Jacobijnen en Traditionalisten.
Het onderwerp van deze studie is een klein segment uit de ‘grote Atlantische Revolutie’ (1770-1799), met name de overgangsjaren van het Oostenrijkse naar het Franse regime te Brugge.
Het belang van deze studie voor een niet-Brugs lezerspubliek, ligt in de metode. De geschiedenis wordt opgebouwd aan de hand van een minutieuze rekonstruktie van het politiek en sociaal gedrag van de diverse bevolkingsgroepen en hun reakties op de buitenlandse, binnenlandse en plaatselijke gebeurtenissen. Dit was de auteur mogelijk omdat hij naast de officiële ambtelijke bescheiden, ook kon beschikken over enkele dagboeken van tijdgenoten uit diverse standen, en over kranten. Omdat hij zich niet beperkt heeft tot de gebeurtenissen, maar ook de geestesstromingen achterhaalt die het gedrag inspireren, - voorbeeldig zijn hierbij de opzoekingen die de auteur zich getroost heeft om de veilingskatalogen van privé-bilbioteken op te sporen en te analyseren -, slaagt hij erin aan te tonen dat de ideeën die ten grondslag liggen van de Franse Revolutie, in feite Europees gemeengoed waren, en dat zij ook bij ons zowel tot de hogere geestelijkheid en de traditionele ambtsadel als tot de ambachtslui waren doorgedrongen en gunstig onthaald. Verrassend is het te zien hoe de gewone bevolking gunstig reageerde op de - in onze schoolboeken - zo verketterde hervormingen van Jozef II, die de positie van de bevoorrechte klassen in het gedrang brachten, ongunstig op de Brabantse Omwenteling die een reaktionaire, maar ook een nationalistische opstand was, en aanvankelijk gunstig op de eerste Franse bezetting. De auteur toont aan hoe gedurende al deze woelige jaren, in een stad als Brugge, het feitelijke gezag - dat is in de eerste plaats de handhaving van de orde - van de stadsedelen overging in handen van uit het volk verkozen wijkmeesters, terwijl de politieke leiding in handen kwam van een minoritaire groep demokraten (Jakobijnen) die vooral gerekruteerd werden in de milieu's van zakenlui en vrije beroepen, en die niet een produkt waren van de Franse Revolutie maar veeleer een analogie.
Deze studie bewijst eens te meer hoe grondig al onze traditionele opvattingen over de geschiedenis van onze gewesten tijdens de jongste eeuwen simplistisch zoniet tendentieus of gewoon verkeerd zijn, en hoe boeiend geschiedenis is als men zoekt naar de mens.
Luc Schepens
Vanden Berghe, Yvan, Jacobijnen en Traditionalisten. De reacties van de Bruggelingen in de Revolutietijd 1780-1794), Brussel, Pro Civitate, 1972, 8o, 2 vol., ill. [Historische uitgaven, reeks in-8o, nr. 32].
Auteursrechtelijk beschermd