Ons Erfdeel. Jaargang 17

kulturele integratie en benelux

Algemene Conferentie der der Nederlandse Letteren.

Op 3, 4 en 5 oktober 1974 werd in het Jaarbeursgebouw te Utrecht de 24e Algemene Conferentie der Nederlandse Letteren gehouden. Tijdens deze jaarlijkse konferenties bezinnen zich letterkundigen, toneelauteurs en toneelspelers, bibliotekarissen en verantwoordelijken voor radio en televisie uit Nederland en Vlaanderen, over de konkrete middelen die moeten worden aangewend om de samenwerking tussen Noord en Zuid op het gebied van de literatuur, het toneel, het biblioteekwezen, de radio en de televisie te bevorderen. Verdeeld over vier sekties worden een aantal resoluties geformuleerd die aan beide regeringen ter realisatie worden voorgelegd. Ook worden een aantal besluiten ge-

[p. 781]

formuleerd. Prof. Albert Westerlinck en Prof. Garmt Stuiveling nemen om beurt het voorzitterschap waar van deze konferenties. In het kader van de 24e konferentie werd op 5 oktober in het Paleis op De Dam te Amsterdam door Koningin Juliana de Grote Prijs van de Nederlandse Letteren uitgereikt aan Marnix Gijsen. Hieronder drukken wij de resoluties van de 24e konferentie af. Daaruit kan blijken dat het tijdens deze konferenties gepresteerde werk, sterk op de aktualiteit is gericht.

A. Algemene Resoluties.

I. De Algemene Conferentie der Nederlandse Letteren heeft met verbijstering kennis genomen van het voornemen van de Minister van C.R.M. om de gelden, vrijgekomen door gedwongen opheffing van Delta, te besteden aan een kultureel supplement in Holland Herald. De door Delta beoogde funktie om in duurzame vorm de engelstalige wereld te informeren over kultuur en samenleving van Nederland en België, wordt hiermee volstrekt niet gediend.

De Conferentie dringt erop aan dat de vrijgekomen gelden een bestemming krijgen die zo dicht mogelijk ligt bij de oorspronkelijke bedoeling. De subsidiëring van het Franstalige Septentrion wijst te dien aanzien de weg.

De sektie Letteren vraagt aan het bestuur van de Conferentie om niet alleen beide regeringen, maar ook de volksvertegenwoordigers in Nederland, en met name de Vaste Commissie voor C.R.M. in de Tweede Kamer, van deze resolutie in kennis te stellen.

II. De Conferentie wenst dat in de toekomst een nauwe samenwerking ontstaat op het gebied van de propaganda voor het nederlandstalige boek tussen de daarvoor bestaande organisaties in Noord en Zuid, zoals daar zijn de Boekenbeurs te Antwerpen en de Boekenweken met de daarbij behorende publikaties.

III. De Conferentie konstateert dat de aandacht voor de nederlandstalige klassieken bij het onderwijs tanende is. In het kader van het konferentietema ‘Literaire Herdenkingen’ is het aan te bevelen de betreffende onderwijsinstanties hierop attent te maken.

IV. Teneinde aan de toenemende inbreuken op het auteursrecht door het gebruik van fotokopieen en dergelijke binnen het Nederlandse taalgebied het hoofd te kunnen bieden, beveelt de Conferentie de overheid in Nederland en België aan na te gaan of de thans in Nederland terzake afgekondigde wetgeving ter bescherming van de rechthebbenden in het gehele taalgebied tot toepassing kan worden gebracht.

V. De Conferentie wenst de derde Algemene Resolutie van 1972 opnieuw onder de aandacht te brengen van de Belgische overheid. Deze resolutie ‘dringt erop aan dat de beide regeringen zich verplichten telkenjare antwoord te geven op de door de Conferentie aan haar uitgebrachte adviezen’.

VI. De Conferentie heeft met instemming kennis genomen van het voornemen van de Minister van C.R.M. om gelden ter beschikking te stellen voor de vertaling van Nederlandse toneelstukken in vreemde talen.

De Conferentie dringt met klem aan op een snelle uitvoering van dit voornemen en een doeltreffend beleid ten deze.

B. Resolutie van de sekties Letteren en Toneel.

De sekties Letteren en Toneel konstateren met voldoening dat in Nederland de eerste stappen zijn genomen om te komen tot een sociaal statuut van de schrijver, met name tot een pensioenfonds, en dringen aan op een wettelijke regeling waardoor bedragen ter beschikking komen van dergelijke fondsen krachtens een verplichting tot betaling van een bescheiden recht voor uitgaven, opvoeringen en uitzendingen van auteursrechtvrije werken; de sekties nemen zich voor de problematiek van dit plan op korte termijn met de sekties Uitgeverij en Boekhandel alsmede Radio en Televisie te bespreken en dienaangaande op de eerstvolgende Conferentie rapport uit te brengen.

C. Resoluties sektie Letteren.

I. De sektie Letteren stelt voor om naar analogie van de Schrijversprentenboeken een nieuwe reeks uitgaven op te zetten met betrekking tot figuren uit de oudere Nederlandse letterkunde. De sektie stelt voor om te beginnen met een uitgave gewijd aan Jacob Cats (1977).

II. De sektie Letteren stelt voor om aan schrijvers en dichters uit Noord en Zuid een opdracht te geven tot het hertalen van een aantal werken uit de oudere Nederlandse letterkunde, om te beginnen werken uit de dramatische literatuur zoveel mogelijk in nauwe relatie met de toneel-, radio- en televisiepraktijk.

III. Gezien de omstandigheid dat opnieuw literaire tijdschriften van betekenis op ekonomische gronden dreigen te verdwijnen, acht de sektie Letteren het dringend noodzakelijk dat de beide regeringen op korte termijn tot verbetering van het bestaande subsidiesysteem overgaan.

IV. De sektie Letteren stelt voor dat ter gelegenheid van de komende XXVe Algemene Conferentie een bloemlezing zal verschijnen van vertaalde moderne Nederlandse poëzie.

[p. 782]

De redaktie zal gevormd worden door Bert Decorte, Jozef Deleu, James Holmes, Eugène van Itterbeek, K. Meeuwesse, A.L. Sötemann en D.J.J.D. de Wit; Ludo Simons redaktiesekretaris.

V. De sektie Letteren zou het op prijs stellen, indien zij de reaktie van de Raad voor de Kunst zou kunnen vernemen op de door haar aan de Minister van C.R.M. voorgelegde resoluties.

Besluit.

Ook over 1974 zal er een bundel Literair Akkoord en een bundel Kritisch Akkoord worden samengesteld. De redaktie van Literair Akkoord zal worden gevormd door Hans van de Waarsenburg, Clara Eggink, Hugo Brems en Emiel Willekens. De redaktie van Kritisch Akkoord zal bestaan uit Bernard Kemp, Lieve Scheer, Martin Hartkamp en Jan van der Vegt.

In beide gevallen treedt Ludo Simons op als redaktiesekretaris.

D. Resoluties sektie Toneel.

I. De sektie Toneel dringt erop aan dat de Belgische overheid in 1975 de nodige bedragen uittrekt om tot de onmiddellijke realisatie te komen van de voorstellen die in maart j.l. werden geformuleerd door de Werkgroep Bevordering van de Nederlandse Dramaturgie in de Raad van Advies voor Nederlandse Dramatische Kunst. Dit voorstel strekt ertoe het Zuidnederlandse Centrum voor Nederlandse Dramaturgie te organiseren binnen het Belgische Ministerie van Nederlandse Kultuur, en daarnaast een advieskommissie te installeren voor het verlenen van kreatiepremies, werkpremies en vertaalpremies.

II. De sektie Toneel dringt erop aan dat de Belgische overheid de nodige fondsen ter beschikking stelt, opdat het Klankbeeldarchief in nederlandstalig België zich zou kunnen ontwikkelen tot een aktieve en aktiverende dokumentatiecentrale.

De sektie is van oordeel dat een gemengde kommissie van belangstellenden en deskundigen in Noord en Zuid tot overleg dient te komen om een inventaris op te maken en om de principes en metodes van de teaterdokumentatie verder door te denken. Hiertoe zou de Nederlandse Stichting Contact Theatercollecties, Nieuwe Doelenstraat 16, Amsterdam, het initiatief kunnen nemen.

Besluiten.

I. De sektie Toneel pleit voor het instellen van een sektie Film.

II. De sektie besluit een werkkommissie in te stellen, bestaande uit de heren C. Alphenaar, T. Blokdijk, A. Goris, H. Heinen en J. van Schoor, voor de onmiddellijke inventarisering van wat bestaat en mogelijk is inzake vormingsmogelijkheden van schrijvers voor toneel, radio en televisie.

Deze kommissie zal vóór het jaar 1975 verslag uitbrengen aan het bestuur van de Conferentie en de sektie Toneel.

III. De sektie Toneel besluit dat de redaktie van Dramatisch Akkoord voor 1974 zal worden gevormd door Louis Lutz, Tom Blokdijk, Jos van Gorp en Jaak van Schoor, en geeft deze redaktie opdracht om de mogelijkheid te onderzoeken, of de uitgave van Dramatisch Akkoord gekombineerd kan worden met en afgestemd op de uitgave van de Toneel- en Televisiejaarboeken in België.

IV. De sektie Toneel stelt dat het houden van literaire herdenkingen niet zonder meer een aan te bevelen manier is om de aandacht te vestigen op de literatuur.

E. Besluiten sektie Biblioteekwezen.

I. Na kennis genomen te hebben van het verslag van de door haar ingestelde Commissie ad hoc voor vergelijkend onderzoek van de Nederlandse en Vlaamse biblioteekopleidingen, heeft de sektie Biblioteekwezen besloten het initiatief te nemen tot de bijeenroeping van een permanent Nederlands-Vlaams overlegorgaan ter bevordering van de samenwerking en integratie van de biblioteekopleiding in Noord en Zuid. Hiertoe zal zij een uitnodiging richten tot de instellingen in Noord en Zuid, die zich bewegen op dit terrein. Bovenvermeld onderzoek zal met de daarin vervatte konklusies en aanbevelingen worden gepubliceerd.

II. Om de verdere verwezenlijking mogelijk te maken van projekten, welke door de sektie Biblioteekwezen in de loop der jaren ter hand zijn genomen, is het noodzakelijk dat beide regeringen voor 1975 de volgende kredieten verschaffen:

a. voor microproduktie van middelnederlandse handschriften
respektievelijk B. frs. 50.000 en f 3.500, -.

b. voor de lopende bibliografie van vertalingen van Nederlandse publikaties
respektievelijk B. frs. 40.000 en f 5.500, -.

c. voor de vijfjaarlijkse kumulatie van de bibliografie van vertalingen van Nederlandse publikaties respektievelijk B. frs. 100.000 en f 14.000, -.

d. voor de vijfjaarlijkse kumulatie van de bibliografie van de Nederlandse taal- en literatuurwetenschap
respektievelijk B. frs. 150.000 en f 20.000, -.

III. Voor de instandhouding van het Belgisch Bureau voor de Bibliografie van de Nederlandse taal- en letterkunde is het noodzakelijk, dat voor 1975 een be-

[p. 783]

drag van B. frs. 500.000 ter beschikking wordt gesteld.

IV. De sektie Biblioteekwezen heeft met genoegen gekonstateerd dat het Ministerie van C.R.M. de uitgave heeft mogelijk gemaakt van de eerste twee delen van een bibliografie der in Nederland verschenen literaire tijdschriften. De sektie is van oordeel dat deze reeks, die als aanvulling van de Bibliografie van de Vlaamse tijdschriften, reeks 1, de literaire tijdschriften, kan gelden, dient te worden voortgezet, temeer daar na het Critisch Bulletin de tijdschriften zullen worden verwerkt die overwegend kreatieve bijdragen bevatten, zoals de Vrije Bladen, Forum, De Gemeenschap, enz. De sektie dringt er bij het Ministerie van C.R.M. op aan, ook de uitgave van de volgende delen in een frekwentie van ten hoogste twee delen per jaar door het toekennen van een subsidie mogelijk te maken.

F. Resoluties sektie Radio en Televisie.

I. De sektie Radio en Televisie verheugt zich over de toenemende samenwerking en uitwisseling tussen beide omroepen op het gebied van de letteren. De sektie dringt erop aan dat deze samenwerking in de nabije toekomst gestruktureerd wordt.

II. De sektie Radio en Televisie acht het noodzakelijk dat de Stichting ter bevordering van de vertaling van Nederlands letterkundig werk, het vertalen van televisie- en luisterspelen tot haar taak gaat rekenen.

III. De sektie Radio en Televisie spreekt de wens uit dat aan auteurs van overheidswege studieopdrachten verstrekt worden om de praktijk van het schrijven voor toneel, radio, televisie en film te leren kennen, zonder dat daaraan de verplichting verbonden is een kompleet werk af te leveren.

Besluit sektie Radio en Televisie.

Zonder de produktie in overwegende mate te laten bepalen door geboorte- of sterfdata, zullen de omroepen van beide landen, evenals in het verleden programma's wijden aan werk of persoon van gedenkwaardige schrijvers en dichters.

Besluiten Radio.

I. Een door Nederland uit te zenden reeks van 40 radio-programma's gewijd aan de Nederlandse letterkunde sedert 1950 (een reeks die zal bestaan uit werk in spelvorm en uit dokumentaires en die zal worden begeleid door een tijdschrift) zal gedeeltelijk worden overgenomen door de B.R.T. De reeks zal worden voorafgegaan door een programma gewijd aan de vraag of de Nederlandse letterkunde na de Tweede Wereldoorlog een soortgelijke vernieuwing gekend heeft als na de Eerste.

II. De omroepen in beide landen zullen aandacht schenken aan elkaars literatuur-onderricht bij het opleiden van neerlandici.

III. De omroepen in beide landen zullen aandacht schenken aan Anna Bijns (overleden in 1575), J.H. Leopold (overleden in 1925), Guido Gezelle (overleden in 1899), Willem Elsschot (overleden in 1960), August Vermeylen (overleden in 1945) en aan het in 1945 opgerichte Nieuw Vlaams Tijdschrift.

IV. Radio Nederland Wereldomroep zal ook in het komende jaar in transkriptie aan buitenlandse radio-stations aanbieding doen van vertaalde korte verhalen van Zuid- en Noordnederlandse schrijvers.

In de uitzendingen van Radio Nederland Wereldomroep zal worden begonnen met een serie portretten van eigentijdse auteurs door middel van vraaggesprekken en voorlezen van fragmenten uit hun werk.

Het materiaal zal in vertaling of bewerking ook in de Engelse en Spaanse programma's worden gebruikt.

De Internationale Programmadiensten van de Belgische Wereldomroep zullen de mogelijkheid overwegen van realisatie en verspreiding van de Nederlandse reeks via eigen uitzending en transkriptiedienst.

Besluiten Televisie.

I. In de verwachting dat het televisiespel door het vinden van een eigen vorm belangrijke bijdragen kan leveren aan de eigentijdse dramatische literatuur, zullen de omroepen in beide landen, zo mogelijk gezamenlijk, de totstandkoming van het oorspronkelijke nederlandstalige televisiedrama blijven bevorderen, onder andere door het geven van opdrachten en door het betrekken van schrijvers bij de produktie ervan.

II. Op grond van de opgedane ervaringen hebben de omroepen van beide landen besloten gezamenlijk per jaar twee praktika te organiseren om de schrijvers de gelegenheid te geven zich vertrouwd te maken met de praktijk en de specifieke eisen van het televisiedrama.

III. Uitgaande van de vruchtbaar gebleken samenwerking tussen televisie- en speelfilmproduktie in België en naar analogie van deze praktijk in de ons omringende landen, zullen beide omroepen de mogelijkheid onderzoeken deze aktiviteiten verder te ontwikkelen en produkties op artistiek peil mogelijk te maken, die anders niet gerealiseerd zouden worden.

IV. De omroepen van beide landen hebben in voorbereiding en onderzoeken de mogelijkheid

[p. 784]

tot ko-produkties en de dramatiseringen van o.m.:

Klaaglied om Agnes, Marnix Gijsen (Yvonne Keuls); De komst van Joachim Stiller, Hubert Lampo; Wierook en Tranen, Ward Ruyslinck; Merijntje Gijzen (nieuwe serie), A.M. de Jong; Brainwave, Ron Wunderink; Vader en Zoon, Peter Verstraaten; Comedieserie, A.M.G. Schmidt; Bewerking van Testament, Edgar Allan Poe; De verlossing, Willem Elsschot; Een bruid in de morgen, Hugo Claus; De liefdeswacht, Dimitri Frenkel Frank; De Wolvenman, Dick Walda; De koperen tuin, Simon Vestdijk; Verhalen, Jan Fabricius; Verhalen, Nescio (Hugo Heinen); Dynastie der kleine luyden, Willy van Hemert.

V. De omroepen van beide landen nemen zich voor te gaan samenwerken voor het uitzenden van biografische programma's.