Ons Erfdeel. Jaargang 13

[p. 113]

Etienne Le Compte:
zoeken naar schoonheid.

Vorig jaar verscheen bij het Artiestenfonds te Antwerpen een boek over kunstschilder Etienne Le Compte. Naast een groot aantal illustraties in kleuren en zwart-wit bevatte het boek tien studies waarin het werk van deze kunstschilder op diverse facetten en uitzichten onderzocht werd. Le Compte is niet de enige kunstenaar die met een boek (monografie) wordt bedacht; hij is overigens als kunstschilder bijzonder aktief en werklustig, organizeert tentoonstellingen, zoals vorig jaar te Oostende (Ter Streep) en in maart van dit jaar te Gent (Vyncke-Van Eyck), die steeds weer de aandacht trekken en vestigen op het onbetwistbare talent van deze volbloedartiest. Onder de naam Lode Stevenberg is Le Compte ook de auteur van een aantal sprookjes (‘Pimpernel, de koninklijke nar’, ‘Het zandtaartje’, ‘Koning Haifan en de mussen’) en boeiende jeugdboeken (‘Piet Rielant, detektive’ en de serie ‘Inspekteur Hinssens’). Het schrijven en het schilderen stonden jarenlang in kompetitie met elkaar, doch wij hebben de indruk dat de laatste vijf jaar de schilder het pleit aan het winnen is. Als kunstschilder is Le Compte eigenlijk een autodidakt; hij heeft wel enkele vrije lessen gevolgd, maar hij heeft eigenlijk zelf de hele techniek en de omgang met het materiaal onder de knie gekregen en hij heeft vooral de drang, de inzet, die niets of niemand aanleren kan, vanaf zijn jeugd in zich gevoeld. Uitkijkend over een stukje Pajottenland, te Hekelgem, liggen voor hem de schilderijen inderdaad zo maar voor het grijpen. De wisseling van de seizoenen brengt er ook nog een bijzonder boeiende variatie in. Maar Le Compte is niet zomaar iemand die nauwkeurig en trouw afbeelden wil. Hij is herschepper en schepper en hij neemt de beschouwer met elk schilderij mee in het land van de dichter. Daarom is het landschap, dat inderdaad wel een bijzondere plaats in zijn werk inneemt, steeds in hoge mate door de kunstenaar verbeeld. ‘Hoe beter het kunstwerk, hoe langer het zijn geheim bewaart’; dat woord van Paul Valéry is op Le Comptes werk goed toepasselijk. Zijn schilderkunst is figuratief en wij geloven wel niet dat hij dat standpunt ooit zal verlaten. Maar bij alle figuratie blijft er, juist door de ongemeen hoge verbeeldingskracht van de kunstenaar, toch steeds een zeer boeiende wereld in verborgen, waardoor een dialoog ontstaat tussen werk en kijker, essentie en wezenheid voor de benadering van schilderkunst.

Techniek, plastische bewogenheid, pikturale rijkdom, ritme en beweging zijn de kenmerken van zijn kunst. We vinden ze in haast alle schilderijen terug. Technisch beweegt Le Compte zich met gemak zowel met penseel als spatel en sinds vele jaren werkt hij ook rechtstreeks met de verftube. Waardoor hij gedetermineerd wordt om nu eens zo, dan weer anders te werken, soms in één en hetzelfde schilderij, zal wel een van zijn geheimen

Zee (1969) door Etienne Lecompte.

Bomen in maart (1968) door Etienne Lecompte.

blijven. Niettemin kunnen wij vermoeden dat het iets te maken heeft met gevoeligheden. Niet zelden zien wij in zijn jongste schilderijen dat de luchten met het penseel zijn uitgevoerd en nu en dan wat té fraai zijn uitgevallen vooral in tegenstelling tot de onstuimiger partijen, een land- of een zeeschap, die dan met het paletmes of met de tube zijn bewerkt en waar wij de plastische bewogenheid helemaal in terugvinden. Le Compte leeft op die momenten met de verf; zij is zijn uitdrukkingsmiddel ja, maar zij is eigenlijk

[p. 114]

nog meer ook zijn lijfelijk verlengstuk. Hij ademt en spreekt ermee. Deze bewogenheid verraadt veelal een vinnige kijk op de wereld, onstuimig aanrollende baren, hakende boomtakken, schetsmatig aangegeven woonhuizen, ja zelfs in zogeheten stillevens gaat hij zijn onderwerp hevig tegemoet. De kleur is de taal van zijn adem die verf is. Zijn pikturale rijkdom is bekend. Vreemd is het echter wel dat wij bijv. Le Compte geen fauvist of zelfs geen kleurenekspressionist kunnen noemen. Zijn kleurenschakeringen zijn rijk, zijn onstuimig (in zijn laatste werken doen sommige kleurenkombinaties haast fosforescerend aan en wij vinden die minder geslaagd) en zitten vast, eng en sluitend, aan zijn gehele artistieke instelling. Hij deformeert de kleur niet, hij waagt zich zelden aan ongewone of verrassende kleurenkontrasten. Alleen zien wij hier en daar een verheviging van tinten, een onderstrepen van een bepaalde kleurenwaarde in een geheel van een landschap of een stilleven, en dat maakt dan gewoonlijk het moment of het punt uit waarmee het hele schilderij zijn intensiteit krijgt. De kleurenrijkdom van Le Comptes schilderijen is tegelijk het alibi voor het ritme dat al zijn werken beweegt. Ritme is herhaling. In deze schilderijen (bepaalde marines en enkele landschappen vooral) wordt het een herhaling die telkens iets aanbrengt, iets nieuws, iets anders verwerkt en die ook iets meer onthult en loslaat van het geheim. Er is een opvallend parallel te trekken tussen Le Comptes landschappen en marines. Zuiver plastisch bekeken verschillen ze niet veel van elkaar. In beide soort schilderijen zien we een zelfde geritmeerde bewegingsrijkdom, door wind of seizoenen gedetermineerd. Bomen en struiken krijgen de waarde van golfkoppen die het landschap voortstuwen naar een einder die men zou willen benaderen en overschrijden - dit laatste is nog een stuk mysterie van deze schilderijen; het is alsof zij haken naar een overkant.

Centraal in Le Comptes tematiek staat de natuur. Hij houdt van de natuur en hij kijkt dan vooral naar dingen die de gewone man niet ziet: hoe een boom zijn kruin houdt, hoe takken afhangen onder fruit of sneeuw, hoe de mist een vallei opvult, hoe sneeuw wit is in alle tinten, hoe fossielen in de aarde vastzitten, hoe bladeren verkleuren, hoe de olie borrelt van schilderijen die hij verbrandt, hoe de wolken elkaar najagen in steeds wisselende vormen, hoe een huisgevel fiks en pertig, afbrokkelend of protserig lets vertelt over de bewoners erachter,

Sneeuw (1969) door Etienne Lecompte.

hoe de bloemen in een vaas een gesprek voeren. Het is vrij moeilijk een syntese te vinden om het werk van deze kunstenaar te duiden. Hij kan niet onder één hoedje gevangen worden; hij is veel te vitaal om zich aan één bron te laven. Maar er zijn niettemin konstanten in zijn werk die blijven. Wij hebben er enkele van aangeduid. De voornaamste evenwel, de menselijke inzet, het prijsgeven van een persoonlijkheid aan het avontuur-kunst, is o.i. betekenisvol genoeg bij het werk van Le Compte. Stillevens met bloemen, zeegezichten, talloze landschappen met boomgaarden in de lente en onder de sneeuw, een aantal komposities - niet veel - met vissen en andere

Tragisch landschap (1969) door Etienne Lecompte.

zeevruchten, puike zwart-wit tekeningen dat vormt zowat het oeuvre van deze schilder. Hij weet nu waar hij staat en dat maakt het helemaal niet gemakkelijker. Hij weet wat hij kan, hij kent alle technische knepen en hij kent zijn eigen voorkeuren. Hij moet dit alles nu tot een geheel, tot een syntese coördineren. Met kinderlijke vreugde om het spel, met mannelijke ernst om de arbeid, met vrouwelijke overgave aan de opdracht, aan het bevel. Le Compte is een schilder die nog kan verwonderd zijn, die nog stil wordt bij de eenvoudigste en tevens de raadselachtigste dingen die zich in de natuur voordoen. Dat is zijn sterkte en dat is meteen een waarborg voor de toekomst.

Fernand Bonneure