Ons Erfdeel. Jaargang 15

Frans-Vlaanderen: aktualiteiten.

a) Informatieve bijdragen in de pers en op de radio:

• Van de 25e Frans-Vlaamse Kultuurdag te Waregem verschenen verslagen in Het Volk (11 september 1972), van M. Verheecke in De Standaard en van Em. Dotselaere in Het Laatste Nieuws (12 september 1972), in Gazet van Antwerpen (13 septtember 1972), in 't Pallieterke (14 en 21 september 1972), in Wij (16 september 1972), Kortrijks Handelsblad (15 sept. 1972), van M. Nuyttens in Leieland (september-oktober 1972) en van Jan Olsen in 't Pennoen (oktober 1972). N.a.v. de Kultuurdag verscheen een uitvoerig vraaggesprek van W. Augustijnen met Luc Verbeke in het weekblad Wij (9 september 1972).

• Een andere manifestatie waar de pers over schreef was de akademische zitting waarmee op 22 oktober 1972 de biblioteek van wijlen J.-M. Gantois plechtig geopend werd in de K.U.L.A.K. als Biblioteek ‘De Franse Nederlanden’. Er verschenen verslagen in De Standaard, Gazet van Antwerpen, van Fr. Germonprez in Het Volk (23 okt. 1972), in 't Pallieterke (26 oktober 1972) en van Guido Fossez in De Weekbode (27 oktober 1972). Voor of na deze openstelling verschenen bijdragen over J.-M.- Gantois of over de betekenis van zijn biblioteek van M. Nuyttens in Leieland (september-oktober 1972), E. de V. in 't Pallieterke (5 oktober 1972) van Jacques Van den Bogaerde in De Weekbode (27 oktober 1972) en E. Defoort in Leieland (nov.-dec. 1972).

• De Veertiendaagse van Noord-Frankrijk te Kortrijk was aanleiding tot verslagen in de dagbladpers, maar ook tot kritische beschouwingen over het rezultaat van deze manifestatie en over de mogelijkheden tot samenwerking met Frans-Vlaanderen, van de hand van E. Dotselaere in Het Laatste Nieuws (23 oktober 1972), M. Verheecke in De Standaard (28-29 oktober 1972) en Fr. Germonprez in Het Volk (30 oktober 1972).

• Los van deze onderwerpen staan de bijdragen van C. Moeyaert in Het Wekelijks Nieuws (15 september 1972) en een 19 blz. tellend artikel van A. Demedts, onder de titel ‘The French Netherlands’ in het onder het adres Postbus 3566, Den Haag, uitgegeven tijdschrift Plural Societies (spring 1972).

• Ook in het beste werk kunnen onvolkomenheden voorkomen. Sedert twee jaar bevat het Winkler Prins Jaarboek geen Frans-Vlaanderentrefwoord meer (voorheen altijd verzorgd door Luc Verbeke). In de uitgave 1972 (encyklopedisch verslag over 1971) kan men onder het trefwoord ‘Belgisch-Nederlandse kulturele betrekkingen’ lezen dat de Frans-Vlaamse kultuurdag ‘voor de eerste maal ten noorden van de grote rivieren, nl. te Rotterdam, georganiseerd’ is, maar de Waregemse kultuurdag blijft onvermeld.

• In ‘Vivre son temps’, een programma van de Rijselse regionale radio-omroep, is op 18 september verslag uitgebracht over de 11e Frans-Vlaamse Kultuurdag te Ekelsbeke (9 juli 1972).

• In een vorige kroniek (O.E., 15e jrg., nr. 4) heb ik de vraag gesteld hoe de pers in Vlaanderen over Frans-Vlaanderen informeert. Voorlopig moet het bij het besluit blijven dat men wel bijdragen kan aantreffen over het Vlaams karakter van Frans-Vlaanderen en over onze akties en aktiviteiten die er verband mee houden, en dat de Vlaamse krantenredakties wel brood zien in sportwedstrijden (wielerwedstrijden uiteraard) en gerechtszaken. Voor het overige blijft Frans-Vlaanderen nagenoeg onbestaande. Em. Dotselaere van Het Laatste Nieuws is bij mijn weten de enigste die voor een uitzondering zorgt. In de loop van 1972 is hij ongetwijfeld de

[p. 148]

Vlaamse journalist geweest die de meest volledige informatie over Frans-Vlaanderen heeft gebracht. In een hele reeks artikels heeft hij niet alleen geïnformeerd over Vlaamse manifestaties zoals die van Ekelsbeke en Waregem, maar ook uitvoerig aandacht besteed aan de volgende onderwerpen: problemen van rekonversie en tewerkstelling, infrastruktuurwerken (autowegen, de haven van Duinkerke, enz.) plannen voor ruimtelijke ordening, de rol van de Rijselse Métropole du Nord, de samenwerking tussen België en Frans-Vlaanderen, en de grensproblemen. Deze onderwerpen kan men o.a. terugvinden in zijn uitstekende reportage ‘Europa te paard op de grens’, in 6 afleveringen, in Het Laatste Nieuws van 7 tot 16 januari 1972.

b) Publikaties:

• Onder de titel De verfransing in Noord-Frankrijk brengt Maurits Gysseling in het tijdschrift Naamkunde (4e jrg., afl. 1-2, 1972) een overzicht van de verfransing van de Gallo-Romeinse tijd tot op heden, gebazeerd op de nieuwste publikaties en ontdekkingen (Adres: Instituut voor Naamkunde, Blijde Inkomststraat 5, Leuven).

• De volksalmanak 't Manneke uit de Mane, editie voor 1973, is verschenen. Zoals elk jaar zijn bijdragen i.v.m. Frans-Vlaanderen opgenomen. De prijs bedraagt 25 BF en de almanak kan worden besteld bij Karel de Lille, Cartonstraat 40, 8900 leper.

• M. Mispelon, die de uitgeverij Familia et Patria leidt (adres: 8120 Handzame), zorgde voor een heruitgave van het boek La Noblesse flamande de France van de Frans-Vlaamse historikus, flamingant, medestichter en eerste ondervoorzitter van het Comité Flamand de France, Louis de Baecker.

c) Kulturele en andere manifestaties:

• Voordrachten over Frans-Vlaanderen zijn gegeven door André Demedts voor het DF van Herent (28 april 1972) en voor de V.U.-vrouwen van Gent (6 oktober 1972) en door Maurits Verhaest voor het DF van Kuurne (19 oktober 1972) en voor de Vlaamse Vrienden van de Westhoek te Diksmuide (4 november 1972).

• Naar aanleiding van de herdruk van Louis de Baeckers La Noblesse flamande de France, heeft de uitgever M. Mispelon een De Baeckerherdenking georganizeerd te Noordpene op 15 oktober 1972. Mr. W. van Hille, G. Janssen, Senator Leo Vanackere, voorzitter van de Vlaamse Vereniging voor Familiekunde en G. Sockeel, burgemeester van Noordpene, hebben naast de uitgever, hieraan hun medewerking verleend.

• Op 22 oktober 1972 is met een akademische zitting, waarover verslag elders in dit nummer, de Biblioteek De Franse Nederlanden, zijnde het boekenbezit van Jean-Marie Gantois, plechtig opengesteld in de biblioteek van de K.U.L.A.K.

• Emmanuel Looten, Antwerpen en de Schelde, dit was het tema van een aan het werk van de Frans-Vlaamse dichter gewijde tentoonstelling te Antwerpen, in de zaal Den Bellaert, die plaats had op hetzelfde tijdstip als de Veertiendaagse van Frankrijk in dezelfde stad (van 7 tot 26 oktober 1972).

• De Westvlaamse stad Kortrijk heeft van 21 oktober tot 7 november 1972 een Veertiendaagse van Noord-Frankrijk ingericht, met de bedoeling de Frans-Vlamingen of Noordfransen beter vertrouwd te maken met Kortrijk. Zij werden onthaald met hun eigen stadsharmonies en majorettes. Er kwam een onverwachte tegenvaller door het feit dat de start van deze veertiendaagse niet kon samenvallen met het openstellen van de E3-grensovergang. Toch had een beter gestoffeerd programma meer aantrekkingskracht kunnen uitoefenen.

De letterkundige Willy Spillebeen en W. Erard uit Menen maakten van de gelegenheid gebruik om op wat anders uit Frans-Vlaanderen te wijzen: de rivier de Leie, waarvan de vervuiling angstwekkende vormen aanneemt.

Ook de Frans-Belgische kommissie voor grensbetrekkingen maakt zich zorgen over het milieubeheer aan weerszijden van de grens en heeft over dit probleem in oktober een studie vrijgegeven.

Intussen zijn al de werken aangevat voor de bouw, tijdens een eerste faze, van 12 zuiveringsstations op de Leie op Frans grondgebied. Acht daarvan moeten door de lokale gemeenschap betaald worden en 4 door de industrie. Er zijn verder plannen om de Leie op Frans grondgebied helemaal zuiver te krijgen en te gebruiken voor de watervoorziening van de Rijselse metropool.

Het probleem van de waterbevoorrading neemt zulke afmetingen aan dat vorig jaar een plan is voorgesteld om een stuwdam te bouwen op de zo goed als niet vervuilde rivier de Kwinte (Canche). Hiertegen is vooral verzet gerezen van de Frans-Vlaamse vereniging voor natuurbescherming, Nord-Nature. Nord-Nature keert zich nu ook tegen het steeds maar groeiende waterverbruik van stedelijke agglomeraties en industrieën, die

[p. 149]

leidt tot een wedloop tussen de verschillende agglomeraties en departementen naar de laatste natuurlijke rezerves. Volgens Nord-Nature heeft men tans in Frans-Vlaanderen de uiterste grens overschreden en wordt een radikale soberheidspolitiek inzake waterverbruik een dwingende opdracht.

• Vlamingen en Nederlanders die naar Rijsel willen, komen er nu heel wat vlotter dank zij de afwerking en de opening van de E3-grensovergang te Rekkem. De openstelling gebeurde op 4 november 1972, o.a. door Frankrijks Minister van Buitenlandse Zaken, Maurice Schumann, en door de Belgische Ministers De Saeger (Openbare Werken) en Harmel (Buitenlandse Zaken). Het is jammer genoeg nog iets te vroeg om de E3 uit te roepen tot de belangrijkste verkeersader uit 3 eeuwen betrekkingen tussen Vlaanderen en Frans-Vlaanderen. Wie van Rijsel naar Antwerpen wil moet het op de strook Kortrijk-Gent nog korte tijd zonder E3 stellen. Op Frans grondgebied loopt de E3 precies 11,3 kilometer door, tot aan Marcq-en-Baroeul, even voor Rijsel. Er dient nog gewacht te worden tot 1975 op een rechtstreekse verbinding met de autoweg van Rijsel naar Parijs, omdat dit laatste verbindingsstuk, door de Rijselse agglomeratie, erg duur moet uitvallen en dus ook nog wat op zich laat wachten, is nu al gewerkt aan een verbinding ten oosten van Rijsel, in de vorm van een ekspresweg, die de naam van Rocade-est draagt. Voorlopig echter komen personenauto's bij het verlaten van de autoweg te Marcq-en-Baroeul op de N350 terecht die Torkonje met Rijsel verbindt, en vrachtwagenbestuurders krijgen de N17 (Menen-Rijsel) toegewezen. Tenslotte kan men zich nog verbazen over het feit dat op Frans grondgebied de naam E3 in A1 verandert.

• Precies op dezelfde dag heeft de Franse staatssekretaris Pierre Billecocq het lint doorgeknipt van het laatste stuk (Meteren-Sint-Winoksbergen) van de autoweg A25 die nu Rijsel met Duinkerke verbindt. Intussen is Valencijn ook al verbonden met de Waalse autoweg en in december van dit jaar komt de autoweg tussen Rijsel en Doornik klaar, zodat Frans-Vlaanderen vanaf anno 1972 via drie autowegen met België verbonden is.

• Van eind oktober tot 12 november 1972 liep in Septentrion te Marcq-en-Baroeul een tentoonstelling Maîtres du Nord et des Flandres, waarin de belangrijkste moderne levende en overleden kunstenaars uit Frans-Vlaanderen (o.m. Grommaire, Leroy, Manessier, Laporte, Van Hecke, Roulland en Dodeigne) vertegenwoordigd waren.

• De konservators van de musea in de beide Frans-Vlaamse departementen Nord en Pas de Calais hebben een inventaris opgemaakt van wat Frans-Vlaanderen bezit aan Hollandse meesters. Uit deze inventaris hebben zij een selektie gemaakt van 66 doeken van minder bekende schilders uit de 17e en 18e eeuw die tot 31 december 1972 geekspozeerd blijven in het Rijselse Paleis voor Schone Kunsten onder de naam Peinture Hollandaise des 17e et 18e siècles. Het ligt in de bedoeling van de initiatiefnemers om in 1973 dezelfde tentoonstelling naar Duinkerke en Atrecht te laten reizen.

De Nederlandse Nobelprijswinnaar voor ekonomie, Prof. Jan Tinbergen, sprak te Rijsel op 6 november 1972 voor de studenten van het Institut d'Economie scientifique et de gestion. Onderwerp van zijn konferentie: ‘Faut-il transférer I'industrialisation au Tiers Monde?’

• Pierre Martin, direkteur van het CEDEIN, en de heer Jean Callens, direkteur van de Rijselse boekhandel Le Furet du Nord, hebben in de boekhandel Le Furet du Nord, op 4 november 1972 de pers en het publiek uitgenodigd op de presentatie van de eerste twee nummers van het tijdschrift Septentrion, revue de culture néerlandaise door de redaktie en door Mr. Raf Renard, voorzitter van de Raad van Beheer van de Stichting Ons Erfdeel.

Erik Vandewalle