Witold Gombrowicz. (1904-1969)
Terug van vakantie sloeg ik Vrij Nederland van 2 aug. op en daar las ik onder de kop: ‘Er bestaan geen andere ideeën dan vleesgeworden ideeën’, een artikel van Paul Beers (vertaler van enkele van Gombrowicz' werken), waarin de dood van deze Poolse schrijver werd gemeld en zijn betekenis en werk nader toegelicht. Ofschoon Gombrowicz zeker niet op de eerste plaats zijn bekendheid te danken heeft aan zijn toneelstukken is hij voor mij naast schrijver van zijn Dagboek, toch vooral de auteur van Het Huwelijk, waarover Rob de Vries destijds schreef: ‘Het werken aan Het Huwelijk is voor regisseur en spelers bijzonder vermoeiend geweest. Maar tegelijkertijd opwindend.’ Dit stuk heb ik destijds ondergaan als een bizarre droom waarin een mens in een verschrikkelijke doolhof van waarden en antiwaarden op zoek is naar zichzelf, zijn betekenis en zijn macht. Het is duidelijk dat in deze absurde allegorie de mens Gombrowicz zelf aanwezig is.
Over hoe hij zich de opvoering van het stuk voorstelt schrijft hij in zijn dagboek: ‘Zo moet dus Het Huwelijk op het toneel tot een berg Sinaï worden, vol mystieke openbaringen, tot een van duizend betekenissen zwangere wolk die door het werk van de verbeelding en de intuïtie uiteengedreven wordt, tot een Grand Guignol rijk aan spelen, tot een Missa solemnis op de wende der tijden aan de voet van een onbekend altaar. Dit visioen is een droom en vindt plaats in het donker, alleen bliksems mogen het verlichten (excuseert U me dat ik me zo hoogdravend uitdruk, maar hoe zou ik anders moeten uitleggen op welke wijze Het Huwelijk geregisseerd moet worden).’ Helaas beantwoordde de Nederlandse opvoering destijds niet aan deze beschrijving maar misschien wordt het ter herdenking van deze grote schrijver nog eens opgevoerd. Het lijkt me een geweldige uitdaging voor b.v. een volgend Holland Festival.
Auteursrechtelijk beschermd