Ons Erfdeel. Jaargang 13

Nederlands onderwijs te Brussel.

Kwaal en konsekwentie.

De kwaal is bekend: minder dan 20% van de Brusselse scholieren zit in het Nederlandse taalstelsel. Van die 20% moet men zeker een aantal extra-muros scholieren uit Vlaams Brabant aftrekken.

De kwaal verbetert niet, maar verslechtert. De konsekwenties zijn ook gekend. Het Vlaamse kind is er pedagogisch en kultureel de dupe van (vgl. het abnormaal hoog aantal zittenblijvers in de Brusselse Franse scholen). Dit alles kost de Vlaamse gemeenschap duizenden leden. Het verfranste Brussel houdt het Franskiljonisme in stand, vreet ons grondgebied verder aan en maakt zich uiteindelijk ‘onmogelijk’ als hoofdstad.

De onderwijstoestanden te Brussel konditioneren de Vlaamse aanwezigheid in de hoofdstad en meteen het voortbestaan van België. Het is duidelijk dat geen enkel Franstalig Brussels kind tot vernederlandsing gedwongen wordt en het ‘impérialisme flamand’ alleen neerkomt op Vlaams verzet tegen franstalig kultuurimperialisme.

De Franstalige meerderheid heeft te Brussel het Nederlandstalig onderwijs uitgeroeid. Wat er aan Vlaams onderwijs bestaat wordt nu van buiten uit ingeplant (taalwetscholen).

Het snijdt geen hout te beweren dat de Vlaamse ouders te Brussel in volle vrijheid, uit waardering voor een hogere kultuur, naar verfransing tenderen. De mentaliteit te willen verfransen om den brode is een feit; de noodzaak de kinderen te moeten verfransen bij gebrek aan Vlaamse scholen is een ander feit. Zou het wetenschappelijk uit te maken zijn, welk percentage Vlaamse ouders hun kinderen naar de Franse school sturen omdat ze nu eenmaal in de buurt ligt en hoevelen de Franse school kiezen omdat zij menen hiermee hun kinderen betere levenskansen te bezorgen? Beide oorzaken stoelen op dezelfde grondoorzaak, nl. de vaste wil van de Brusselse leidinggevende elementen de hoofdstad volledig te verfransen. Het is een wirwar van rechtstreekse druk, ekonomische druk, administratieve druk, sociokulturele druk! Objektief gezien zijn de Vlaamse ouders niet vrij.

Aan deze bedoeling om door het onderwijs het Nederlandstalig element te Brussel volledig op te slorpen mag niet worden getwijfeld. Deze bedoeling is allerbest te verzoenen met het verder en verder doorvoeren van de ‘Opschriftentweetaligheid’ die de Vlaamse bezoeker en pendelaar de schijn-indruk moet geven dat ‘Vlaanderen te Brussel welkom is’. Natuurlijk als koper! Deze bedoeling tot volledige verfransing is tevens allerbest te verzoenen met het aantrekken van tweetaligen (dus Vlamingen) in lagere en zelfs hogere funkties met het oog op de zakenrelaties met Vlaanderen. Ik zou daarom uitdrukkelijk willen stellen dat noch de opschriften-faciliteiten, noch de opname van Vlamingen (en ‘goede’ Vlamingen) in de Brusselse ‘Wereld’, noch de Frans-Vlaamse pariteit waar en hoe dan ook enige werkelijke verbetering betekenen. Deze is alleen te verwachten van het opvoeren van de 20% scholieren tot geleidelijk 30%, 40% en 50% in het Nederlandstalig onderwijs.

Wij mogen aannemen dat het Vlaamse landsgedeelte ‘onomkeerbaar’ behouden is voor de Nederlandse kultuur. Waardoor?

Door de wet op de administratie die niet toegepast werd? Door de wet op het gerecht die slechts een deel van het gewone leven raakt?

Door de wet op het taalgebruik in het leger?

Neen, uitsluitend of voor 95% door de vernederlandsing van het onderwijs!

Ik kan er echt niet warm voor lopen (al vind ik het niet onbelangrijk!) dat wij Vlaamse schepenen in het Brusselse hebben, Vlaamse ambtenaren (met hun kinderen in Franse scholen teneinde geen ‘flamingant rabique’ te zijn), Vlaamse zakenlui. Vlaamse kulturele centra en andere instellingen zijn een hoog goed tot verzorging van degenen die per se Vlamingen willen blijven.

De Schrift parafraserend meen ik echter: zoek het Vlaamse kind en de rest zal u toegeworpen worden.

Oplossingen.

Er zijn schematisch drie oplossingen denkbaar:

1) De gekontroleerde taalverklaring;

2) De verhoging van het aantal Vlaamse scholen;

3) De objektieve kriteria die uitmonden op of resulteren uit het invoeren van de subnationaliteit of de bevolkingsregisters.

Laten wij ieder van deze drie op hun waarde toetsen.

De taalverklaring.

De wettelijke bepalingen omtrent de taalverklaring komen neer op de toepassing van het beginsel ‘huistaal = schooltaal’. Dit pedagogisch beginsel was reeds opgenomen in de wet van 1932 en wordt bevestigd in de wet van 1963.

In een aanzienlijk aantal pedagogische geschriften besluiten de deskundigen ertoe dat de huistaal ook de schooltaal moet zijn.

Enkele maanden geleden interpelleerde FDF-senator Bourgeois (zelf een pedagoog) de minister van Nationale Opvoeding over het nadeel dat de Franstalige Brusselse scholieren ondervinden van de aanwezigheid van een groot aantal vreemde kinderen (van gastarbeiders) in de Franse klassen. Als toppunt van inkonsekwentie aanvaardde hij niet dat de aanwezigheid van Vlaamse kinderen in de Franse klassen nadelig is voor de Franstalige scholieren.

De huidige wet (1963) pleegt geen inbreuk op de werkelijke ‘vrijheid van de huisvader’. Indien een gezin werkelijk Franstalig is, komt het kind in een Franse klas terecht; de

[p. 160]

wet bepaalt alleen dat er toezicht zal gehouden worden op de verklaring van de huisvader.

De wet bepaalt verder dat er van rijkswege gezorgd moet worden voor het vereiste aantal Vlaamse scholen. De wetgever van 1963 konstateert dus dat de wet van 1932 door de gemeentebesturen niet werd nagekomen zonder dat de Belgische regeringen ingrepen.

Overigens het feit dat er in 1943 (kommissie Grammens) alleen maar bij toepassing van de wet van 1932 meer dan 40% kinderen in Vlaamse klassen terecht kwamen, bevestigt het starre ‘incivisme’ van de Brusselse gemeentebesturen.

Ziehier de tekst van de desbetreffende artikelen van de wet van 1963:

Art. 5 - In het arrondissement Brussel-Hoofdstad is de onderwijstaal het Nederlands of het Frans al naar de moedertaal of de gebruikelijke taal van het kind. De afdelingen waar het Frans de onderwijstaal is en de afdelingen waar het Nederlands de onderwijstaal is, mogen niet onder dezelfde direktie worden geplaatst en hangen af van de inspektie van hun taalstelsel.

In hetzelfde arrondissement organiseert de Staat en subsidieert hij onder de voorwaarden bepaald door de Koning, alle kleuteronderwijs en lager onderwijs dat noodzakelijk is opdat de gezinshoofden kunnen voldoen aan de verplichting opgelegd door het eerste lid, met eerbiediging van hun recht hun kinderen over een redelijke afstand naar een school van hun keuze te sturen.

Art. 17 - leder schoolhoofd is verantwoordelijk voor de inschrijving van een leerling in een bepaald taalstelsel, overeenkomstig de bepalingen van de wet.

Telkens als de moedertaal of de gebruikelijke taal van het kind het taalstelsel van zijn onderricht bepaalt, mag het schoolhoofd slechts tot inschrijving in een bepaald stelsel overgaan na voorlegging:

a. hetzij van een getuigschrift van het schoolhoofd van de inrichting die de leerling verlaat, waarbij wordt bevestigd dat deze al zijn vorige studiën in de taal van dit stelsel heeft gedaan;

b. hetzij van een taalverklaring van het gezinshoofd, gevizeerd door de taalinspektie telkens als deze de echtheid van die verklaring niet in twijfel trekt;

c. hetzij van een beslissing van de kommissie of van de in artikel 18 vermelde jury.

Wanneer het kind voor de eerste maal wordt ingeschreven in een kleuterschool, mag het schoolhoofd het kind nochtans inschrijven op voorlegging van een taalverklaring die binnen één maand voor nazicht aan de taalinspektie zal worden bekendgemaakt.

Voor de leerlingen die zich laten inschrijven in een school van het arrondissement Brussel-Hoofdstad en wier ouders buiten dit arrondissement verblijven, zal de onderwijstaal de taal van de streek van de verblijfplaats van de ouders zijn, behoudens andersluidende door de taalinspektie goedgekeurde verklaring van het gezinshoofd.

De Koning bepaalt de vorm van het getuigschrift en van de verklaring, die de nodige inlichtingen moeten bevatten ten einde het nagaan van echtheid ervan te vergemakkelijken.

Onverminderd de vervolgingen die elke valse of onjuiste inschrijving door het schoolhoofd kan meebrengen, stelt zij hem bloot aan tuchtstraffen of aan intrekking van de toelagen voor een periode die per overtreding zes maanden niet mag overschrijden.

Art. 18 - De onderwijsinrichtingen zijn onderworpen aan de taalinspektie waarvan de inrichting en de werking wordt geregeld door de Koning. De taalinspektie is inzonderheid belast met de doorlopende kontrole van de toepassing van de bepalingen van deze wet betreffende het taalstelsel van de leerlingen.

Alle taalverklaringen zullen gevizeerd worden door twee inspekteurs behorende tot de ene en tot de andere taalrol.

Als de twee inspekteurs het niet eens zijn, wordt het geval voorgelegd aan een door de Koning samengestelde kommissie.

Het gezinshoofd kan bij een door de Koning samengestelde jury in beroep gaan tegen de beslissing hetzij van de inspekteurs, hetzij van de kommissie.

De Koning bepaalt de procedure die voor de toepassing van dit artikel en van artikel 17 dient gevoegd en de termijnen die in acht genomen moeten worden.

De wetgever had in 1963 verwaarloosd aan de regering een termijn op te leggen tot het treffen van de uitvoeringsbesluiten. Het heeft geduurd tot november 1966 alvorens de regering deze besluiten trof o.m. over de taalverklaring.

Deze besluiten (30 nov. 1966 - Staatsblad 3 december 1966) hebben o.m. betrekking op de kennis van de onderwijstaal vanwege de leerkrachten, de taalverklaring en de taalinspektie.

De tekst van de verklaring van het gezinshoofd is als volgt:

Verklaring van het gezinshoofd

(Art. 17 van de wet van 30 juli 1963)

1.	Leerling:
	Naam:
	Voornamen:
	Geboorteplaats en -datum:
2.	Vader van de leerling:
	Naam:
	Voornamen:
	Geboorteplaats en -datum:
3.	Moeder van de leerling:
	Naam:
	Voornamen:
	Geboorteplaats en -datum:
	Woonplaats:
4.	Moedertaal of gebruikelijke taal van de leerling:
5.	Andere inlichtingen die het gezinshoofd wenselijk acht:
	Datum en handtekening:
	Visum van de taalinspektie:

Taalverklaring en taalinspektie hadden als gevolg dat 3 of 4 leerlingen verplicht werden van taalstelsel te veranderen.

Ziedaar het beruchte ‘impérialisme flamand’.

De opgave van de geboorteplaats(en) geeft de inspektie de kans de mogelijkheid van een valse verklaring te veronderstellen.

Het is geen staatsgeheim dat er van 1963 tot 1966 in regeringskringen heel wat gekibbeld werd over de tekst van de taalverklaring. Van Vlaamse zijde wou men de ouders insgelijks laten verklaren o.m. in welke taal zij zelf onderwijs genoten hadden.

In de veronderstelling dat men het normaal acht dat Vlaamse ouders die zelf in het Nederlands gestudeerd hebben in de huiskring overwegend of uitsluitend Frans zouden spreken en dat zij in dit geval hun kind natuurlijk ook in het Frans laten studeren zou de verklaring, wil men ze kunnen kontroleren, een zekere tijd vóór dat het kind zich

[p. 161]

laat inschrijven afgelegd moeten worden.

Waarom niet als het kind twee jaar wordt (kleuterschool)? Men heeft de verklaring zodanig gewild dat de wet overtreden moet worden. Een taalinspektie van hoogstens acht leden (art. 1 en 2 Kon. Besluit Taalinspektie 30 nov. 1966) die na de inschrijving van de leerlingen en zeer snel alle verklaringen moet nazien is nonsens of leidt tot sabotage. Het is duidelijk men met de taalverklaring niets bereikt en ook niets bereiken wil en de opeenvolgende regeringen in feite toegegeven hebben aan de ‘liberté du père de famille’. De Vlamingen zijn er wel in geslaagd deze beruchte ‘peerdefamilie’ in te dijken in Vlaanderen (na 1932) maar te Brussel botsten wij steeds op de driestheid van de verfransers.

De taalwetscholen.

Art. 21 - van de wet van 1963 luidt:

Art. 21 - Zolang de gezinshoofden van het arrondissement Brussel-Hoofdstad niet in de mogelijkheid verkeren hun kinderen op een redelijke afstand naar een Nederlandstalige officiële school te sturen, richt de Staat jaarlijks tien lagere scholen met kleuterafdeling op, over welker vestigingsplaats beslist wordt op advies van de taalinspektie.

Het is bekend dat ook deze bepaling van de wet slechts zeer gedeeltelijk wordt toegepast. Verantwoordelijk hiervoor zijn de opeenvolgende ministers van Nationale Opvoeding en de Brusselse gemeentebesturen die al hun gewicht in de weegschaal werpen in de kabinetten en van hun gemeentelijke macht misbruik maken om stokken in de wielen te steken. De gemeenten hebben nl. veel invloed op het gebied van de stedebouw. Er zouden reeds 50 tot 60 scholen opgericht moeten zijn. In feite werden er hoogstens 24 opgerciht. In vele gevallen werden ze slecht behuisd. De oprichting en de benoemingen geschiedden te laattijdig zodat er geen bekendheid aan gegeven kon worden.

Het Rijk beschikt over kredieten om propaganda te voeren voor het rijksonderwijs. Deze kredieten werden onvoldoende aangesproken.

Typisch is het volgende: in een bepaalde Vlaamse kleuterklas die ik toevallig ken zijn er op de 16 kleuters 13 jonge Spanjaarden en 3 Vlaamse kinderen - het schooltje is nl. in een volksbuurt gevestigd. Het is evident dat de Spaanse moeders hun kinderen niet uit Vlaamsgezindheid naar het schooltje sturen... maar eenvoudig omdat het het dichtsbijgelegen is. Mag men hier niet uit afleiden dat de nabijheid van de school de eenvoudige mensen meer beïnvloedt dan het taalstelsel? De oprichting van Vlaamse scholen is dus belangrijk maar toch niet de hoofdzaak.

Zeer belangrijk ook is de uitbreiding van het net van Vlaamse peutertuinen want daar begint de verfransing. Er bestaan slechts twee of drie Vlaamse peutertuinen in Hoofdstad-Brussel.

Als wij ons tevreden stellen met de oprichting van scholen, dan zouden wij de facto de beruchte vrijheid van de huisvader inwilligen en ook de verfransing van de hoofdstad verder voortschrijden.

Objektieve kriteria.

De Vlamingen moeten te Brussel niet aanwezig zijn als min of meer beschermde individuen maar als Nederlandstalige gemeenschap.

Zo gezien moeten inwijkelingen normaal ingeschreven worden volgens hun herkomst en zullen inheemse Brusselaars vrij kiezen. Men moet te Brussel Vlaming of Frankofoon zijn met alle gevolgen van dien.

Wie Vlaming is wordt administratief, wordt voor de toepassing van de sociale wetgeving en voor het maatschappelijk werk en wat het onderwijs betreft zonder meer als Vlaming behandeld. Dit alles is belangrijker dan Vlaamse ‘kultuurdistributie’: weinig mensen gaan naar schouwburg of tentoonstelling maar iedereen heeft te maken met de sociale voorzieningen en met het overheidsloket.

Dit beginsel mondt uit in de subnationaliteit.

Betekent de geschetste toepassing geen inbreuk op de Rechten van de Mens?

Men moet inderdaad de vrijheid hebben van sub-nationaliteit te veranderen.

Men moet daar dan echter alle gevolgen van aanvaarden. Een ingeweken Vlaming blijft Vlaming maar kan bijv. na enkele jaren vrij beslissen ‘Waal’ te worden. Dit moet mogelijk zijn. Deze man zou dan echter geen betrekking kunnen bekleden als Vlaming waar dan ook taalrollen of -kaders bestaan.

Dit mag ons aanvankelijk enig numeriek verlies kosten.

In die zin zou de oplossing de twee bestaande grondstromingen verzoenen: de Vlaamse eis tot volwaardige erkenning in de hoofdstad en de vrijheidseis. In een klimaat van herwaardering van onze Nederlandse kultuur in de hoofdstad ligt daar de enige kans op verzoening en samenwerking door de kultuurgemeenschappen.

Dr. M. van Haegendoren