trouw aan de geest van Renaat De Rudder’ gebleven zijn, maar dat zij - veel meer dan zij in hun inleiding meedelen - bij het ‘eigentijds’ vertalen van deze brieven enorm veel vrijheid genomen hebben. Men kan niet meer spreken van een ‘bewerkte uitgave’ van deze brieven, het gaat veel meer om een navertellen ervan, met weglating van de emfatische fraseologie die toch kenmerkend is voor de persoon en de tijd waarin zij geschreven werden, en die overigens sterk beïnvloed is door de fraseologie van Verschaeve.
Vanuit dit vormelijke standpunt heeft deze publikatie dan ook, helaas, geen enkele historischdokumentaire waarde. Inhoudelijk heeft zij dat wel. Alleen betreur ik dat de samenstellers de symbolische betekenis van De Rudder, zoals van de andere ‘IJzersymbolen’, over het hoofd zien, en daardoor deze figuur te absoluut belichten. In alle legers hebben intellektuelen gereageerd zoals De Rudder op de onttakeling van de mens die de oorlogstoestanden meebrachten. De Vlaamse refleks die zich voordeed in het Belgische leger was niet de eksklusiviteit van de acht of negen gesneuvelden die in de IJzerkrypte begraven liggen, - zij waren niet eens de topfiguren van de Frontbeweging. In dit boek wordt De Rudder nog teveel benaderd vanuit de romantische sfeer die in de tussen-oorlogse jaren rond de ‘Vlaamse Helden’ geweven werd, en die in die tijd begrijpelijk en misschien noodzakelijk was. Blijft de vraag of dit de nieuwe generaties aanspreekt!
Misschien zou het IJzerbedevaartkomitee, dat een aantal publikaties op stapel heeft staan, waarin de hele IJzertragedie nog eens beschreven zal worden, er beter aan doen, vooraleer zich definitief te engageren in het bijeenbrengen van de Europese minderheidsgroepen -, aan een paar van zijn leden opdracht te geven alle nog bestaande en bekende brieven en dokumenten van de IJzersymbolen volledig en nauwgezet in hun oorspronkelijke vorm uit te geven, voorzien van kommentaar.
Ondanks hun ‘vormelijke onleesbaarheid’ gaat het hier toch om autentieke getuigenissen van een voorzover mij bekend uniek feit tijdens de Eerste Wereldoorlog: de bewustwording van de ‘zwijgende meerderheid’ in de schoot van haar vijandig leger dat oorlog voert. De weerslag van deze bewustwording op de latere politieke evolutie in België is van essentieel belang.
Luc Schepens
Jef Maton en Solange De Keyser: Renaat De Rudder Gedenkboek, Nevele, Renaat De Rudder-Komitee, 1973, 8o, 112 p., ill.
Auteursrechtelijk beschermd