Ons Erfdeel. Jaargang 13

Prof. Dr. Marcel Breyne.

Bij Durban, Zuid-Afrika, in een villa met de Spaanse naam ‘Castellamar’ en met uitzicht op de Indische Oceaan, woont een bijna tachtigjarige man, die op een gevuld leven kan terugblikken: Dr. Marcel Romeo Breyne.

Geboren op 25 februari 1890 in Robeke (Frans-Vlaanderen), bracht hij zijn jeugd door in Roeselare, en daarna in Brugge. Vrij jong nog gaf hij het tijdschrift Nieuwe Wegen uit (1910-1914), waaraan bv. Cyriel Verschaeve en Warden Oom meewerkten. Gedurende de eerste wereldoorlog was hij krijgsgevangene in Duitsland, waar hij na 1918 bleef. Hij promoveerde in Berlijn en Göttingen tot doctor in de filologie, op een proefschrift dat al duidelijk aantoont welke richting zijn belangstelling verder zou uitgaan: ‘De invloed van G. Gezelle op de Afrikaanse letterkunde, vooral op Celliers en Totius’.

Kort daarop werd hij hoogleraar in Berlijn, waar hij de eerste leerstoel voor Nederlands-Afrikaans bezette. Pikante bijzonderheid: op dat ogenblik was het Afrikaans in Zuid-Afrika nog niet eens officieel erkend!

Zijn kennismaking met Sangiro, met wie hij een hechte en nooit tanende vriendschap zou sluiten, was de aanleiding tot zijn eerste reis naar Zuid-Afrika, in 1924. Later keerde hij er nog terug en hij zou er zich definitief vestigen in 1950.

Marcel Breyne heeft toneel geschreven, dichtbundels gepubliceerd, en heel wat vertalingen bezorgd. Zo vertaalde hij Le temps viendra van Romain Rolland, een spel uit de Anglo-Boerenoorlog, in het Afrikaans; om politieke redenen van in-

[p. 153]

terne aard werd het echter nooit opgevoerd. Andere werken die hij vertaalde zijn bijvoorbeeld Somer van C.M. van den Heever (in het Nederlands en het Duits) en Schoonheid en Christendom van Cyriel Verschaeve (in het Afrikaans).

Maar wellicht zijn zijn publikaties van filologische aard nog belangrijker dan zijn vertaalwerk. Hij heeft een Lehrbuch des Afrikaans op zijn naam staan dat na al die jaren nog niets van zijn bruikbaarheid ingeboet heeft (de derde druk verschijnt dit jaar), evenals een standaardwerk over Wezen en ontstaan van de Afrikaanse taal. Het is logisch en verdiend dat hij in 1962 erelid werd van de Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns.

Jan Deloof