Ons Erfdeel. Jaargang 19

Laatste serie-C concert van het Concertgebouworkest.

Op zondag 2 mei sloot het Concertgebouworkest zijn eigentijdse abonnementsserie af onder leiding van Otto Ketting en Reinbert de Leeuw met de solisten Paul Verhey (fluit), Jennie Veeninga (sopraan), Jan Blinkhof (tenor) en John Bröcheler (bariton) terwijl ook medewerking werd verleend door het Nederlands Operakoor en - wel bijzonder verrassend - het Steelband Circle Ensemble.

Met Rudolf Eschers Sinfonia per dieci strumenti (1973-'76) werd de lijn van zijn fraaie Frans-estetische blaaskwintet voortgezet, Otto Ketting toonde vervolgens in zijn fluitkoncert aan (‘For moonlight nights music for flute and 26 players’ uit 1973) dat hij de weg naar een bijzonder verfijnde en ‘uitgedunde’ lyriek vervolgt, eveneens reeds geanticipeerd in een blaaskwintet en voorts nog in een Set of pieces voor fluit, alleen in de interrupties van het koper breekt iets van het vitale geweld door dat zijn suksesvolle Time Machine kenmerkt, dit fluitkoncert is bepaald minder toegankelijk. Terwijl ten slotte Peter Schat de meeste aandacht opeiste met de spektakulaire ‘Twee fragmenten uit de opera Houdini’: de Song

[p. 457]

of Love uit de tweede akte en de Song of Liberation uit de derde.

Het libretto is van Adrian Mitchell, die Schat ook het idee van de steelband aan de hand deed. De première van Houdini is vastgesteld door de Nederlandse Opera Stichting op 28 september 1977 in Carré, eveneens met het Concertgebouworkest.

Dat de fragmenten afzonderlijk werden uitgevoerd is niet geforceerd, al aanstonds besloot de komponist de negende van de 17 scènes van Houdini afzonderlijk uit te geven onder de titel ‘Mei '75, - een lied van de bevrijding’. Peter Schat bood dit werk het Concertgebouworkest aan voor ‘een spoedige, vóórspoedige première, als een soort ‘historisch compromis’ van de Notenkraker, het kompromis dat de Italiaanse kommunisten de kristen-demokraten aanboden - zo van: OK, het verleden was oorlog, maar samen zouden wij nu de vrede kunnen winnen.’

Het is pure ekstase: een groot koor en orkest frenetiek kloppend en aanzwellend, pauken, marimba's en gongen, daarbij de steelband: con moltissimo sentimentissimo op ‘That he broke free’ voor solostem waarop het koor antwoordt: ‘He broke free from the grave, He broke free’. Een gloeiende bevrijdingsscène die vaag herinnert aan het mystieke geweld van een Skriabin, maar ook aan stuiptrekkende effekten uit de elektronische muziekschool.

Een bezwerende Romantiek die veel belooft, tot 1977 zullen we geduld moeten hebben. Voor Schat en Mitchell geldt: ‘There is no heaven but the people’ en wanneer je om dit tot uitdrukking te brengen de meest ‘élitaire’ van alle kunsten gebruikt, de meest abstrakte, de meest veeleisende, kortom de moeilijkst toegankelijke, want dat is de muziek toch, dan vormt dat wél een probleem. Maar Schat is het gelukt zowel een groot (ongeschoold) publiek te boeien als ‘kenners’ nog iets te zeggen.

Ernst Vermeulen