Ons Erfdeel. Jaargang 15

kulturele integratie en benelux

Dokument.
XXIIe Conferentie Nederlandse Letteren.

Algemene resoluties

1. De XXIIe Algemene Conferentie der Nederlandse Letteren, te Knokke bijeen op 6 en 7 oktober 1972 is van oordeel:

-	dat ten onrechte voorstellen inzake de schrijfwijze van de bastaardwoorden vermengd zijn met voorstellen omtrent vereenvoudiging van de Nederlandse spelling;
-	dat de spellingkwestie in haar geheel dient te worden toevertrouwd aan een op te richten instituut voor de beide landen;
-	dat het bovengenoemde instituut een brede samenstelling zal moeten hebben, omdat verandering van de spelling kulturele en financieel-ekonomische konsekwenties heeft;
-	dat de literatuur op zichzelf, met al de nevengebieden daarvan, gebaat is met kontinuïteit, dus met langdurige rust op spellinggebied;
-	dat een beslissing dienaangaande van de twee regeringen op korte termijn noodzakelijk is.

II. De Conferentie is van oordeel dat het noodzakelijk is voor het bevorderen van de verspreiding van de Nederlandse Letteren in vertaling (dramatisch werk uiteraard inbegrepen) in het buitenland dat de verschillende partikuliere en officiële instanties die op het gebied werkzaam zijn, hun aktiviteiten nauwer op elkaar afstemmen. Speciaal geldt dit ten aanzien van de Stichting tot bevordering van de Vertaling van Nederlands Letterkundig Werk te Amsterdam en de dienst Verspreiding van de Nederlandse Literatuur in het buitenland te Brussel.

III. De Conferentie dringt erop aan dat de beide regeringen zich verplichten telkenjare antwoord te geven op de door de Conferentie uitgebrachte adviezen.

IV. De Conferentie neemt met voldoening kennis van de nieuwe aanzet tot het oprichten van een Geluid- en Beeldarchief in het A.M.V.C. te Antwerpen en spreekt de wens uit dat de Minister van Nederlandse Cultuur de nodige financiën ter beschikking zal stellen om een zo breed mogelijke werking van het archief mogelijk te maken, in nauwere samenwerking met de Stichting Theater, Klank en

[p. 137]

Beeld te Amsterdam en het Nederlands Letterkundig Museum in Den Haag.

Sektie Toneel

1. Konstateert met voldoening dat in het seizoen 1971-1972 het beroepstoneel in België en Nederland aandacht heeft besteed aan het Nederlandse stuk, hetgeen heeft geresulteerd in een aantal suksesvolle voorstellingen;

2. Konstateert, dat in een aantal gevallen de auteur ingeschakeld werd bij het gereedmaken van de opvoering van zijn stuk en onderstreept de wenselijkheid, dat de auteur bij de produktie geïntegreerd wordt;

3. Adviseert, dat de mogelijkheden voor de auteur om zich de zo gewenste vakbekwaamheden te verwerven verbeterd en uitgebreid worden;

4. De sektie stelt met verontwaardiging vast dat van het dienstjaar 1972 (werking 1971) nog geen subsidies aan het Zuidnederlands Centrum voor Nederlandse Dramaturgie werden toegekend en dat bij de bezwaren die door het Ministerie van Financiën bij de subsidiëring worden naar voren gebracht, geen rekening is gehouden met de 8e algemene resolutie van de XXIe Conferentie. Hierdoor konden de verplichtingen sinds geruime tijd niet worden nagekomen en ziet het Zuidnederlands Centrum zich genoodzaakt alle aktiviteiten te staken.

De sektie dringt er op aan dat de Belgische Regering onverwijld het Zuidnederlands Centrum de middelen ter beschikking stelt om zijn aktiviteiten te ontplooien op gelijksoortige wijze als het Centrum te Amsterdam.

5. De sektie konstateert wat betreft het centrum voor Nederlandse Dramaturgie te Amsterdam dat sinds de XXIe Conferentie dit centrum in staat is gesteld zijn taak om werkstukken te beoordelen en auteurs bij het schrijven aan te moedigen, voort te zetten en dat de resultaten daarvan hoopgevend zijn;

dat echter de opdracht aan de beide centra ook zou moeten inhouden het stimuleren en tot stand brengen van proefopvoeringen van nieuwe Nederlandse toneelstukken;

verzoekt de regeringen met klem de opdracht aan de beide centra zo uit te breiden dat zulke proefopvoeringen, ook financieel, mogelijk worden gemaakt of anders overleg met de centra te plegen om te komen tot andere organisatorische vormen die hetzelfde doel bereikbaar maken.

Besluiten:

a) De sektie Toneel spreekt er haar voldoening over uit dat de kwestie van het Groot-Limburgs Toneel merkbare vooruitgang heeft gemaakt sedert het besluit goedgekeurd tijdens de XXIe Conferentie.

Niet alleen heeft de Gemengde Technische Commissie ter uitvoering van het Nederlands-Belgisch Akkoord het subsidiëringsschema inderdaad doorgelicht, maar ook heeft het Belgisch Ministerie van Nederlandse Cultuur de nodige voorzieningen getroffen om voor het speeljaar 1971-1972 de subsidiëring aan te passen aan het bilaterale statuut van het G.L.T.

De sektie Toneel spreekt de wens uit dat ook het Nederlands Ministerie van CRM een gelijkaardige maatregel zou nemen, hetgeen in principe overigens is afgesproken.

b) De sektie Toneel dringt er op aan dat aan een Nederlander en een Vlaming samen opdracht wordt verleend om een onderzoek in te stellen naar nut en mogelijkheden van een op de praktijk gerichte kursus in toneelschrijfkunst.

c) De sektie besluit dat de redaktie van Dramatisch Akkoord in 1972 zal worden gevormd door Jef Van Hoeck, René Solleveld, André Putten, dr. Jan Starink, Carlos Tindemans, Roland Van Opbroucke, met Dirk de Jong als redaktie-sekretaris.

Sektie Radio en Televisie

Besluiten radio:

1. Het stimuleren van auteurs tot het schrijven van luisterspelen zal worden voortgezet. In dit verband zullen de omroepen in beide landen opnieuw opdrachten geven, ook tot het schrijven van luisterspelen voor de jeugd.

2. De omroepen in beide landen zullen in ruimere mate aandacht schenken aan de kinder- en jeugdliteratuur in Noord en Zuid.

3. Programma's met medewerkers uit beide landen zullen worden gewijd aan de 70 jaar geleden verschenen bundel ‘Het Vaderhuis’ van Karel van de Woestijne.

4. Programma's met medewerkers uit beide landen zullen worden gewijd aan Louis Couperus, naar aanleiding van het feit dat hij 50 jaar geleden overleed.

5. Programma's met medewerkers uit beide landen zullen worden gewijd aan Anton van Duinkerken, die 2 januari 1903 werd geboren.

6. Een programma met medewerkers uit beide landen zal worden gewijd aan het in 1923 verschenen boek ‘De pastoor uit den bloeyenden Wyngaerdt’ van Felix Timmermans.

7. Een programma met medewerkers uit beide landen zal worden gewijd aan Maurits Sabbe die op 9 februari 1873 werd geboren.

8. Naar aanleiding van de oprichting 40 jaar geleden van het Archief en Museum van het Vlaamse Cultuurleven te Antwerpen, zullen de omroepen in beide landen aandacht schenken aan de literaire dokumentatiecentra in Noord en Zuid.

9. De omroepen in beide landen zullen in enkele programma's kritici laten spreken over de beste literaire werken uit het gemeenschappelijke taalgebied in 1972.

10. De omroepen in beide landen zullen de mogelijkheden nagaan ook in andere dan strikt literaire radiorubrieken aandacht te schenken aan de letterkundige en dramatische bedrijvigheid in Noord en Zuid.

Besluiten televisie:

1. De beeldomroepen in beide landen zullen de totstandkoming van oorspronkelijke Nederlandstalige televisiespelen blijven bevorderen, o.a. door het geven van opdrachten en door het betrekken van schrijvers bij de produktie van TV-spelen.

2. Ter verruiming van de blijvende aandacht van de omroepen in beide landen voor oorspronkelijke Nederlandstalige televisiespelen streven de omroepen in Nederland er naar in onderlinge samenwerking regelmatiger en veelvuldiger, dan tot dusver TV-spelen uit te zenden, waarbij ook overleg zal gepleegd worden met de Vlaamse televisie.

Een verdere verruiming wordt nagestreefd doordat de omroepen groepen schrijvers aan zich verbinden die hetzij afzonderlijk hetzij gezamenlijk onder dramaturgische begeleiding televisiespelen of dokumentaires scheppen. Een van deze projekten zal gelijktijdig door radio en televisie uitgezonden worden.

3. Er wordt getracht, naast de grote familieseries, enkele korte reeksen te maken met een eigentijds karakter. Zo wordt, in samenwerking tussen de omroepen in beide landen gewerkt aan een viertal afleveringen van ‘Het sein staat op rood’, geschreven door Hans Keuls.

4. Het gereedkomen van twee delen van de reeks ‘Consciencebewerkingen’ bij de Vlaamse televisie is voor

[p. 138]

de beeldomroepen in beide landen aanleiding om de mogelijkheden te onderzoeken van bewerkingen van gelijke aard c.q. produkties op grond van werk van Conscience, Timmermans, Hildebrand e.a.

5. In de reeks ‘Poëzie in 625 lijnen’, die bij de Vlaamse televisie reeds 15 jaar bestaat, zullen de omroepen in beide landen, in 1973 de ‘Voetreis naar Rome’ van Bertus Aafjes verbeelden en als het ware opnieuw maken, aan de hand en in gezelschap van de dichter zelf.

6. Met de produktie van een poppenfilm ‘Van den Vos Reinaarde’ zal in 1973 worden begonnen.

7. Er zal een begin gemaakt worden met de opnamen voor het feuilleton naar ‘Een mens van goede wil’ van Gerard Walschap, (bewerking: Nel Bakker), een ko-produktie van de Nederlandse en de Vlaamse omroep.

8. In samenwerking tussen de omroepen wordt in beide landen een gedramatiseerde dokumentaire voorbereid over Pieter Daens naar het gelijknamige boek van L.P. Boon.

9. Overleg wordt gepleegd tussen de omroepen in beide landen over het plan om A.M. De Jongs ‘Merijntje Gijzen’ in een tiental afleveringen voor televisie te bewerken.

10. ‘Boerin in Frankrijk’ van W. den Hollander zal in een TV-bewerking van een Vlaamse auteur en met medewerking van Vlaamse acteurs door de Nederlandse omroep worden geproduceerd.

Sektie Letteren

1. De sektie Letteren doet een dringend beroep op de Belgische regering om, analoog aan het Nederlands fonds voor de letteren, de vestiging van een autonoom fonds voor de Nederlandse letteren in België zo spoedig mogelijk wettelijk te verwezenlijken.

2. De sektie Letteren acht het van het grootste belang dat tijdschriften als Delta en Septentrion, die een grote rol spelen in de verspreiding van de Nederlandse literatuur en kultuur in anderstalige gebleden, op ruimere wijze door de beide regeringen gesteund worden.

3. De sektie Letteren acht het, met verwijzing naar haar besluit tijdens de Conferentie van 1968, noodzakelijk dat het optreden van schrijvers op school wordt uitgebreid tot het universitair onderwijs in de Nederlandse taal- en letterkunde.

Besluit:

1. Ook over 1972 zal er weer een bundel Literair Akkoord en een bundel Kritisch Akoord worden samengesteld. De redaktie van Literair Akkoord zal worden gevormd door Gerrit Borgers, Theun de Vries, Marcel Coole en Willy Spillebeen. De redaktie van Kritisch Akkoord zal bestaan uit Wim Hazeu, Willem van Maanen, Willy Verhegghe en Jozef Deleu. In beide gevallen treedt Dirk de Jong op als redaktiesekretaris.

2. De sektie Letteren is van oordeel dat het noodzakelijk is voor het bevorderen van de verspreiding van de Nederlandse letteren in vertaling in het buitenland en van de verschillende partikuliere en officiële instanties die op dit gebied werkzaam zijn, hun aktiviteiten nauwer op elkaar af te stemmen. Speciaal geldt dit ten aanzien van de Stichting tot Bevordering van de Vertaling van Nederlands Letterkundig Werk te Amsterdam en de dienst Verspreiding van de Nederlandse Literatuur in het Buitenland te Brussel. Met betrekking tot een doeltreffende verspreiding van de Nederlandse Letteren in vertaling in het buitenland moet een marktonderzoek plaatsvinden, om te beginnen in het Franse en het Duitse taalgebied.

Sektie Biblioteekwezen

Met voldoening stelt de sektie vast dat de Minister van Nederlandse Cultuur gehoor heeft gegeven aan de algemene resolutie nr. 3 en het bebesluit nr. 2 van de sektie biblioteekwezen van de XXIe Algemene Conferentie der Nederlandse Letteren voor 1972 circa 300.000 B.fr. ter beschikking te stellen voor de oprichting in België van een Bureau voor de Bibliografie van de Nederlandse taalen letterkunde als tegenhanger van het bestaande bureau in Nederland. De Conferentie verzoekt om voor genoemd bureau in België voor 1973 een bedrag van 400.000 B.fr. ter beschikking te stellen.

Besluit:

1. Om de verdere verwezenlijking mogelijk te maken van de projekten, welke door de sektie biblioteekwezen in de loop der jaren ter hand zijn genomen, is het noodzakelijk dat beide regeringen voor 1973 de nodige kredieten verschaffen, t.w.:

a) voor mikro-produktie van middelnederlandse handschriften respektievelijk B.fr. 50.000 en f 3.500;

b) voor de uitgave van Mediaeval Manuscripts from the low Countries in facsimile respektievelijk B.fr. 30.000 en f 2.100;

c) voor de Bibliografie van vertalingen van Nederlandse publikaties, respektievelijk B.fr. 30.000 en f 4.000.

2. De sektie Biblioteekwezen heeft besloten een studiekommissie in te stellen, die de biblioteekwetgeving in Noord en Zuid in haar onderlinge samenhang dient te onderzoeken. In aansluiting op de algemene resolutie nr. 2 van de XXIe Conferentie der Nederlandse Letteren en in verband met de in Noord en Zuid aanhangige ontwerpen van wettelijke regeling op het gebied van het openbare biblioteekwerk heeft de studiekommissie als eerste opdracht na te gaan, in hoeverre de verschillende ontwerpen de samenwerking c.q. integratie van het openbare biblioteekwezen in de beide delen van het Nederlandse taalgebied mogelijk maken en bevorderen. Op grond hiervan dient de kommissie voorts te onderzoeken in welke mate

a) een aantal normen voor het openbare biblioteekwerk op een gemeenschappelijke basis gebracht kunnen worden,

b) een gemeenschappelijke regeling inzake dienstverlening, opleiding enz. getroffen kan worden.

Mededeling van de Sektie Uitgeverij i.v.m. de algemene resolutie nr 1

Indien de spelling zou worden gewijzigd, zijn er ingrijpende financieel-ekonomische konsekwenties aan verbonden; immers de uitgevers - zowel van letterkundige werken, naslagwerken, edukatieve boeken - zouden op korte termijn gedwongen worden tot diepgaande herzieningen van hun uitgaven.

Vooral op de scholen zal een totale vernieuwing van de boeken moeten plaats vinden. Er zouden voorraden aan kostbaar reproduktiemateriaal verloren gaan, zowel bij de universiteiten, scholen, uni-biblioteken als bij de uitgeverijen en boekhandels.

Hoe groot de prijsverhogingen zouden zijn valt op dit moment nauwelijks te bepalen. De meerdelige werken, die reeds gedeeltelijk zijn verschenen worden waardeloos. Gedacht moet worden aan encyclopedieën en tevens aan woordenboeken, atlassen en dergelijke.

Uiteraard zou het niet meer mogelijk zijn bepaalde werken met een kultuurhistorische waarde te herdrukken. Een

[p. 139]

aantal auteurs zouden derhalve benadeligd worden.

Het aantal uitgeverijen zou door ekonomische redenen worden gedecimeerd. Het gevolg hiervan zou o.a. zijn, dat de mogelijkheden voor jonge auteurs minder worden.

Indien al een spellingwijziging doorgevoerd wordt, zou dit tegelijkertijd met de herziening van de aardrijkskundige namen moeten gebeuren.

Al met al zou moeten rekening gehouden worden met het beschikbaar stellen van belangrijke ekstra subsidies onder meer ten behoeve van het onderwijs en de biblioteken.

Men kan zich afvragen of wellicht de prijs van een eventuele spellingwijziging te hoog zou zijn voor het resultaat.