Ons Erfdeel. Jaargang 13

Frans-Vlaanderen: aktualiteiten.

a) Informatieve bijdragen in de pers en op radio en televisie:

● Kanunnik Coolen, konservator van de biblioteek en het archief van Sint-Omaars, schreef naar aanleiding van de laatste kultuurdag te Ekelsbeke een op zijn zachtst uitgedrukt, nogal bevooroordeeld stukje, waarin onder andere het bestaan van het Nederlands als kultuurtaal in twijfel wordt getrokken. Het kwam eerst terecht in een bulletin van de Société académique des Antiquaires de la Morinie (Pas de Calais) en vervolgens in het nr. van 8 maart 1970 van het regionale weekblad ‘Journal des Flandres’, uitgegeven te Sint-Winoksbergen. Het hele geval zou nooit aandacht verdiend hebben, ware het niet dat het genoemde weekblad heel wat antwoorden te verwerken kreeg. Al in het nummer van 15 maart 1970 verschenen drie scherpe reakties (o.a. van Jacques Fermaut) tegen Coolens stuk. Voor het nummer van 4 april 1970 moest de uitgever een volle bladzijde voorbehouden om nog 5 al even scherpe reakties te publiceren. Gezien het boemerangeffekt van zijn stukje, is het te betreuren dat kanunnik Coolen het niet in een of ander groot dagblad publiceerde. Maar misschien is men er al genoeg geïnformeerd over de Nederlandse taal en kultuur dat men zou weigeren dergelijk stuk op te nemen.

● In Neerlandica extra Muros (nr. 13, najaar 1969) verschenen beschouwingen en waarderende kom-

[p. 169]

mentaar n.a.v. Jacques Fermauts stuk ‘En Frans-Vlaanderen’ (De Vlaamse Gids, okt. 1969). Aanknopend bij Fermauts ergernis over verkeerd aangepakte belangstelling voor Frans-Vlaanderen stipt de kommentator o.m. aan ‘dat wij zelden de reakties van de Fransen op deze goede bedoelde maar slecht aangepakte zorg voor de bescherming van het Nederlands patrimonium buiten onze grenzen onder ogen krijgen. Het zijn voor een deel ongeschreven reakties die niet eens tot de Nederlanden doordringen...’

● De bijdragen in de dag- en weekbladpers in Vlaanderen waren dit keer niet erg talrijk. De belangrijkste was die van Gaston Durnez in De Standaard der Letteren, De Standaard (30 jan. 1970), die hoofdredakteur Jozef Deleu interviewde. In verband met de houding van Ons Erfdeel tegenover Frans-Vlaanderen, citeer ik: ‘Wij hebben ons altijd gedistanciëerd van een irredentistische aktie die alleen op het verleden zou zijn gegrondvest. Gegroeid uit het “Komitee voor Frans-Vlaanderen”, dat uitsluitend op konkrete realizaties uit is, zien wij de hele problematiek ook tegen de achtergrond van het regionalistisch streven in Frankrijk.’ Verder vond ik stukken van: André Demedts in Gazet van Antwerpen van 24 en 28 april 1970, Walter Augustijnen over het Volkstoneel voor Frans-Vlaanderen en over Flor Barbry in ‘Wij’ (14 maart 1970), C.M. in ‘Wij’ (14 februari 1970), J.P.L. en E.S. in ‘De Weekbode’ (9 jan. 1970), Walter Vandewaetere in ‘De Weekbode’ (30 jan. 1970) en Cyriel Moeyaert in ‘Het Wekelijks Nieuws’ (6 februari 1970).

● In het programma ‘Grensland, Vriendenland: De stem van Frans-Vlaanderen’ op B.R.T. 2, Gewestelijke Omroep West-Vlaanderen, zorgde Valeer Arickx voor klankbeelden van een Vlaamse toneelopvoering te Rekspoede (Frans-Vlaanderen) door het Volkstoneel voor Frans-Vlaanderen, en voor gesprekken met het publiek. Dit programma kwam in de eter op 17 maart 1970. Valeer Arickx interviewde in Splinternieuws op 10 maart 1970 Donald Debruyne over de Vlaamse toneelopvoeringen door zijn groep gebracht in Frans-Vlaanderen.

● Op B.R.T. 3 werden op 8 februari, 1 maart en 5 april 1970 het 5de, 6de en 7de programma in de reeks ‘Frans-Vaanderen, Bakermat van de Nederlandse kultuur’ uitgezonden.

b) Tijdschriften, boeken, brosjures, e.a.:

● In Frans-Vlaanderen verscheen in een oplage van 500 eks. het werk ‘Ballade des Géants de la Flandre française maritime’. Het boek kan besteld worden tegen de prijs van 20 FF (voor Frankrijk) of 27 FF (voor België) bij de auteur: Maurice Millon, 64, rue M. Bertheaux, Coudekerque-Branche, Nord).

● Van ‘Contact’, het tijdschriftje voor penvrienden van Frans-Vlaanderen, verscheen het 2de nr. van de 3de jrg., ma-apr. 1970 (adres: Adrien Vanderheeren, Meensestr. 77, 8700 Izegem). Jammer dat de lofwaardige inspanningen om de inhoud meer af te stemmen op de jeugd, voor een deel teniet worden gedaan door de zwakke vormgeving.

● De manier waarop het Kartografisch Instituut Cremers (adres: Gaucheretstraat 139, Brussel) een nieuwe wandkaart van de provincie West-Vlaanderen heeft uitgewerkt zal heel wat lezers van deze kroniek een genoegen doen. Met kaarten van België of West-Vlaanderen zijn we er stilaan gewoon aan geworden dat het stuk Frans-Vlaanderen dat er nog net bijkomt voorgesteld wordt als een soort woestijn. Als er dan toch iets vermeld staat, dan blijft dat gewoonlijk beperkt tot de vermelding ‘Lille’ en ‘Dunkerque’. Men houdt er dan geen rekening mee dat de Vlamingen in België altijd spreken van ‘Rijsel’ en ‘Duinkerke’, een gewoonte die zo vastgeankerd is dat ze zelfs niets te maken heeft met een mogelijke taalimperialistische bijbedoeling. Het Kartografisch Instituut Cremers heeft radikaal gebroken met een traditie. Wat er op de kaart van West-Vlaanderen overblijft aan ruimte voor Frans-Vlaanderen krijgt dezelfde aandacht als de provincie West-Vlaanderen. De Nederlandse plaatsnamen krijgen een Nederlandse spelling en alle Franse plaatsnamen zijn vergezeld van het Nederlandse ekwivalent. Dus ‘Rijsel’ naast ‘Lille’ en ‘Halewijn’ naast ‘Halluin’. In een bijgevoegde ‘Verantwoording en toelichting’ schrijven H. Plaizier, Maria Beyers en Alfons Maes dat zij hiervoor werken raadpleegden van Jozef Van Overstraeten en J.-M. Gantois en de Grote Winkler Prins Encyclopedie.

Nog enkele technische inlichtingen over deze kaart van West-Vlaanderen: schaal 1:60.000, formaat 120× 160 cm, met drie bijkaarten op schaal 1:300.000 (Gerechtelijke indeling, Oro-Hydrografie, Nijverheid en landbouw).

c) Diverse kulturele manifestaties:

● Op 28 februari 1970 had te Antwerpen de plechtige uitreiking plaats van de Visser-Neerlandiaprijzen 1969. Tot de laureaten behoorde Jozef Deleu met een karakterprijs ‘voor alles wat hij belangloos gedaan heeft voor de bevordering van de geestelijke volkskracht’. Ik beperk me bij deze bekroning tot enkele kanttekeningen bij de verhoudingen tussen het door J. Deleu geleide Ons Erfdeel en Frans-Vlaanderen. Van bij de aanvang waren Frans-Vlamingen betrokken bij de redaktie en het beleid van Ons Erfdeel.

Ons Erfdeel telt momenteel boven de 500 lezers in zeer diverse kringen in Frans-Vlaanderen. Zonder overdrijving mag gezegd worden dat dit het hoogste cijfer is dat ooit door een Nederlandstalige publikatie van buiten Frans-Vlaanderen werd bereikt.

Door de talrijke bijdragen van Frans-Vlamingen heeft Jozef Deleu met Ons Erfdeel perspektieven geopend voor een reële kulturele samenwerking tussen Frans-Vlamingen en Nederlandssprekenden uit Belgisch Vlaanderen en Nederland.

Door Frans-Vlaanderen te zien in het geheel van een Nederlandse taal- en kultuurpolitiek heeft Jozef Deleu er in belangrijke mate toe bijgedragen het Frans-Vlaanderenbegrip in Belgisch-Vlaanderen los te maken van irredentistische en folkloristische banden.

● André Demedts gaf voordrachten over Frans-Vlaanderen te Melsele (op 17 november 1969) en te Wommelgem (op 23 februari 1970).

● Jozef Deleu en Luc Verbeke spraken over Frans-Vlaanderen op een door het Dosfelinstituut georganizeerd kolloquium te Heist-op-den-Berg (op 29 november 1969).

d) Nederlands onderwijs in Frans-Vlaanderen:

● Sedert 1948 bestaat te Rijsel een Nederlandse taalkursus, ingericht door het Belgisch Ministerie van Onderwijs op initiatief en onder bescherming van de Belgische Ambassade te Parijs en het Konsulaat-Generaal van België te Rijsel. Er is een mondelinge kursus verdeeld over drie groepen, waarvoor zich voor het schooljaar 1969-1970 respektievelijk 24, 8 en 6 nieuwe leerlingen inschreven. Voor de korrespondentiekursus waren er 20 nieuwe leerlingen. Deze kursussen staan open voor alle belangstellenden en zijn gratis. Lesgever is de heer Salembier.

● Verder worden tijdens hetzelfde schooljaar 1969-70 Nederlandse kursussen gegeven te Belle door Walter Verdonck (9 leerlingen) en Camille Taccoen (9 leerlingen), door Jacques Fermaut aan leerlingen van de landbouwschool aldaar (gemiddeld 10 leerlingen), door kanunnik Max. Deswarte te Hazebroek aan leerlingen M.O. (5 leerlingen) en door Jozef Tilly te Steenvoorde (5 leerlingen).

Erik Vandewalle