Ons Erfdeel. Jaargang 16

Frans-Vlaanderen: Aktualiteiten.

a) Informatieve bijdragen in de pers:

In de korte tijdspanne tussen de vorige en deze kroniek vond ik stukken van Marcel Verheecke over de Frans-Vlaamse Kultuurdag te Rotterdam in De Standaard (15 mei 1973) en van E.V. over het onderwijs van het Nederlands in Frans-Vlaanderen in Gazet van Antwerpen (22 mei 1973). De overige artikels kwamen uit de weekbladpers: over de taalminderheden in Frankrijk, met inbegrip van de Frans-Vlaamse, in Wij (28 april 1973) en korte stukken over allerlei Vlaamse initiatieven in verband met Frans-Vlaanderen van André Lammertyn in Kortrijks Handelsblad (13 en 27 april, 4 en 11 mei 1973). Ik vermeld nog graag een vroeger vergeten artikel: een interview afgenomen door Anthony Mertens van Dom André Louf, Vlaamse abt van de Trappistenabdij op de Katsberg, in de Standaard der Letteren, De Standaard (20 oktober 1972).

b) Publikaties:

• Een ploeg wetenschapslui van de Rijselse universiteiten bestaande uit drie historici (Yves-Marie Hilaire, Bernard Ménager en Robert Vandenbussche), een aardrijkskundige (Henri Adam), een jurist (André Legrand), twee kartografen en drie studenten geschiedenis, hebben een Atlas de géographie électorale. Nord - Pas-de-Calais. 1946-1972 samengesteld. Het boek is einde 1972 uitgegeven door de Université de Lille III (9, rue Auguste Angellier) en de Editions Universitaires te Parijs. Het telt 172 blz., waarbij talrijke kaarten en tabellen, en het kost 25 FF.

De politieke voorkeur van de Frans-Vlamingen zoals die tot uitdrukking kwam bij de verkiezingen voor de Nationale Vergadering, tijdens de IVe en Ve Republiek, tijdens de referendums (met uitzondering van twee over Algerië) en de presidentsverkiezingen van de Ve Republiek, is hier in kaart gebracht en van een vergelijkende en verklarende kommentaar voorzien. De meest markante figuren onder de verkozenen kregen telkens een korte biografische aantekening. In de bijvoegsels kan de lezer nagaan per kanton welk percentage iedere partij en ieder kandidaat behaalden, respektievelijk bij de wetgevende en de presidentsverkiezingen. Het boek bevat ook een vier bladzijden tellende bibliografie.

[p. 151]

De auteurs kwamen tot het besluit dat de politieke krachten van de IVe Republiek in de Ve aanwezig gebleven zijn: enerzijds de kommunistische en de socialistische partij die beide in hoofdzaak de ontkerstende arbeidersmassa vertegenwoordigen, anderzijds een praktizerende kiezersgroep, voor een belangrijk deel uit arbeiders bestaande, die zich politiek herkende in de M.R.P., en een meer heterogene groep van Gaullisten en Indépendants. Met de Ve Republiek heeft zich een polarisatieverschijnsel voorgedaan tussen beide groepen, die niet uitsluitend door het veranderde kiesstelsel (uninominaal meerderheidsstelsel) te verklaren is. De scheiding op basis van religieuze praktijk is een steeds kleiner rol gaan spelen en de Gaullisten hebben in aanzienlijke mate de overige rechtse en centrum-rechtse krachten opgeslorpt.

De schrijvers hebben een tweede publikatie aangekondigd, een gelijkaardige verkiezingsatlas voor de IIIe Republiek.

• Ik vestig de aandacht op twee totaal uiteenlopende publikaties waarvan hier voorlopig alleen de titels volgen. Georges Duby, professor aan het Collège de France, demystifieerde de Franse nationale visie op 1214 in het boek, 27 juillet 1214. Le dimanche de Bouvines, uitgegeven in de reeks ‘Trente journées qui ont fait la France’, door Gallimard, Parijs, 1973. Een Atelier régional d'études économiques et d'aménagement rural (A.R.E.E.A.R.) stelde een tweedelig Livre vert Nord - Pas de Calais (Ministère de l'Agriculture et du développement rural, 1973, 20 FF per deel) samen, dat bedoeld is als aanvulling op het Livre blanc van het O.R.E.A.M. van 1968.

c) Kulturele en andere manifestaties:

• Het Dosfelinstituut vzw, erkende instelling voor volksopleiding, organiseert een weekeind te leper (van vrijdagavond 17 tot zondagavond 19 augustus 1973), waarin de deelnemers de gelegenheid krijgen Frans-Vlaanderen beter te leren kennen door middel van uitstapjes, bezoeken en uiteenzettingen door en gesprekken met deskundigen. Dit weekeind wordt geleid door E. Vandewalle. Voor meer inlichtingen: Dosfelinstituut vzw, Tribunestraat 14, 1000 Brussel, tel. [phone].

• Cyriel Moeyaert sprak over het Vlaamse streekeigen van Frans-Vlaanderen te Groot-Sinten (bij Duinkerke) voor leraren en leden van de Michiel de Swaenkring (7 december 1972) en te Halewijn (22 mei 1973) voor de leerlingen van de vrije kursus Nederlands aldaar. C. Moeyaert, G. Vanryckeghem en P. de Verrewaere deden het zelfde op 31 maart 1973 te Velsen (Nederland) voor leden van de Vereniging voor Vlaggenkunde.

• Op zondag 13 mei 1973 had voor de 18e keer een Frans-Vlaamse Kultuurdag plaats in Nederland, en dat te Rotterdam en onder de auspiciën van de afdeling Rotterdam van het A.N.V. Prof. Dr. P.C. Paardekooper verwelkomde een zestigtal deelnemers die uiteenzettingen beluisterden van P. de Leersnijder en E. Vandewalle. De volgende Frans-Vlaamse Kultuurdag in Nederland zal vermoedelijk te Hulst (Zeeuws-Vlaanderen) een plaats krijgen, waarmee dan weer wordt aangeknoopt bij de traditie van de beginjaren.

• Op het voorjaarsweekeinde van de Nederlandse Vereniging voor de Wetenschappelijke Film en Televisie (sekretariaat: Hengeveldstraat 29, Utrecht) is een tien minuten durende kleurdokumentaire vertoond die de titel draagt Oud Nederlandstalig gebied in Frankrijk, een film van Jan Brusse gemaakt in opdracht van AVRO-televisie. De vertoning was aanleiding tot een uitvoerige diskussie over dit onderwerp, mede dank zij de deelname en de uitleg van C. Moeyaert, G. van Ryckeghem en P. de Verrewaere. Wij vernamen dat AVRO-televisie toestemming verleent aan de N.V.W.F.T. om een kopij te maken. De vereniging is hiertoe bereid op voorwaarde dat zij een instelling of persoon vindt die de helft van de kosten, zijnde 300 f, op zich wil nemen. Inlichtingen: Dr. C.G. Sluijter, Neumannlaan 20, Eindhoven, telefoon 040/434073.

• Het Volkstoneel voor Frans-Vlaanderen, geleid door Flor Barbry uit Westouter, dat in de voorbije winter weer 14 keer optrad in Frans-Vlaanderen, ontving op 20 mei 1973 uit de handen van meester Gilbert Claus van het Noordstarfonds de Prijs Staf Bruggen. De prijs, een bedrag van 10.000 BF geschonken door het Noordstarfonds, wordt door het Staf Bruggenkomitee toegekend aan die vereniging die de jongste tijd het best de geest van Staf Bruggen heeft voortgezet.

• De Vereniging Bachten de Kupe organiseerde op 6 mei 1973 zijn 9e Frans-Vlaams Landfeest te Broksele en te Rubroek.

• De VVV van Koksijde zorgt voor een Frans-Vlaamse Veertiendaagse (georganiseerd door Bert Bijnens) in het gemeentelijk Casino, met o.m. een toeristische tentoonstelling waaraan talrijke Frans-Vlaamse VVV's hun medewerking verlenen.

• Op 12 mei 1973 maakten de leerlingen van het C.E.G. te Bel-

[p. 152]

le die Nederlands studeren bij de heer D. Volatron een reis door West-Vlaanderen o.l.v. Paul Kempynck.

• Zoals bekend wil Rijsel zijn funktie van regionale hoofdstad waar maken, maar lijdt de stad aan onderbezetting in de tertiaire sektor. Ook hier hebben bijgevolg de bouwpromotoren hun intrede gedaan. Een oplossing heet ‘Diplodocus’, een handelsen kantoorruimte die ingeplant zal worden in het oude stadsgedeelte, vlak bij de rue Nationale, tussen de rue de l'Hôpital Militaire en de rue de Pas. Enkele cijfers: 40.000 vierkante meter kantoor- en evenveel handelsruimte in een gebouw van 72 meter hoog met ondergrondse parkeermogelijkheid voor ca. 1.100 auto's. De ‘Diplodocus’ - hij werpe toch nog maar zijn kroon naar Brussels WTC - kreeg de zegen van alle officiële instanties: stadsbestuur, agglomeratieraad en prefektuur, die in 1970 de hele onderneming het etiket ‘van openbaar nut’ meegaf wat de bouwers de mogelijkheid bood in de omliggende, al te smalle straten te onteigenen ten bate van de aanleg van de wettelijk voorgeschreven brede toegangswegen. Enkele bedreigde maar koppige eigenaars hebben nu van de administratieve rechtbank te Rijsel verkregen dat die het drie jaar oude besluit van de prefekt over het ‘openbaar nut’ nietig verklaarde (april 1973), wat teoretisch althans het bestaan van de ‘Diplodocus’, waarvoor nu al een reusachtige krater bestaat, onzeker maakt.

• Al bestaan er plannen om van het gebied tussen Duinkerke en Kales één groot haven- en industriegebied te maken, en al komt de Kanaaltunnel eerlang bij Kales op het vasteland, toch is de bevolking in en rond deze stad niet optimistisch gestemd. De ongerustheid over de plaatselijke tewerkstelling, voortdurend bedreigd door de teleurgang van de kantindustrie, kwam tot uiting op 18 mei 1973 in een massademonstratie voor werkgelegenheid.

• Te Rijsel blijft het operaleven zeer bloeiend, maar met het toneel gaat het niet zo best. De Rijselse agglomeratie telt twee beroepsgezelschappen: het Théâtre du Lambrequin uit Torkonje, en het Théâtre Populaire des Flandres (T.P.F.), geleid en gesticht (in 1953) door Cyril Robichez en gevestigd in de rue du Pont-Neuf te Rijsel. Het T.P.F. staat aan de rand van de afgrond en begon einde mei 1973 met een steunkampagne onder de leuze ‘On ne meurt pas à vingt ans’. Cyril Robichez en zijn T.P.F. zorgden eertijds voor de kreatie in Frans-Vlaanderen van Hugo Claus' ‘Suiker’.

• De Internationale Jaarbeurs 1973 te Rijsel (17 tot 28 mei) stond dit jaar in het teken van het leefmilieu. De Belgische deelname te Rijsel is altijd zeer aanzienlijk. De aanwezigheid op de Frans-Belgische dag (op 25 mei) van Minister A. Dubois, mag gezien worden als simbolisch voor de Franstalige Belgische aanwezigheid.

• In oktober 1973 treedt voor de Frans-Vlaamse (de departementen Noorden en Nauw van Kales) en voor 20 andere Franse regio's de regionale hervorming in werking die op 5 juli 1972 goedgekeurd is.

Wat die zal inhouden?

Twee vergaderingen of raden en een regioprefekt.

Een eerste raad zal samengesteld zijn uit 105 leden, niet rechtstreeks verkozen, maar voor de ene helft uit volksvertegenwoordigers en senatoren, voor de andere helft uit vertegenwoordigers van de departementen, grote steden en agglomeratieraden bestaande. Bevoegdheid: adviezen verstrekken en beraadslagen over het plan, over ruimtelijke ordening en regionale ekonomie, en dat met de voorzitter van de raad, zijnde de regioprefekt, een ambtenaar benoemd door Parijs. Deze regionale raad of vergadering zal over zowat 60 miljoen Franse francs inkomsten beschikken (in Belgische munt: ruim een half miljard).

Daarnaast zullen vertegenwoordigers van werkgevers, vakbonden, landbouworganisaties, kulturele verenigingen, enz. zitting hebben in een ekonomisch-sociaal-kulturele raad. Bevoegdheid: adviezen verstrekken ter attentie van de eerste raad en van de regioprefekt.

Entoeziasme of hooggespannen verwachtingen behoren niet tot de reakties in de regio, zo die er al zijn. Sommigen hopen dat een rationeel gebruik van het half miljard toch enig rezultaat kan hebben. Ik geloof niet dat Brussel en Parijs elkaar uit het oog verloren hebben bij het werken aan de regionalisatie van hun respektievelijk land.

Erik Vandewalle