Ons Erfdeel. Jaargang 13

Lieve De Pelsmaeker.

Lieve De Pelsmaeker (33) behoort tot de hedendaagse keramiekers die niet bij de traditionele pottenbakkerskunst zijn blijven stilstaan, maar de gebrande aarde een nieuwe bestemming hebben gegeven. Deze keramiekers zijn een zoektocht begonnen in de plastische richting en slaagden er in om, tijdens de jongste jaren, een keramiek-skulptuur te scheppen, die niet alleen een verruiming betekende van de specifieke keramiek-discipline, maar tevens van de beeldhouwkunst in het algemeen. De keramiek-skulptuur, door de topfiguren bij ons, gekreeerd, staat op internationaal peil. Op de grote buitenlandse keramiektentoonstellingen werd dit (zie de behaalde prijzen en vermeldingen en de lovende besprekingen) her haaldelijk bevestigd.

Onze belangrijkste kunstenaars in het genre hebben bovendien gestalte gegeven aan een keramiek-skulptuur die een heel eigen karakter vertoont. Weinig landen zijn er in geslaagd een oorspronkelijke en authentieke keramiek-skulptuur van soortgelijke waarde voort te brengen.

Reeds in 1965, ter gelegenheid van het bekende Concorso Internazionale te Faënza, heeft Fons De Vogelaere, in dat verband in het dagblad Vooruit, het volgende genoteerd:

‘Bijna geïsoleerd in de wereldkeramiek, verbreken onze kunstenaars de grenzen der ambachtelijke traditie en gebruiken de gebrande aarde als een uitingsmiddel-zonder-meer.

Voor deze kunstenaars bestaat er geen scheiding meer tussen ambracht en ekspresie; ze overschrijden elk algemeen gangbaar begrip dat aan de idee “kunstambacht” nog steeds wordt vastgehecht.’

In diezelfde bijdrage sprak Fons De Vogelaere zelfs van een ‘Vlaamse school’. Terecht, want de Vlaamse keramiek-skulptuur eiste duidelijk een aparte plaats op, zowel op het ambachtelijke, als op het visionairdramatische plan.

Wanneer we nu onze aandacht specifiek toespitsen op Lieve De Pelsmaeker, dan merken we dat zij, binnen de huidige Vlaamse keramiekskulptuur, uitgegroeid is tot één der meest markante eksponenten. De manier waarop ze tot de keramiekskulptuur is gekomen en de ontwikkeling

(foto Claerhout, Gent)

van haar werk wijzen er immers op dat zij, als het ware, voorbestemd was om de nieuwe tendens in een persoonlijke richting te eksploreren.

Aanvankelijk volgde Lieve De Pelsmaeker een kursus binnenhuistekenen aan de Akademie van haar Aalsterse geboortestad. Toen Geo Vindevogel dáár een keramiekafdeling oprichtte, werd Lieve zijn eerste leerlinge. Bijna instinktmatig kwam deze discipline-wisseling tot stand. Hoewel klein van stuk en eerder tenger, aarzelde Lieve niet een artistiek emplooi te kiezen dat met een ‘sterke hand’ moet worden uitgeoefend. ‘Ik ben altijd gewoon geweest nogal... jongensachtig uit de... meisjesrij te lopen,’ zegt ze ter verduidelijking.

Zoals het past is Lieve De Pelsmaeker begonnen met onder leiding van Geo Vindevogel, het ambacht te leren. Rond 1962 bakte zij haar eerste ‘potjes’. Het duurde echter niet lang of het potjes-bakken schonk haar geen voldoening meer. En ze stapte kordaat het domein van de kreativiteit binnen. Vroeg aangetrokken door de keramiek-skulptuur is Lieve De Pelsmaeker - en dat tekent haar instelling, haar eigen wijze van benadering - nooit konventioneelfiguratief gaan werken. Ze schiep skulpturale vormen die niet direkt te situeren en niet zuiver-herkenbaar bleken en desondanks een indruk van algemene bekendheid en van figuratieve aanleg nalieten. Wat Wim Toebosch deed zegaen dat ‘Lieve De Pelsmaeker er in slaagt de natuur te verrijken met nieuwe, en nochtans aan de natuur ontleende vormen, volumes en stoffen.’

Reeds in haar beginperiode is Lieve De Pelsmaeker uitgesproken ‘een kind van haar tijd’. Zoals ze zich later welbewust en op velerlei gebied (muziek, teater, sociaal interesse, avant-garde-kunst enz.) zéér tijdsgebonden zal manifesteren, wordt ze bij haar debuut onwillekeurig naar een hedendaagse vormelijkheid en visie gestuwd, zodat ze - zonder het juist te weten en bijna zonder overgangsperiode - aan het konventionele voorbij gaat. In dat verband wordt door Fons De Vogelaere het volgende genoteerd: ‘Het talent van deze jonge keramiste, die deze zomer (1964) de gouden medaille won in de 22-ste internationale keramiekkompetitie te Faënza, uit zich in het technisch meesterlijk scheppen van vormen.

Het funktioneel aanwenden van de meestal bruindoorbrande kleuren, geeft aan deze voorwerpen een geheimzinnige kracht. Alhoewel bij de eerste oogopslag de stekels of gaten

[p. 121]

Lieve De Pelsmaeker.

nogal ruw aandoen, geven ze toch aan het werk een grotere symbolische waarde.

Zij blijven niet langer voorwerpen, maar doen ons denken aan versteende dieren, opgesloten in de eenzaamheid van hun wezen, aan maanbloemen, verstard door de tijd.’

Lieve De Pelsmaeker zelf heeft haar werk als volgt omschreven: ‘Aarde versinterd door het laaiende vuurplaneten - kraters - bergkammen - versteende flora - mineralen.

Vernielende krachten die door de oerhuid naar buiten barsten en zich, als lava, grillig vastzetten. Diepe, zwartgerookte wonden en scheuren. Daar doorheen de glinstering van aangepaste metalen.

De cirkel - gebondenheid - kontinuiteit - mystiek. Inerte steenmassa's waarin een innerlijk leven geblazen wordt door de adem van de geest.’ Daarbij aansluitend past de karakteristiek van Maurits Bilcke: ‘Lieve De Pelsmaeker heeft een plastische visie. Ze heeft een stijl: een blok met een sterk uitgesproken reliëfbruin; een eenvoudig blok in verschillende, vrij rijke variaties.

Het is juist de eenvoud die ons interesseert. Het koloriet is dat van de eeuwige aarde. De korsten doen ons denken aan de schilderijen van Tapiès die wij, in 1955, te Barcelona zagen. Korsten van gedroogde, gebarsten aarde. Grond, warmte en zon. Kunst van het vuur en van aarde. Eeuwige kunstmiddelen. Wie wil ze niet met de hand betasten? Vormen zomaar. Rijp werk.’

Langzamerhand is er, in het werk van Lieve De Pelsmaeker, een grote eenheid te bespeuren. Rond centrale vormen van opvallende eenvoud groeien haar skulpturen, zowel

Lieve De Pelsmaeker.

innerlijk als uiterlijk gespannen. Het werk van De Pelsmaeker roept niet luid. Het blijft beheerst, ook wat de kleur betreft. De nu eens fragmentarische, dan weer totaal gespreide huidbewerking en reliëfontwikkeling verbreken nooit de kernhomogeniteit, tasten nooit de organische en natuurlijk-ontstane struktuur aan.

Van de keramiek-skulpturen van Lieve De Pelsmaeker gaat een bedwongen kracht uit. Onafgezien van hun formaat rijzen ze monumentaal in de ruimte, als ‘formes pures (zie het dagblad Le Soir van 5-1-1967), venues des âges anciens pour s'intégrer avec grâce et rudesse dans notre monde d'aujourd'hui.’

Als L.L. Sosset in het weekblad Les

Tentoonstelling van Lieve De Pelsmaekor in de Sint-Pietersabdij te Gent.

Lieve De Pelsmaeker.

Beaux-Arts vaststelt dat de werken van Lieve De Pelsmaeker ‘se haussent au niveau d'un langage profondément inspiré et s'éloignent de la simple manifestation d'un don artisanal’. dan duidt hij daarmee terecht aan hoe de kunstenares voortdurend ontstijgt aan het dekoratieve en het ambachteljike.

‘Chez cette jeune alostoise,’ zo vervolgt Sosset, ‘la participation directe de l'inspiration aux ressources du métier décide de ses exigences fondamentales. C'est le modelage sculptural qui commande, en l'occurence, les morphologies violentes de ses impressionnantes stèles monolithiques.’

Bij vergelijking is het niet te verwonderen dat Fons De Vogelaere

[p. 122]

Lieve De Pelsmaeker.

(Vooruit van 23-5-1968) konstateert: ‘Onder de jongere generaties is Lieve De Pelsmaeker momenteel de enige om de prachtige beweging van de skulpturale keramiek, in ons land, op persoonlijke wijze kracht bij te zetten.

Voor sommige kijkers kan de introverte kunst van De Pelsmaeker wellicht de grens der eentonigheid benaderen, maar desondanks blijft ze in totaal zo ernstig, evenwichtig en ook zo technisch verantwoord, dat ze met ere kan bijdragen tot de (in eigen land nog onvoldoende besefte) faam die onze Vlaamse keramisten op universeel vlak genieten.’

Op een bepaald ogenblik heeft Lieve De Pelsmaeker metaal in haar werk gevlochten. Niet als spel, maar omdat ze meende daardoor de intensiteit te verhogen en de kompozitie een verrijkend en terzelfdertijd geïntegreerd supplement te bezorgen.

Lieve De Pelsmaeker gaat niet met sprongen te werk. Dat ligt niet in haar aard en dat blijkt uit de groei van haar oeuvre. Haar kunst getuigt van een geleidelijk voortschrijden, van een bedachtzame konstruktiviteit. Tevens klopt (in overeenstemming met haar persoonlijkheid) onder de ruige schors een hart en sluit de nagestreefde soberheid géén sensibiliteit, géén natuur-lyrische emotie en géén geestelijk bewustzijn uit.

De laatste tijd heeft Lieve De Pelsmaeker skulpturen gemaakt met meer beweging, met een grotere vrijheid van struktuur, met elementen die grilliger en toch krachtig en uitgebalanceerd in elkaar grijpen. Van toevallige effekten kan er ook ditmaal géén sprake zijn, maar misschien wel van een verlangen om haar vormenwereld te verruimen en haar vaak strenge geslotenheid met een... glimlach te doorbreken.

Jan D'Haese

Biografische aantekeningen.

Lieve De Pelsmaeker werd geboren te Aalst op 16 maart 1936. Studeerde aan de Akademie voor Schone Kunsten te Aalst. Ontving de Valerius de Saedeleerprijs in 1962, de Gouden Medaille van de Vereniging van Italiaanse Kunstenaars, Internationaie wedstrijd voor Keramiek in 1964 te Faenza (Italië), onderscheiding Olivetti prijs voor beeldhouwkunst 1967, geselekteerd Berthe Artprijs 1969 en Provinciale prijs voor Beeldhouwkunst van Oost-Vlaanderen voor 1969.
Eenmanstentoonstellingen:
Vanaf 1963 te Antwerpen, Dendermonde, Wetteren, Brussel, Aalst, Sint-Niklaas, Gent, Tielt. Brugge, Vlassenbroek.
Gezamenlijke tentoonstellingen:
Vanaf 1963 te Brussel, Oostende, Wetteren, Faenza (Italië), Frankfurt (Duitsland), Aalst, Marseille (Frankrijk), Kampen (Nederland), Bourges en Montpellier (Frankfurt), Florentië (Italië), Spa, Montreal (Kanada), Dubrovnic (Tsjecho-Slowakije), Grass (Oostenrijk), Hasselt, Antwerpen, Gent, Rochefort, Brugge, enz.
Werken in talrijke privé-kollekties, aangekocht door de stad Aalst en de Belgische Staat en in het internationaal muzeum voor keramiek te Faenza (Italië).
Atelier: Nekkerspoel 10, Erembodegem (Oost-Vlaanderen) - Tel. [phone].