Ons Erfdeel. Jaargang 17

frans-vlaanderen

In Memoriam Jérôme Verdonck (1894-1974).

Op 31 mei 1974 overleed de Frans-Vlaamse Kanunnik Jérôme Verdonck op tachtigjarige leeftijd in zijn geboortedorp Boeschepe. Na studies te Belle en op het Hazebroekse Klein-Seminarie werd hij in augustus 1914 gemobiliseerd. Hij maakte de hele Eerste Wereldoorlog aan het front mee, was herhaaldelijk gewond en werd later drager van talrijke onderscheidingen. Na zijn priesterwijding (1922) was hij achtereenvolgens kapelaan te Fives (1922-1925), rondreizend predikant (1925-1939), pastoor van Oostkapel (1939-1951) en deken van Steenvoorde (1951-1963).

Kan. J. Verdonck behoort tot de generatie Frans-Vlaamse priesters die hun opleiding kregen in de jaren van gespannen verhouding tussen Kerk en 3e Republiek (volledige scheiding tussen Kerk en Staat in 1905), met hun militant klerikalisme en antiklerikalisme. Het was dan ook niet verwonderlijk dat het vasthouden aan de volkstaal evenzeer geïnspireerd was door antirepublikeinse en klerikale gevoelens als de ijver tegen de volkstaal samenging met antiklerikalisme en republikeins progressisme uit die jaren. Een ‘verzuiling’ die voor de al zo zwakke zaak van de minderheidstalen in Frankrijk geen nieuwe perspektieven opende. Toeval of niet, met de verbetering van de verhoudingen tussen Kerk en Staat (o.a. met de Eerste Wereldoorlog, waarin talrijke geestelijken en seminaristen, zoals ook J. Verdonck, hun betrouwbaarheid inzake patriottisme bewezen hadden) verminderde ook de belangstelling bij de - aanvankelijk hogere, later ook lagere - geestelijkheid voor de volkstaal.

J. Verdonck is hierin een medespeler geweest, die in de Frans-Vlaamse Westhoek waar hij talloze keren in het Vlaams gepreekt heeft, erg populair was. Ik geloof dat hij teveel van zijn moedertaal hield en haar te goed kende om haar puur uit klerikale overwegingen te verdedigen. Het is niet voor niets

[p. 471]

dat hij op de vroegere Vlaamse kongressen optrad, dat V. Celen een tekst van hem opnam in zijn Zoo schrijven de Fransch-Vlamingen, dat hij belangstelling betoonde voor het Waregemse Komitee voor Frans-Vlaanderen, aan taalprijsvragen deelnam, het Volkstoneel voor Frans-Vlaanderen daadwerkelijk aanmoedigde, ooit nog een bijdrage aan dit tijdschrift afstond, meewerkte aan B.R.T.-West-Vlaanderen en toestanden in Belgisch-Vlaanderen op de voet volgde.

Kanunnik J. Verdonck heeft het meegemaakt dat de bevolking van de Frans-Vlaamse Westhoek nog de stap van dialekt naar A.B.N. had kunnen zetten, als het onderwijs dat had toegelaten. Verdonck die tezeer humorist en realist was en te zeer van het goede leven hield om zich aangetrokken te voelen tot een historische of heroïsche rol, heeft toch de dualiteit aangevoeld tussen zijn Franse staatsburgerschap, dat hij nooit ter diskussie stelde, maar te opvallend benadrukte om die dualiteit te kunnen verbergen, en zijn wil om de volkstaal te behouden, tussen zijn funkties als priester en eventuele belangrijker Vlaamsgezinde aktiviteiten. En ter illustratie dat het allemaal zo eenvoudig niet lag, deze anekdote. Zijn Steenvoordse parochianen noemden hem ‘een groot flamingant’ of ‘un grand flamingant’, waarmee ze bedoelden dat hij zo vaak Vlaams sprak (cfr. de oorspronkelijke betekenis van het woord in België).

Erik Vandewalle