Ons Erfdeel. Jaargang 17

[p. 624]

Vlaamse conferentie der balie te Gent (1873-1973).

In een prachtig gebonden boek van 500 bladzijden, meesterlijk gedrukt door de NV Scheerdersvan Kerchove te Sint-Niklaas-Waas, heeft de Vlaamse Conferentie der balie te Gent in eigen beheer uitgegeven het 100-jarig gedenkboek van deze konferentie (1873-1973 onder de hoofdredaktie van Mr. Geert Baert.

Het gelelde is van de hand van Prof. Marcel Storme; het woord vooraf van zijn behuwdvader Minister van Staat A.E. De Schryver; de verantwoording en de dankbetuiging werd geschreven door hoofdredakteur Mr. Geert Baert, die mede het historisch overzicht heeft samengesteld met het overwegend deel in de galerij van voormannen en voorzitters.

Het werk valt uiteen in 3 delen: Deel I: Honderd jaar Vlaamse Conferentie (blz. 5 - blz. 299).

Deel II: 6 Feestbijdragen (blz. 299 - blz. 411).

Deel III: De feestviering van het 100-jarig bestaan zelf.

Als bijlagen volgen de lijsten van:

1)	de besturen van de Vlaamse Conferentie 1873-1973;
2)	de publikaties van de Vlaamse Conferentie;
3)	de stafhouders van de balie van Gent 1834-1974;
4)	de leden 1972-1973;
5)	de namen van diegenen die vooraf ingetekend hebben.

Tot slot een zorgvuldig, nauwgezet en zeer bruikbaar personenregister. Mr. Geert Baert had voor het degelijk historisch overzicht 208 bladzijden nodig en hij nam tevens de schets van 23 van de 35 voormannen en voorzitters voor zijn rekening. Voor deze prestatie verdient hij onze hulde en dank.

Wie belang stelt in de geschiedenis van de Vlaamse Beweging, via en door de aktiviteit van de Vlaamse advokaten van de balie van Gent, vindt hier een boeiende brok historie die bovendien pittig verlucht is door fotokopieen van bewijsstukken, portretten, oproepingsbrieven, spijskaarten en overtuigingsstukken.

Het uitvoerige historisch overzicht van Mr. Geert Baert is bondig samengevat in de toespraak die de stafhouder van de balie van Gent, Mr. Piet Blomme, gehouden heeft op de feestzitting in bijzijn van de koning, enkele ministers en de voorzitter van het Kultureel Parlement Robert Vandekerckhove.

Gent is in de geschiedenis herhaaldelijk te laat gekomen: ze waren te laat op de Slag der Gulden Sporen, ze wilden te laat de middeleeuwse voorrechten omstreeks 1500 hersteld zien, ze waren Orangisten toen de anderen dit al lang verleerd hadden, de raad van de orde van de balie notuleerde nog in 1950 de bijeenkomsten van de raad in het Frans. Maar de Conferentie van Gent opgericht in 1873 was de eerste van het Vlaamse land en is het voorbeeld geweest voor de talrijke andere, die naderhand bij de balies werden opgericht.

Gent is een eigen stad, met een sterke basis in het volk die aanleiding heeft gegeven tot de eerste strijders voor syndikale macht zowel aan kristen-demokratische als socialistische zijde. Maar ook met een sterke kaste van Franskiljons, de upper-ten of high class die een kultuurtaal nodig had in plaats van het zware dialekt van het volk en die zich van dit volk in zijn eigenheid, ruwheid en grofheid precieus distancieerde. De middenklasse keek omhoog, niet omlaag.

Wat de advokatuur aan Vlaamse bewustwording, staag, aanhoudend, koppig, onverdroten heeft ondernomen en gepresteerd, wordt hier enigszins aangetoond. Voor die Gentenaren en die leden van de konferentie moeten wij zeer diep buigen met in het hart een warm gevoel van erkentelijkheid.

De 35 korte en gebalde biografieën van de voormannen en de voorzitters hebben een instruktieve en historische waarde en deze persoonlijkheden worden in typische foto's vereeuwigd.

Voor de juristen die de zakelijke, inhoudelijke ontwikkeling van het recht in België synoptisch waarderen zijn er de feestbijdragen. Dit middenstuk van 112 bladzijden is een uiterst verdienstelijke brok studiewerk. De wetenschappelijke symfonie wordt ingezet door de knappe kamervoorzitter van het Hof van Beroep te Gent (straks wordt hij Eerste-Voorzitter) Frans Van Parijs, oud leerling van het kollege van Tielt, rustig, intelligent, graag gezien door zijn funktiegenoten en alom gewaardeerd. Hij geeft gevatte beschouwingen van een wijs man over recht, advokatuur, magistratuur, rechtspleging en de komende taak van de Vlaamse konferentie.

Daarop volgt een geleerd artikel van Prof. J.M. Polak van Nederland waarin hij bedoelt aan te stippen hoe in de verlopen 100 jaar de Nederlandse rechtspraktijk en rechtswetenschap heeft gereageerd op het Belgische recht; het is een soort noorderlijke aanvulling van het boek van Prof. Van Dievoet over ‘het burgerlijk recht in België en in Nederland van 1800 tot 1940’, gedeeltelijk in de tijd en naar de onderwerpen. Dan volgen ‘les livres du centenaire’. Bedoeld is telkens de historische ontwikkeling te schetsen van het civiel recht, van het strafrecht, van het

[p. 625]

procesrecht en van het grondwettelijk recht.

Voor het Burgerlijk recht staat Prof. W. Delva in: zijn grootste aandacht gaat naar het familierecht. Adekwaat, helder, sekuur, net, zoals de hoogleraar en de advokaat is, met de passende verwijzingen mondt het artikel uit in een nieuw familierecht en in prognoses voor de toekomst.

Prof. Dr. J. D'Haenens, de ronde en gemoedelijke substituut-prokureur-generaal van Gent, behandelt honderd jaar Strafrecht: een kijk op het verleden en een blik in de toekomst: hoe ontwikkelde zich het materiële strafrecht? Hoe wordt de hervorming van de strafrechtspleging voorbereid? Hoe staat het met de internationalisering van het strafrecht?

Mr. Frans Baert, volksvertegenwoordiger en advokaat te Gent, volgt de ontwikkeling van de Belgische grondwet: dit recht is met vertraging het spiegelbeeld van de politieke en maatschappelijke evolutie. Doorheen de grondwetsherzieningen volgt hij drie basisgegevens: de taalvrijheid, de demokratisering, de erkenning van de volksgemeenschappen. Wie een beknopte kursus, uiterst leesbaar en limpied, over het grondwettelijk recht wenst, gezien vanuit de drie genoemde invalshoeken, vindt hier zijn gading. Voortreffelijk werk van een gedegen jurist en een idealistische realist.

Honderd jaar procesrecht. Wie was beter uitgerust om dit geheel van juridische spelregels - deze vorm van geverbaliseerd geweld voor rustig toekijkende rechters - met kennis van zaken en met de nodige kritische blik uiteen te zetten dan Prof. Mr. Marcel Storme, die met een grote beheersing van zijn onderwerp en met een zeldzame moed bij de belichting van euvels en gebreken, de lezer wegwijs maakt ter ontdekking van de krachtlijnen van een toekomstig aangepast procesrecht. Zijn grondstelling is: ‘er moet gestreefd worden naar een nationaal gerecht met een menselijk gelaat, waarbij aan de rechter een grotere rol wordt toebedeeld, mits de eerbiediging van de rechten van partijen. Voor wie in de rechterzetel zit, verbaast het hoe deze buitenstaander zo grondig en zo juist de huidige gebreken, zelfs van de hervormde rechtspleging, aanvoelt en veruitwendigt. leder advokaat zal deze studie graag lezen, hopelijk ook elke rechter, want het is een zeer behartigenswaardig stuk.

Zoals kort geschetst behelst dit middendeel van het prachtige boek een geschiedenis van enkele takken van het recht in notedop en een opening van de blik naar de toekomst. Dit doktrinaire deel is op zich zelf voldoende om het boek te bezitten Deel III is het relaas van de feestviering: de pleitwedstrijd, de plechtigheid, de passende toespraken én van de stafhouder Mr. Piet Blomme én van de voorzitter van de konferentie Mr. Paul Van Malleghem, toespraken die opgemerkt werden, precies en kranig waren en daarom bij sommigen in minder goede aarde zijn gevallen. Feestvieren bij de meesters van het woord en van de geest mondt uit in geestige zetten en geestrijke dranken rondom de welversierde en gegarnierde dis, dit alles nadat de Vlaamse burgervader van Gent Gerard Van den Daele met groot genoegen de huidige leden van de Vlaamse konferentie had ontvangen.

•

Het lezen van het lijvig boek vervult ons met een gevoel van fierheid, van weemoed en van hoop. Fierheid omdat het bestuur en de leden van de Vlaamse konferentie onverdroten en vasthoudend tientallen jaren hebben gestreden voor het meest elementaire recht van een Vlaamse burger: te worden berecht in eigen taal.

Weemoed omdat al die inspanningen, al die tijd, al dit werk in een eigen normale gezonde en beveiligde Vlaamse gemeenschap besteed hadden kunnen worden aan de inhoud van de kulturele (ruim genomen) verheffing van ons volk terwijl nu duizenden genoodzaakt werden hun beste krachten te wijden aan wat voor ieder gezond volk vanzelfsprekend is.

Hoop want pas nu 40 jaar na eigen universitair onderwijs, kunnen wij ons volledig inlaten met de verfijning van de vorm en de veredeling van de inhoud van het recht, onmisbare stut en steun van een gezond volksleven.

Onze eigen kom waarin het levenswater werd gedronken was stuk, wij wilden drinken uit onze eigen kom, alle machten in de staat, maatschappij, kerk en ekonomie hebben zich hardnekkig en jarenlang tegen deze elementaire rechtseis verzet.

Wie sprak over het spreekwoordelijk gezond verstand van de Belgen?

Nog heden ten dage wordt de Vlamingen door een meerderheid van Franssprekenden het verwijt van incivisme toegestuurd. La Belgique sera latine ou ne sera pas. Dit dilemma geldt voor hen nog steeds: zij zijn de begrafenisondernemers van de Belgische staat. Wij hebben dit dilemma nooit aanvaard; wij hebben het doorbroken; wij zijn de authentieke verdedigers van de eenheid der Belgen op voorwaarde van echte en beleefde en toegepaste wederkerigheid.

Onze kulturele achterstand is te wijten aan dit meer dan honderdjarig tijdverlies, ons opge-

[p. 626]

drongen door fanatici die de scheve toestand van België wilden in stand houden als gold het een ‘heilige’ zaak, een ‘fanum’, vandaar hun fanatisme. Maar onszelf blijven, ook in de Brusselse gemeenten zal werkelijkheid worden.

Eenmaal de middelen vastgelegd tot veiligstelling van het doel van de Vlaamse strijd, komen duizenden knappe mensen, komt tijd beschikbaar voor het verheffen van het algemeen kultuurpeil van ons volk. Wij hebben 125 jaar lang teveel menselijke kracht, moed en tijd verloren. Dit wordt het uur van de doorbraak, van de vorm naar de inhoud.

Dr. Michiel Vandekerckhove