Ons Erfdeel. Jaargang 15

[p. 28]

gezelle in het engels

Guido Gezelle.

Een niet overdadig, maar biezonder aardig uitgegeven boek, dat alle aandacht verdient van de bibliofiel, is een tweetalige bundel Guido Gezelle, Poems-Gedichten die bij Colibrant het licht zag in het najaar van 1971. Het ontwerp van de goudstempel op het grijsgroene omslag is van Michel Bracke, de prettige opmaak van J.L. de Belder. Bernard Kemp schreef een korte inleiding en Christine D'Haen, die de vertaling in het Engels van de Gezelle-gedichten op zich nam, kreeg daarbij advies van een tiental deskundigen, de meesten Engelstaligen. Volgens de vertaalster kwam de idee oorspronkelijk van Albert Westerlinck en had Ludo Simons een gewaardeerd aandeel in het tot stand brengen van de uitgave.

De inleiding van Bernard Kemp is duidelijk, - ik schreef bijna behendig -, op de Engelstalige, meer specifiek de Britse lezer afgestemd. Wie aandachtig de inleiding bekijkt merkt in de Nederlandse versie een detail dat in de Engelse één (maar betekenisvol) woordje meer telt. De bewuste passus zegt dat Christine D'Haen in een vroeger artikel tot de konklusie komt dat Gezelle de Britse dichter Hopkins overtreft dank zij zijn werkelijkheidsnabijheid. In het Engels staat er echter: ‘She came to the conclusion that Gezelle sometimes surpasses Hopkins...’

Overigens staat die inleiding volledig in het teken van de vergelijking tussen Gezelle en Hopkins. Dit lijkt me wel de goede formule: Hopkins heeft nu eenmaal veel trekken met de Vlaamse dichter gemeen, heeft evenals Gezelle een enorme invloed op latere dichtersgeneraties uitgeoefend en zijn persoonlijkheid als dichter geeft de Engelstalige lezer die niet met Gezelle vertrouwd is een vrij gelijkend beeld van deze laatste.

Wij plegen te zeggen dat Gezelle niet te vertalen is. En vroegere pogingen van Duitse vertalers, zoals laatst nog Paul Wimmer, of Franse vertalers, zoals vooral Liliane Wouters, lezen wij, - alle bewondering voor de bewerking en alle begrip voor de onmogelijke karwei ten spijt -,

[p. 29]

Christine D'Haen, opname Jean Mil, foto AMVC.

met de stellige zekerheid dat Gezelles origineel toch nog anders, toch nog welluidender, ritmischer, virtuozer is.

Is het te danken aan de zeer lange inkubatie? Is het de toets van de Engelstalige adviseurs? Of is het, zoals Bernard Kemp schrijft, omdat Gezelles taal talloze onnaspeurbare affiniteiten heeft met het Engels? Of de drie samen? In elk geval heb ik de indruk dat deze nieuwe vertaling dichter de originele tekst, zijn muzikaliteit, zijn kleur, zijn lenigheid benadert dan ooit voorheen iemand het met vertalingen van Gezelles poëzie vermocht te doen. ‘On imagine sans peine la difficulté de traduire ces enchaînements d'allitérations d'assonances, de rimes intérieures, de vers blancs, de vers libres dont l'ensemble forme un des plus riches exemples de poésie pure qui soient’, schreef Liliane Wouters. Christine D'Haen is daar niet onaardig in geslaagd. Een vergelijking van bijvoorbeeld haar vertaling van ‘Moederken’ met de vertalingen van Wouters (die wel voor de zwaarste opgave stond) en Rudolf A. Schroeder spreekt boekdelen.

Ik kan anderzijds niet vermoeden hoe haar archaïserend Engels, met een minimum aan Romaanse woorden, bij een geboren Engelsman of Amerikaan zal overkomen. Voor mijn gevoel altans draagt precies dit kenmerk enorm bij tot het verkrijgen van dezelfde indruk in het Engels als Gezelles taal maakt op ons, Nederlandssprekenden.

Men kan zich afvragen of een dergelijke bibliofiele uitgave, bovendien nog gepubliceerd in België, enige kans maakt de Angelsaksische poëzielezer te bereiken. Het fraaie boekje geeft geen aanwijzingen over de manier waarop de distributie zal gebeuren, maar het zou biezonder jammer zijn als dit kleinood in de kelders van ons ministerie of de laden van onze ambassades zou blijven rusten.

Jan Deloof

Guido Gezelle, Poems-Gedichten - Colibrant-Uitgaven, Deurle - 1971. 110 blz. Engelse vertaling van Christine D'Haen, inleiding van Bernard Kemp.