Ons Erfdeel. Jaargang 17

publikaties

De Vlaamse opstanding 2.

In een vroegere aflevering van Ons Erfdeel (14e jrg., nr. 4) heb ik veel waardering uitgesproken over het eerste deel van Max Lambertys Vlaamse Opstanding. Het tweede deel (van 1914 tot heden) staat op een bedenkelijk lager peil. Ik motiveer kort deze uitspraak.

1. De lezer kan nergens ontdekken wat de schrijver wil betogen; geen spoor van een lijn noch minder van een teze. ‘De volledige ontplooiing van alle Vlaamse krachten’, zoals L. het streven van de Vlaamse Beweging hier zelf formuleert, vindt hij niet beschreven. Wel wordt hij meegevoerd langsheen parlementaire initiatieven, regeringsontwerpen en taalwetten, waarover de auteur met kwistige hand lofwoorden, zwaar als bakstenen, uitstrooit.

2. Het boek vertoont leemtes bij de vleet. Het ergste is wel, dat in tegenstelling tot het eerste deel, de Vlaamse Beweging nauwelijks gesitueerd wordt tegenover andere verschijnselen. Dit leidt tot naïeve uitspraken en beoordelingen, die vooral voor de jongste tien jaar talrijk zijn. Dat hangt m.i. samen met het feit dat de auteur bijv. met geen woord rept over de werking van en de verschuivingen in onze parlementaire demokratie.

3. Ergerlijke vergissingen ontbreken al evenmin. Anderen hebben al gewezen op wat L. schrijft over de dood van Van Severen. Zij die deel uitmaakten van de opeenvolgende regeringen uit de dertigerjaren stelt hij zonder meer voor als grote staatslieden, terwijl iedereen het er thans over eens is dat zij de problemen niet aankonden en ontmoedigende vertoningen te zien gaven. Wie nog iets afweet van

[p. 155]

de dagen toen de regering Vanden Boeynants viel, in 1968, herinnert zich wellicht de agitatie die er onmiddellijk aan voorafging en de door de Leuvense studenten gebruikte term ‘zwarte dinsdag’ (met als enigste misrekening, dat de val van de regering pas de woensdag plaats had). Precies over die dagen schrijft L. dat de agitatie stilgevallen was. Na de verkiezingen van 7 november 1971 is het voor L. duidelijk dat in België alleen nog een koalitie van socialisten en kristen-demokraten mogelijk is. Enz., enz.

4. Het is L.'s goed recht een grote bewondering te koesteren voor ex-premier G. Eyskens. Maar of er in elk hoofdstuk een loflitanie op deze politikus moest losbarsten - het begint al op blz. 34 en het gaat door tot het einde, d.w.z. tot blz. 93 - is een heel andere kwestie. De schrijver vervalt natuurlijk in nogal wat herhalingen, zodat je makkelijk kan schatten welke eigenschappen de auteur aan G. Eyskens het meest frekwent toeschrijft: de vindingrijkheid en de kundigheid (op enkele plaatsen de deskundigheid).

5. Het wemelt van hoogdravende, gezwollen en archaïserende taal (het Vlaamse territoor, volgehouden driftige strijd, roemvolle zegepralen, verpletterende tegenslagen, verbluffende overwinningen, onvermoede (en onverwachte) krachtsontplooiingen, onstuitbare opgang, onvergankelijke roem, enz., enz., zijn termen die je op elke bladzij kunt aantreffen). Je bent dan ook niet meer verrast als onze taal tekort schiet en Lamberty Brunnhilde te hulp roept om zijn gevoelens nog te kunnen uiten: ‘Geh, ich kann dich nicht halten!’ (op blz. 33).

6. Naar het einde toe wordt het boek alsmaar zwakker. Ik waag het te spreken van bladvulling en goedbedoeld geleuter. Lezers die mijn voorbeeld volgen - maar wie zal dat kunnen tot blz. 93? - kunnen zich tijdens de laatste twintig bladzijden in de situatie indenken van Toon Hermans in de sketch van de Beethovendirigent. Lamberty laat de slotakkoorden tot in het oneindige voortdreunen. Een van de vele klinkt als volgt: ‘Laten we nog even belichten welk antitetisch onderscheid dient gemaakt te worden tussen de eenzijdigheid in de liefde en die van de haat, tussen de houding van de klauwaard en de houding van de leliaard’ (de kursivering is van M. Lamberty), blz. 91.

Het Davidsfonds heeft met deze uitgave een slechte dienst bewezen aan de auteur, aan zichzelf, aan zijn leden en aan de Vlaamse Beweging. Het fotomateriaal dat even boeiend is als bij het eerste deel en de soms goeie paragrafen in het tekstgedeelte, waren nog geen ekskuus om zo tot uitgave over te gaan.

Erik Vandewalle

Mav Lamberty, De Vlaamse opstanding. Deel 2 - van 1914 tot heden, tekstgedeelte: 96 blz., platengedeelte: 310 foto's, Davidsfonds, Leuven, 1973. Ledenprijs: 375 BF (geb.).