Ons Erfdeel. Jaargang 13

Antwerpse Muziekdagen 1969.

In het bruisende muziekleven van de Rubensstad zijn de Antwerpse Muziekdagen, die van 10 tot 21 november 1969, voor de zevende maal door de Halewynstichting werden georganizeerd, voor velen wellicht onopgemerkt voorbijgegaan. Er wordt weinig ophefmakende publiciteit voor gemaakt, verschillende van die prestaties spelen zich af buiten de traditionele en vertrouwde milieus, en de organizatoren distanciëren zich in menig opzicht van de klassieke koncertroutine. Ondanks die ekseptionele handelwijze heeft de Halewynstichting gedurende de voorbije zeven jaar een trouw luisterpubliek doen ontstaan. Het is wellicht niet zo uitgebreid als men zou mogen wensen, maar het staat wel eerlijk tegenover de muziek. Het komt, zelfs van ver buiten de Scheldestad, naar de Antwerpse Muziekdagen om er iets anders te horen dan wat men gewoonlijk op de grote koncert- en recitalaffiches voorstelt.

Ook dit jaar kreeg dat publiek enkele programma's voorgeschoteld, die het elders niet te dikwijls zal aantreffen: een recital op de draailier, het oratorium Israel in Egypt van G. Fr. Händel, bladzijden van G. Ligeti en K. Fukushima, renaissancemuziek in een opvallende vertolking door het Sertum Musicale Coloniense.

Het kan natuurlijk een subjektieve indruk zijn, maar toch lijkt het ons dat het uitzonderlijke karakter en de soms gedurfde opzet van de eerste uitgave van die Antwerpse Muziekdagen wat aan 't tanen zijn. Of missen we tans de verrassing van het eerste ogenblik? Zijn we al zo gewoon geraakt aan die Antwerpse Muziekdagen?

Zoals we vroeger reeds hebben geschreven, kunnen we nog steeds niet begrijpen waarom in de programma's van de Antwerpse Muziekdagen niet meer plaats gereserveerd wordt voor onbekende bladzijden uit onze eigen muziekliteratuur. Uit de barok en het vroeg-klassicisme in de Nederlanden zijn nog zovele schatten op te diepen; in onze hedendaagse Vlaamse muziekliteratuur is beslist materiaal genoeg te vinden om een hoogstaand, verscheiden en representatief programma samen te stellen. Op beide terreinen zouden de Antwerpse Muziekdagen, zelfs nu nog - het is in de grond beschamend dat we het zo moeten uitdrukken - pionierswerk kunnen leveren. Een Orlando di Lasso en een Jean-Baptist Loeillet, die dit jaar een plaatsje kregen in de programma's, zijn ongetwjifeld prominenten uit ons patrimonium; wij geloven echter niet dat ze nog ‘ontdekt’ moeten worden.

Van de zeven koncertavonden hebben we er vier bij kunnen wonen. Voor het openingskoncert had de Halewynstichting een interessant Bachprogramma samengesteld. Het prachtgie dubbelkorige motet Der Geist hilft unserer Schwachheit auf kreeg een verantwoorde vokaal-instrumentale verklanking, waarin het Halewynkoor o.l.v. Michaël Scheck schitterde door zijn soepele en rijpe koorklank, zijn toonvastheid en groepsevenwicht. Monique Hanoulle gaf een treffende interpretatie van de solokantate Jauchzet Gott in allen Landen. Tot slot leidde M. Scheck zijn ensemble in de uitvoering van de koraalkantate Wachet auf, ruf uns die Stimme, een verklanking waaraan hier en daar nog wel wat te schaven viel.

In het Sterckshof werd een recital van koncertante kamermuziek verzorgd door K. Lenski, fluit, VI. Krejza, altviool, J. Hollinger, cello en BI. Verlet, klavecimbel. Die avond kon men rijkelijk genieten van een zuivere musiceerstijl en een homoheen ensemblespel o.m. in komposities van G.Ph. Telemann, J.S. Bach, C.Ph.E. Bach. De verrassing van het programma van die avond was Continuum, een werk dat György Ligeti in 1965 komponeerde voor de klaveciniste Antoinette Vischer. Verbluffend was het te horen hoe die hedendaagse Hongaarse toondichter ook met enkele bescheiden middelen een nooit gehoorde diversiteit van timbres kan samensteillen. In een snelvliedende stroom van chromatische glijdingen en obstinate herhalingen binnen een beperkte toonomvang rijgt de komponist een aantal gekleurde klankbanden aan elkaar. Door de tessituur geleidelijk op te vullen van een sekonde tot een kwart of een kwint, of omgekeerd, en door die klankgolf af en toe naar boven of onderen te verleggen ontstaat een tintelend spektrum

[p. 131]

van klanksonoriteiten en klankguirlandes.

Het hoogtepunt uit de Antwerpse Muziekdagen 1969 was de interpretatie van oude muziek uit renaissance en barok door het Sertum Musicale Coloniense onder leiding van de musikoloog Harald Kümmerling. Het werd een levendige en biezonder boeiende illustratie van de diverse mogelijkheden uit de zgn. adlibitumbezetting, variatie- en collapartetechnieken. Interpretatie van renaissancemuziek is geen nieuwigheid en geen unikum, maar zoals het Keulse ensemble die oude muziek deed leven, is het wel een revelatie. Daarvoor bedienden de dertien muzikanten van het ensemble zich van een arsenaal van oude of gerekonstrueerde instrumenten: volledige families van blokfluiten, pommers, kromhoorns, verders gamba's, zinken, luiten, bazuinen, kortholte, barokhobo enz. Nooit voordien hebben we oude muziek van P. de l'Estocart, O. di Lasso, H. Schütz, P. Phalesius, J. de Castro, D. Pisador, E. Widman e.a. zo afwisselend, zo dramatisch soms, zo direkt aansprekend weten vertolken als die avond. De vokaal-instrumentale bezetting in de interpretatie door het Sertum Musicale Coloniense werden volkomen afgestemd op de tekstinhoud. Kleur en dynamiek wisselden voortdurend, niet voor een uiterlijke effektjagerij, maar terwille van een ekspressieve en suggestieve tekstverklanking. En eigenaardig genoeg, precies door die variatie en beweeglijkheid in de voordracht komen ook de formele en zuiver muzikale schoonheid van het werk nog scherper tot uiting. Voor ‘muziekliefhebbers’ die durven te beweren dat de renaissancemuziek saai en droog klinkt of moet klinken, heeft het Keulse ensemble in elk geval op overtuigende wijze het tegenovergestelde bewezen.

De Antwerpse Muziekdagen werden dit jaar op een fraaie wijze afgesloten met een uitvoering van Israel in Egypt van Georg Friedrich Händel. Ook daarin heeft het Halewynkoor, gesteund door het kantatenorkest o.l.v. Michaël Scheck, opnieuw bewezen op wat voor een hoog niveau het kan musiceren. Men kan bezwaarlijk schrijven dat deze uitvoering feilloos was. Toch werd de partituur voldoende uitgediept en verantwoord vertolkt om een precies en levendig beeld te krijgen van de schilderende en vaak dramatisch getinte Händelmuziek. Laten we hopen dat de Halewynstichting er een gewoonte van zal maken om elk jaar een ander ‘koordrama’ uit Händels oeuvre te verklanken. Buiten The Messiah is bij ons toch nog zo weinig bekend van de vele Händeloratoria.

Hugo Heughebaert