Ons Erfdeel. Jaargang 13

De Zuid-Nederlandse Ontmoetingen te Eindhoven.

In het seizoen 1963-64 ontstond een samenwerking tussen de in Eindhoven gevestigde sociëteit ‘Cultureel Contact’ - ontmoetingscentrum voor kunstenaars en kunstminnenden - en de rond het tijdschrift ‘Trefpunt’ gegroepeerde Vlaamse letterkundigen. Dit leidde tot het beleggen van literaire ontmoetings- en voordrachtsdagen in Eindhoven en Blankenberge.

Ter gelegenheid van de tweede bijeenkomst te Eindhoven in januari 1965 werd door de sociëteit ‘Cultureel Contact’ besloten rond de betreffende literaire avond enkele andere kulturele evenementen te organiseren. ‘Toneel Vandaag’, onder leiding van Rudi van Vlaenderen, speelde in de Globezaal van de Stadsschouwburg twee eenakters van Vlaamse toneelschrijvers en verder werden er drie tentoonstellingen gehouden van beeldende kunst uit Vlaanderen, waaronder in het stedelijk Van Abbemuseum ‘Abstrakte Kunst in Vlaanderen’ uit de kollektie van de Bank van Parijs en de Nederlanden. Het geheel werd ‘Vlaams Festival Eindhoven’ genoemd

Dit festival sloeg zodanig aan en trok zóveel belangstelling uit Vlaanderen en het Zuiden van Nederland dat algemeen werd aangedrongen op voortzetting van het door de sociëteit ‘Cultureel Contact’ genomen initiatief. Om deze voortzetting te waarborgen en uitbreiding van de evenementen te vergemakkelijken, werd in 1966 de organisatie van het Festival toevertrouwd aan een daartoe in het leven geroepen stichting, de ‘Stichting Vlaams Festival Eindhoven’.

Volgens artikel 2 van de statuten is het doel van de stichting: ‘het stimuleren en vergemakkelijken van contacten tussen de aan elkaar grenzende of regionaal nauw verbonden Belgische en Nederlandse provincies’. Volgens artikel 3 tracht de stichting dit doel te bereiken door het organiseren van evenementen in Eindhoven en in Belgische steden.

Dat men in artikel 2 de nadruk heeft gelegd op aan elkaar grenzende of regionaal nauw verbonden provincies is een gevolg van de mening, dat bevordering van de integratie de meeste kans op sukses heeft in gebieden, waar de bevolking van ouds vele kontakten over de grens heeft en meer van elkaars mentaliteit en problemen op de hoogte is. Deze mening is achteraf wel bevestigd door ervaringen tijdens bepaalde evenementen, waarbij Nederlanders van boven de rivieren getuigden van groot onbegrip voor de situatie in België en van weinig behoefte aan integratie. De deelnemers aan de laatste Journalistendag zullen zich een dergelijk geval zonder twijfel nog levendig herinneren. Een en ander wil uiteraard allerminst zeggen dat men bij het integratiestreven Nederland van boven de rivieren niet moet betrekken, maar wél, dat de impulsen uit de grensgebieden zullen moeten komen.

In 1967 werd de naam ‘Vlaams Festival’ veranderd in ‘Zuid-Nederlandse Ontmoetingen’, terwijl in 1968 ook de naam van de stichting in ‘Stichting Zuid-Nederlandse Ontmoetingen’ werd gewijzigd. De naam ‘festival’ werd niet meer toepasselijk geacht voor evenementen, die gedeeltelijk van niet-kulturele aard waren, en die zich over een geheel seizoen waren gaan uitstrekken. In het woord ‘ontmoetingen’ wil het bestuur tot uitdrukking brengen, het grote belang dat bij de integratie wordt gehecht aan persoonlijke kontakten.

De in de afgelopen vier jaren georganiseerde evenementen hebben een snelle groei vertoond: vijf in 1965, twaalf in 1966, dertig in 1967-68 en een vijfenveertigtal in 1968-69. In de eerste twee jaren vonden ze geheel in Eindhoven plaats. In het seizoen 1967-68 werd voor het eerst een Belgische stad in de Ontmoetingen betrokken. Te Antwerpen werd een tentoonstelling ‘Kunst na 1945 uit de kollektie van het Stedelijk van Abbemuseum’ georganiseerd en vond een bezoek plaats van Eindhovenaren aan het Verbond van Vlaamse Cultuurverenigingen te Antwerpen hetwelk zijn gasten een interessant programma aanbood.

In het seizoen 1968-69 nam het aantal in België georganiseerde evenementen sterk toe: behalve elf in de periode van 4 februari tot 9 maart te Antwerpen verzorgde Ontmoetingen, hadden in het kader van de Zuid-Nederlandse Ontmoetingen nog 9 evenementen, voornamelijk toneelvoorstellingen van het Zuidelijk Toneel Globe in Brussel en Antwerpen, plaats.

Voor een belangrijk deel hebben de Ontmoetingen betrekking op de kultuur: tentoonstellingen, toneelen kabaretvoorstellingen, literaire bijeenkomsten en muziekuitvoeringen. Daarnaast werden ook sportdagen, ekonomische kongressen e.d. georganiseerd, terwijl verder bijeenkomsten van Vlaamse en Zuid-Nederlandse groeperingen tot stand werden gebracht, zoals bijvoorbeeld de jaarlijkse Journalistendag.

Wat is nu aan het begin van het vijfde seizoen de balans? Wat Eindhoven betreft, kan op kultureel gebied allereerst de toegenomen belangstelling voor het Vlaamse toneel worden gekonstateerd. Terwijl enkele jaren geleden het Vlaams toneel in Eindhoven nauwelijks gekend en nog minder gewaardeerd werd, is vooral door de in de laatste drie seizoenen gebrachte voorstellingen van de K.N.S. uit Antwerpen en de K.V.S. uit Brussel, de belangstelling en de waardering voor het Vlaamse toneel sterk gestegen: de bezettingscijfers van de voorstellingen liggen op een bevredigend peil. Dit sukses van het Vlaams toneel in Eindhoven is een voor de kulturele integratie zeer verheugende ontwikkeling, vooral ook als men rekening houdt met het feit, dat het toneelbestel in Nederland tot een verminderd optreden in het zuiden van Nederland van de in de Randstad Holland gevestigde toneelgezelschappen leidt. Een en ander leidt tot de konkluzie, dat er voor de grote Vlaamse gezelschappen stellig perspektieven in het zuiden van Nederland zijn.

Verder hebben de in Eindhoven gehouden tentoonstellingen, muziekuitvoering, literaire bijeenkomsten en kabaretvoorstellingen de kennis van en de waardering voor Vlaamse kulturele uitingen, alsmede het begrip voor de kulturele, maatschappelijke en politieke situatie bij de zuiderburen, ongetwijfeld belangrijk doen toenemen. Wat dit laatste betreft is vooral veel goeds bereikt door de persoonlijke kontakten, die dank zij de Zuid-Nederlandse Ontmoetingen zijn gelegd tussen Vlamingen en Nederlanders.

Van betekenis in dit opzicht is bijvoorbeeld de jaarlijkse Journalistendag, die zich in een steeds grotere belangstelling mag verheugen en waarvoor in de herfst 1968 te Knokke de ministers Klompé en Van Mechelen interessante inleidingen hielden. Voorts kunnen worden genoemd de sportdagen, de verschillende studiedagen en niet te vergeten het periodieke bezoek, dat Eindhovenaren aan het Verbond van Vlaamse Cultuurverenigingen in Antwerpen en de Eindhovense Sociëteit Concordia aan het Verbond van Vlaamse Academici te Antwerpen brengen en omgekeerd. Opgemerkt

[p. 158]

zij in dat verband nog dat er ook steeds naar gestreefd wordt bij een aantal kulturele evenementen een informeel kontakt tussen Vlamingen en Nederlanders tot stand te brengen.

Wat de ervaringen met de Zuid-Nederlandse Ontmoetingen in België aangaat, is het moeilijk na één seizoen reeds tot gegronde konkluzies te komen. Toch kan het nuttig zijn met enige opmerkingen stil te staan bij de eerste keer, dat de Zuid-Nederlandse Ontmoetingen in een reeks evenementen naar een Belgische stad zijn gekomen, nl. naar Antwerpen in februari-maart van dit jaar. Dit ook vanwege het feit, dat sommige zich nogal teleurgesteld hebben getoond over de publieke belangstelling in Antwerpen. Deze teleurstelling lijkt niet geheel gerechtvaardigd. De ervaring leert nl., dat de belangstelling voor dergelijke evenementen om organisatorische en publicitaire redenen meestal wat langzaam op gang komt en bij herhaling ervan in de regel toeneemt. En overigens dient men zich bij pogingen tot bevordering van de integratie niet te snel te laten ontmoedigen. Was dit in Eindhoven gebeurd, dan waren de Ontmoetingen nooit gegroeid als in feite is geschied en zouden zij mogelijk reeds geheel tot het verleden behoren. Werkzaamheden van dergelijke aard stuiten nu eenmaal op veel moeilijkheden van organisatorische en financiële aard.

Bij de organisatie van de Zuid-Nederlandse Ontmoetingen te Antwerpen werd veel steun ondervonden van het Belgisch/Nederlands Cultureel Accoord, de Belgische staat, de provincie en de stad Antwerpen, de Belgische Radio en Televisie, de Kultuurraad voor Vlaanderen, het Verbond van Vlaamse Cultuurverenigingen te Antwerpen en het Verbond van Vlaamse Academici te Antwerpen.

De uitvoering van ‘Die Schöptung’ van Haydn door het Brabants Orkest en het Philips' Philharmonisch Koor onder leiding van Hein Jordans trok niet veel belangstelling van het Antwerpse publiek. Een redelijke bezetting van de zaal kon slechts worden verkregen door inschakeling van de scholen. Het aanwezige publiek was echter over de uitvoering - terecht - zeer opgetogen. De konkluzie kan zijn, dat weer eens is gebleken, dat het moeilijk is - in België zowel als in Nederland - voor een konsert dat buiten een abonnementserie valt, publiek te trekken. Stelt men een uitwisseling van orkesten tóch op prijs, dan zal deze in een abonnementserie moeten worden opgenomen.

In de Koninklijke Nederlandse Schouwburg speelde het Zuidelijk Toneel Globe ‘Kleren maken de Man’, een ‘restauration-comedie’, voor een slechts middelmatig bezette zaal. Waarschijnlijk speelde hierbij een rol, dat het Zuidelijk Toneel Globe, dat als voortzetting van ‘Ensemble’ het eerste toneelseizoen beleefde, in België nog onvoldoende bekend is. Het lijkt dan ook alleszins gerechtvaardigd in de toekomst een stijging van de belangstelling voor het Zuidelijk Toneel Globe te Antwerpen te verwachten.

Voor de avond van de jonge Nederlandse film bestond verder ook niet meer dan een middelmatige belangstelling. Bij de vertoonde eksperimentele films kan men echter zelden op grote belangstelling rekenen.

De tentoonstelling van Brabantse schilders in de Antwerpse Academie, die door de provinciale tentoonstellingsdienst van Noord-Brabant werd ingericht, was het onderwerp van nogal negatieve diskussies. Ook hiervoor geldt: van een tentoonstelling van hedendaagse schilders kan dit worden verwacht.

In het lichtere genre ondervond de nieuwe show van Ramses Shaffy en Liesbeth List, die viermaal in de Arenbergschouwburg werd vertoond, de eerste twee avonden hinder van de sneeuwstorm, maar waren de laatste twee avonden zeer goed bezet en, wat het belangrijkste is, het publiek was bijzonder geestdriftig.

En al kon men dit minder tonen, de uitvoering van de Misa Criolla van Ariël Ramirez door het Tivolikoor uit Eindhoven tijdens de artiestenmis in de Sint-Carolus Boromeuskerk, werd eveneens entoesiast ontvangen en de kerk was overvol.

Zoals reeds aangeduid is, waren tenslotte de twee georganiseerde ontmoetingsdagen te Antwerpen tussen Eindhovense en Antwerpse groeperingen een groot sukses.

Het totaal van de Zuid-Nederlandse Ontmoetingen te Antwerpen overziende, kan worden gekonkludeerd, dat er alle reden tot voortzetting bestaat met uiteraard de benodigde wijzigingen in het programma, terwijl daarnaast getracht moet worden de persoonlijke kontakten uit te breiden.

Een en ander mede met het oog op het tot standkomen binnen enkele jaren van de E3-weg, die niet alleen het verkeer in Vlaanderen enorm zal vergemakkelijken, maar die Eindhoven op 3 kwartier afstand rijden van Antwerpen (en 5 kwartier van Gent en 7 kwartier van Brugge en Kortrijk) zal brengen.

Dr. H. Vredegoor