Ons Erfdeel. Jaargang 17

Frans-Vlaanderen: aktualiteiten.

a) Informatieve bijdragen in de pers en op de radio:

• De Frans-Vlaamse Kultuurdag te Waregem kreeg verslagen of beschouwingen in talrijke bladen: in De Standaard (9 en 10 september 1974) en Het Nieuwsblad (10 september 1974), van F. Germonprez in Het Volk (9 september 1974), J. Staes in Gazet van Antwerpen (9 september 1974), Em. Dotselaere in Het Laatste Nieuws (10 september 1974), J. Verdonck in De Nieuwe Linie (11 september 1974), A.B. in De Weekbode (13 september 1974), J. D'Haese in 't Pallieterke (12 september 1974), E.R. in Wij (14 september 1974), en J. Olsen in Het Pennoen (september 1974). Op B.R.T. 1 (8 september 1974) is in de nieuwsuitzending van 19 uur alleen melding gemaakt van de gelijktijdige bijeenkomst van de Vriendenkring van het Komense en van de toespraak van de Minister voor Nederlandse Kultuur. Een goed verslag bracht daarentegen Focus West-Vlaanderen op B.R.T. 2 (10 september 1974).

• Verder vond ik artikelen over uiteenlopende onderwerpen i.v.m. Frans-Vlaanderen in Het Laatste Nieuws (21-22 en 25 september 1974), van F.P. in Spectator (7 september 1974) en van L. Ver-

[p. 788]

beke in De IJzerbode (september 1974).

• Jos Murez schreef in Vooruit (19 september 1974) een uitvoerig en gedegen stuk over Rijsels artistiek patrimonium (ook het Vlaamse) en recente kulturele manifestaties.

• In het vorig nummer heb ik bericht over de K.R.O.-radiouitzendingen over Frans-Vlaanderen. De Afdeling Literaire Uitzendingen van de K.R.O. heeft in een schrijven terecht opgemerkt dat ik een vergissing beging door Tom Bouws met deze produktie in verband te brengen, terwijl de samenstellers in feite F. Evers en Thom Brouns waren, wat ik hiermee graag rechtzet.

b) Kultureel en ander nieuws:

• Het Nederlands neemt een nieuwe start aan de Rijselse rijksuniversiteit der Letteren (Rijsel III). Zowel docenten als studenten Nederlands vinden begin november een onderkomen in de nieuwe kampus te Villeneuve d'Ascq. Het gaat niet alleen om een materiële promotie. Rijsel wordt de eerste universiteit in Frankrijk waar men Nederlands als hoofdvak (6 uur per week) kan studeren. Daarnaast kunnen studenten verder Nederlands als bijvak (3 uur per week) volgen. Voor het eerst krijgt het Nederlands ook een plaats op het programma voor permanente vorming. Prof. W. Thys begint met een eerste jaar (4 uur per week) en tegelijk met een tweede jaar (2 uur per week). Hij kon hiervoor de hulp krijgen van een vierde kracht (naast Prof. Thys, blijven lic. E. Derluyn en lic. A. Bonneure meewerken). M. Luc Ravier, licentiaat Germaanse filologie.

De pozitie van het Nederlands kon nog verstevigd worden op het gebied van de toegepaste taalwetenschap. Naar aanleiding van de hervorming van het DLENO-diploma (DLENO = Diplôme des Langues de l'Europe du Nord) aan dezelfde universiteit in een DLATIC (= Diplôme de Langues Appliquées à la Traduction, à l'Interprétation, à l'Industrie et au Commerce) staat het Nederlands er nu voor 4 (i.p.v. 3) uur op het programma in het eerste jaar. Voor het tweede jaar zijn de 3 lesuren per week behouden.

In het totaal worden vanaf dit jaar 27 uur Nederlands per week gegeven.

• Het tweede Rijselse Festival (zie ook het vorige nummer) kreeg niet een muzikale, wel een pikturale ouverture met 2 ekspozities: Cent ans de peinture française dans les collections du Nord in het Museum voor Schone Kunsten te Rijsel (tot 15 november 1974) en Peintres et sculpteurs du Nord (tot 17 november 1974) in de galerij Septentrion te Bondues.

Wat de eerste tentoonstelling betreft zijn alle werken afkomstig uit privéverzamelingen. Volgens een mededeling aan de pers was het de bedoeling de rijkdom van die kollekties aan te tonen. Het is de vraag of zo'n opzet te verzoenen is met de verwachtingen gewekt door het eerste deel van de titel die suggereert een keuze uit of een overzicht van 100 jaar schilderkunst in Frankrijk te presenteren. Dat kan natuurlijk niet. Al naar gelang de ‘rijkdom’ van de lokale kollekties ware het misschien mogelijk geweest een of ander facet van die 100 jaar te illustreren rond een tema als van figuratief naar non-figuratief, van impressionisme tot anti-kunst, of noem maar op. Daar merk je evenwel niets van. Het ware allicht ook mogelijk geweest de smaak van enkele verzamelaars te illustreren. Maar de bezoeker tast volledig in het duister zowel over die verzamelaars als over wat zij nog al of niet bezitten. Het tentoongestelde werk maakt hem niet wijzer, en een katalogus evenmin want die (of zelfs maar een opsommende lijst) ontbreekt. De samenstellers hadden het zo mogen noemen: een tentoonstelling van sommige werken van een aantal Franse of grotendeels in Frankrijk werkende schilders afkomstig uit het regionaal privébezit; de doeken zijn niet ouder als een eeuw, maar wat de laatste twintig jaar geschilderd, gefabriceerd of geassembleerd werd valt buiten beschouwing. Dat zou preciezer zijn, maar je krijgt het niet in een titel geperst, en misschien is dat best ook.

Niemand zal ontkennen dat er wat te bekijken valt: Picasso (met drie werkjes), Bracque, Leger, Estève, Poliakoff, Tal Coat, Manessier en nog anderen ontbreken niet. Er hangt een uitstekend werk van Arthur Van Hecke en Marcel Gromaire is behoorlijk vertegenwoordigd met 4 doeken. De tentoonstelling in de galerij Septentrion heeft een duidelijker opzet: het publiek vertrouwd maken met recent werk van Frans-Vlaamse kunstenaars (eigenlijk heten ze ‘du Nord’), rond een hommage aan P. Dmitrienko. Zo'n geografische afgrenzing is heden ten dage makkelijk aanvechtbaar tenzij men ze als louter toevallig beschouwt. De internationalisatie van stijlen, richtingen, vondsten of evenementen veegt immers alle nationale of regionale eigenheden weg. Wat is er Frans-Vlaams of ‘du Nord’ - we gaan van de veronderstelling uit dat het kan gaan om een verstrengeling van Vlaamse en Franse invloeden - aan het soort machinerieën van Frezin: popperige figuren die worstelen met of overgaan in een

[p. 789]

wirwar van komputeringewanden? Dezelfde vraag geldt eveneens voor een nochtans totaal anders geaarde Paul Hemery (^o1921) met zijn abstrakte doeken vol warme licht- en kleurkomposities.

Toch blijft de verleiding groot om naar een gemeenschappelijke noemer te zoeken bij deze kunstenaars die lijkt te liggen in de grotere waarde gehecht aan de kleur en in de figuratie. Want die verdwijnt zelden helemaal. Er zijn nog altijd sporen van te vinden bij Hennebelle. Arthur Van Hecke blijft de zee schilderen en Ronets figuren staan even ver van de defiguratie als Ensors maskers. Twee figuren tussen de vele andere ekspozanten (Degrand, Delporte, Dodin, Droulers, Kijno, Lagage, Lempereur-Haut, Leroy en Minneboo) lieten een dominerende indruk na: Roulland (^o1931) en Dodeigne (^o1922). Beiden zijn in de eerste plaats beeldhouwers. Roulland stelt bronzen koppen tentoon met verwrongen gezichten. De defiguratie is beperkt maar hallucinant en gaat in de richting van boomstronken of blijft bij de materie; ogen, oor- en mondholtes en stulpende lippen roepen het beeld op van stollend metaal.

De litho's van Dodeigne stellen tragische figuren voor. Ze proberen zich a.h.w. vruchteloos aan hun noodlot en aan de aarde of de materie te onttrekken. Ze zijn volkomen in harmonie met het ekspressionistisch beeldhouwwerk van deze artiest. Drie doeken maken het beeld van Dodeigne rond. Al lijken ze mij minder geslaagd - ze zijn al te zeer voorstudies met verf voor skulpturen - toch dragen ze ertoe bij om de volkomen autenticiteit van deze kunstenaar te illustreren.

Er bestaat geen twijfel over: in verband met Van Hecke, Dodeigne en Roulland is het nog mogelijk van Frans-Vlaamse kunst te spreken.

• Het politieke rasterwerk kan nogal verschillen van land tot land. In Frankrijk bestaan geen rechtstreekse verkiezingen voor de Senaat. Alle senaatszetels worden toegekend via indirekte verkiezingen, telkens door een departementaal kieskollege van notabelen (de volksvertegenwoordigers, de leden van de departementale raad en gemeenteraadsleden) en dat voor de duur van 9 jaar. Om de 3 jaar worden in Frankrijk een derde van de 264 mandaten hernieuwd. Er komt dan een groep departementen aan de beurt - telkens een schijf uit de nauwkeurig alfabetische volgorde - en daartoe behoorden in 1974 ook Nord en Pas-de-Calais, met respektievelijk 9 en 6 zetels, te verdelen volgens het principe van de evenredigheid.

Vergelijking met de cijfers van 9 jaar geleden (senaatsverkiezingen van 1965) zijn alleen mogelijk voor socialisten en kommunisten. Andere politieke formaties van toen zijn tot de meerderheid gaan behoren en die meerderheid kwam in het Noorderdepartement toch met twee verschillende lijsten voor het kieskollege. De verkiezingen van 22 september 1974 gaf de volgende rezultaten (cijfers van 1965 staan tussen haakjes): Nord: socialisten 3 zetels (3) en 30,27% (31,79%), kommunisten 2 zetels (1) en 20,93% (17,57%), Union Nordiste (Gaullisten) 2 zetels en 27,82%, lijst van het centrum en van onafhankelijken 2 zetels en 20,73%; Pas-de-Calais: socialisten 3 zetels (3) en 46,83% (48,95%), kommunisten 1 zetel (1) en 19,81% (16,71%) en lijst van de presidentiële meerderheid 2 zetels en 33,35%. De verrassing in het Noorderdepartement zat niet in de te verwachten winst van een zetel voor de kommunisten, wel in het uitvallen van de centrumkandidaat uit kristen-demokratische rangen en gekend O.R.T.F.-specialist, André Diligent, ten gunste van Maurice Schumann, van dezelfde politieke origine en voormalig minister van B.Z. (1969-1973).

De wijzigingen in de stemmenpercentages - duidelijk ten gunste van de kommunisten - weerspiegelen alleen maar sedert 1965 gewijzigde gemeenteraden. De verschillen met de cijfers van de rechtstreekse verkiezingen voor de Nationale Vergadering vinden hun oorsprong in het verschillend kiesstelsel voor de 2 kamers.

Erik Vandewalle