Ons Erfdeel. Jaargang 15

Een stad naar de maat van de mens.

Onder dit motto lanceerde de V.Z.W. Stichting Marcus Gerards te Brugge, in november 1971, een voortreffelijk ‘diaporama’ gewijd aan de monumentenzorg te Brugge tijdens de periode 1966-1971. Dit diaporama heeft meteen tot doel aan de Stichting een ruimere bekendheid en aan haar doelstellingen een groter impakt te geven bij de belangstellenden. Het kan ongelooflijk klinken, vooral voor onze Noorderburen bij wie dergelijke stichtingen haast niet te tellen zijn, maar in België is de Stichting Marcus Gerards - zij werd opgericht in 1966 - de eerste en enige in haar soort. Wel kwam er in de jongste maanden te Antwerpen een Aktiegroep ‘Oude Stad’ tot stand, maar die schijnt nog aan het teoretische stadium van de probleemstelling toe te zijn en de ideale (min of meer utopische?) oplossingen.

Dit stadium heeft de Stichting Marcus Gerards ook doorgemaakt, maar nu inspireert zij zich duidelijk op wat in Nederland tot stand kwam: de in 1918 opgerichte Stichting Hendrick de Keyser te Amsterdam, die er naar streeft oude gebouwen met architektonische waarde of waaraan historische herinneringen verbonden zijn te verwerven, te restaureren en aan geschikte huurders te verhuren, Diogenes, de in 1968 opgerichte Stichting Stadskern, die oude panden koopt, restaureert en verkoopt en de daaraan verbonden Vereniging Levend Monument die een soort ‘beurs’ wil vormen waar eigenaars en belangstellende kopers van oude panden elkaar kunnen kontakteren, enz., enz.

Het belangrijkste knelpunt voor dergelijke instellingen is het financieel probleem. De Stichting Marcus Gerards formuleert het zo: ‘Naar het voorbeeld van de Nederlandse verenigingen voor monumentenzorg wil deze Stichting de redding brengen voor alle bedreigde panden waar een restauratie volgens ekonomische normen een deficiet oplevert, maar waar de waarde van het huis dit deficiet volkomen wettigt.’

Om dit financieel tekort tot aan-

[p. 99]

vaardbare proporties te herleiden heeft de Stichting Marcus Gerards tot nog toe met sukses niet alleen privé instellingen en firma's aangesproken zoals banken en elektriciteitsmaatschappijen, maar ook parastatalen, - in de eerste plaats het Gemeentekrediet van België dat via de stichting Pro Civitate een belangrijke stimulans betekent voor het Belgische kulturele leven in het algemeen. Vanzelfsprekend werd ook een beroep gedaan op de overheid, in de eerste plaats het Brugse stadsbestuur.

De samenwerking met het Brugse stadsbestuur schijnt te leiden tot interessante en nieuwe formules: hulp van de stad bij het delgen van de door de Stichting aangegane leningenlast, in erfpacht geven van woonhuizen die eigendom zijn van de stad op voorwaarde dat de Stichting deze restaureert en voorziet van modern komfort vooraleer ze in huur te geven; en ter beschikking stellen van kredieten voor het restauratiewerk.

Te vermelden hierbij is dat de Stichting Marcus Gerards met nadruk een ‘gevelpolitiek’ van de hand wijst. ‘Bedreigde huizen restaureren betekent niet alleen de gevel in zijn vroegere glorie herstellen. Dit betekent ook er inwendig een gezonde, moderne en gezellige leefruimte van maken... als kantoorruimte, als bejaardenflat, als weekendhuisje of liefst nog als volwaardig woonhuis.’

Dat is dan de eerste en meest dringende taak die de Stichting Marcus Gerards op zich genomen heeft. En op dat punt heeft zij ook haar eerste resultaten reeds geboekt. Een tweede niet minder belangrijke taak is die van het sensibiliseren van de publieke opinie, en de daaruit voortvloeiende opdracht elke aanslag op het kultuurpatrimonium van de stad door afbraak, schaalvergroting, sterilisatie van gedeelten van de historische binnenstad door het aanleggen van parkeerruimten, administratieve centra, enz., te voorkomen of aan te klagen, en positieve voorstellen te doen, zowel aan privéals aan openbare instellingen voor de herwaardering en aanpassing van verouderde panden en buurten.

Het sukses dat het ‘diaporama’ vanaf de eerste voorstelling kende, laat er geen twijfel over bestaan dat de publieke opinie rijp is voor een dergelijke aktie, en dat wellicht op dit vlak de belangrijkste resultaten op lange termijn te boeken zijn. De richting die de Stichting Marcus Gerards opgaat getuigt van veel zin voor realiteit, diplomatie en eksploitatie van alle - zij het nog beperkte - middelen.

Luc Schepens, Brugge