Segmenten van de Beeldende Kunst.
Vorig jaar pas heeft Roger Ulburghs de uitgeverij Brem te Zonhoven gesticht. Hij heeft totnogtoe twee uitstekende gedichtenbundels gepubliceerd: ‘Met angstwimpers’ van Luc Clerinx en ‘Een vlot voor Lemuria’ van Luc Benats, doch deze jonge uitgeverij kwam vooral in de kijker door de publikatie van de serie ‘Segmenten van de Beeldende Kunst’. Het zijn goed uitgedachte mappen op groot formaat waarin grafisch werk van kunstenaars wordt gebundeld, voorafgegaan door een korte, degelijke en indringende inleiding. Totnogtoe zijn er vier verschenen: Robert Vandereycken, Humberto Wouters, Edgard Tytgat en Ray Remans. Behalve Tytgat bevat deze reeks en naar verluidt ook de serie die dit jaar zal verschijnen, werk van Limburgse kunstenaars. We kunnen dit alleen maar toejuichen. Het is immers goed dat het hele land kennis krijgt van de enorme energie die in Limburg ook op artistiek en kultureel gebied gespendeerd wordt. En de mappen die wij konden inzien bewijzen dat de initiatiefnemer en de inleiders het goede werk weten te kiezen en slechts aanbieden wat werkelijk waardevol is.
Edgard Tytgat (1879-1957) is een buitengewoon verscheiden kunstenaar geweest, hoe zeer men ook direkt een werk van zijn hand onderkennen kan. Hij heeft talloze technieken gebruikt en alle met groot sukses en onmiskenbaar meesterschap (ets, droge naald, lino, akwarel, litho, tempera, olieverf) en hij heeft inderdaad ook alle tema's die hem zo maar invielen gebruikt als uitgangspunt voor het telkens nieuwe avontuur van zijn kunstwerk. Tytgat was een poëtische geest; de meest dagelijkse dingen, de meest gewone gebeurtenissen én ook de meest buitenissige heeft hij op het niveau van de kunst verheven.
Luc Clerinx die bij deze map tekeningen en akwarellen van Tytgat een fijnzinnige inleiding schrijft, stelt daar ook dat ‘je de kunst van Tytgat niet te lijf kan gaan met een reeks boeken over kunstgeschiedenis onder de arm... Tytgat lééfde, en dààr ligt de sleutel tot zijn werk’. De map zelf bevat twintig bladen, allemaal afdrukken van grafisch werk, gedacht en gemaakt dus in de zwart-wit kontrasten. Men vindt er de hele Tytgat wondergoed in weerspiegeld. Er zijn bijbelse en mytologische tema's, reisherinneringen uit Italië, landschappen en dan gewoon verhaaltjes, zoals Tytgat er zovele uit zijn voortdurend opborrelende geest te voorschijn getoverd heeft.
In de derde map ‘Segmenten’ zijn tien grafische werken uit 1968-1969 opgeborgen van de hand van de in 1920 geboren Humberto Wouters: monotypen, etsen en akwatinten. Het werk van Wouters dat wij hier te zien krijgen is monumentaal. Ik ken deze kunstenaar verder niet; als hij ook schildert zal het m.i. vaak op groot formaat zijn; het is hem namelijk zo aan te zien dat hij met de ruimte weg weet. ‘De apokalyptische ruiters’, het eerste van de tien bladen, is daarvan al een schitterend voorbeeld. Opvallend hierbij is zijn goede, gedragen, afgewogen en toch nog altijd speelse bladverdeling. Hij weet de innerlijke spanning van een gegeven vlak uit te breiden en op te vangen binnen de vormen die hij met zwart en wit binnen dit vlak opbouwt. Hij laat deze vormen tegen elkaar opzingen en hier komen de talloze schakeringen van zwart en wit hem wel goed ter hulp. De monotype ‘Landelijk’ met een
Werk van E. Tytgat.
schamele geit op de voorgrond en een paar bomen en een dak daar achter, enkele kleine trekken maar zijn voor Wouters voldoende om een inderdaad pastorale sfeer op te roepen.
De jongst verschenen map (nummer 4) bevat tien grafische werken van Ray Remans, ook een Limburgse kunstenaar die, volgens de inleiding van Luc Clerinx, aanvankelijk schilder wilde worden om kort daarna nog haast uitsluitend zich op het grafische werk toe te leggen. ‘Ik hou van het mysterie in mijn werk’. Dat mysterie vindt hij blijkbaar in de natuur, in bomen en bloemen, in de schemering van de dageraad of in het onbestemde van een herfstlucht, ook wel in enkele figuren en in al die dingen gaat hij diep in. Hij zoekt naar de struktuur en de tekstuur van organische vormen en het is niet te verwonderen dat zijn werk op het eerste gezicht dan ook abstrakt voorkomt. Een ets als ‘late oogst’ bijv. is niets anders dan een groot bos halmen die gedeeltelijk een grote ondergaande zon verbergen. Het spel van de lijnen en de ronde vormen van de zonnebol staan hier in een bijzonder mooi kontrast. En zelfs in de figuren zien wij deze kunstenaar zoeken naar de essentie: één oog, een bijna doorgelicht lichaam, waar het wit zeer verfijnd door de zwarte partijen doorpriemt.
De grote verdienste van zo'n serie als ‘Segmenten van de Beeldende Kunst’ ligt juist in het feit dat je een tentoonstelling bij je aan huis krijgt en dat je, als je er zin in hebt, een of meer van die bladen ingelijst aan je eigen muur kunt hangen. De andere kun je dan bij tijd en wijle weer eens bekijken. Zo ga je met het werk van een bepaald kunstenaar als het ware leven. Er ontstaat een doordringing die tenslotte alleen maar bevruchtend kan werken. Het is een bijdrage tegelijk voor bredere bekendmaking van enkele kunstenaars, maar ook voor intensere en diepere volksopleiding. In die zin zou ik tenslotte ook willen pleiten voor een verruiming van deze serie, maar misschien is de moedige uitgever al bezig met het maken van plannen om ook werk van andere kunstenaars, uit andere streken van het land en wie weet ook uit het buitenland, in zijn ‘Segmenten’ op te nemen. Het zou een voortreffelijke galerij van hedendaagse kunst kunnen worden.
Fernand Bonneure
Segmenten van de beeldende kunst.
1. Figuren uit het grafisch werk van Robert Vandereycken (uitverkocht).
2. Uit het grafisch werk van Humberto Wouters (230 F, genummerd).
3. Tekeningen en akwarellen van Edgard Tytgat (650 F, genummerd).
4. Grafiek van Ray Remans (500 F).
Uitgeverij Brem, Berkenenstraat 7, 3520 Zonhoven.
Auteursrechtelijk beschermd