Ons Erfdeel. Jaargang 13

Twee jonge, markante galerijen

Galerij M.A.S. te Deinze.

Toen in maart 1965 Marie-Anne Saverys, dochter van de bekende kunstschilder Albert Saverys, de deuren van haar galerij M.A.S. opende, konden al diegenen die nooit eerder met haar in aanraking waren gekomen denken: weer een galerijtje in de rij der galerijen... Inderdaad is het een feit dat in die Leiestreek, Deinze, Deurle, Sint-Martens-Latem, Afsnee, waar het Vlaams ekspressionisme zijn ware gestalte kreeg en waar lange tijd nadien talrijke uitlopers van deze stroming nog vlijtig werden beoefend, de ekspositieruimten als paddestoelen uit de grond komen: veelal getuigen ze evenwel van minder goed of laten we liever zeggen slecht werk.

Vanaf de eerste tentoonstelling die een dertigtal ekspressionistische werken aan de wand bracht van meesters als Permeke, Frits van den Berghe, Gust de Smet, Gustaaf van de Woestyne, Albert Servaes, werd duidelijk waar de initiatiefneemster heen wilde: in dit huis waar haar vader honderden doeken schilderde, zou zij degelijk en kwalitatief hoogstaand werk tentoonstellen en zich niet vastklampen aan een of andere periode of strekking.

Sindsdien hebben er heel wat meesters gedefileerd: Cantré, Malfait, Vlerick, Desutter, Burssens, Raveel, Vandendriessche, Van Anderlecht, Mortier, Dodeigne, Spilliaert en nog vele anderen. Deze onvolledige opsomming is slechts bedoeld om aan te tonen dat de meest verscheiden genres en stromingen hier aan bod komen en dat naast de schilderkunst ook de beeldhouwkunst en de grafiek in deze galerij aan hun trekken komen.

Intussen is de galerij in het ouderlijk huis van Albert Saverys om diverse redenen verlaten en werd er een nieuwe gebouwd: ruim en luchttig, overzichtelijk en aantrekkelijk, op de Emiel Clauslaan 65, te Deinze (maart 1968).

Toen Maurice Wijckaert daar enkele weken terug zijn jongste werk eksposeerde kon men wel veronderstellen dat het voor de inrichtster niet zo'n makkelijke karwei was geweest

Rollende wolken door Maurice Wyckaert

want deze Brusselse schilder is nu eenmaal niet onder te brengen onder wat men noemt de produktieve schilders. Men kan zich wel de vraag stellen of het werk van deze schilder dat bij een eerste konfrontatie opvalt door zijn felle kleurenkomposities niet wortel heeft geschoten in het brede palet van het Duits ekspressionisme. De drift en dynamiek, de grillige kordaatheid waarmee hij zijn landschappen op het doek gooit, zijn witten en groenen en gelen die in fel kontrasterende, zeer vaak kronkelende vlakken worden uitgespreid, verklaren deze denkwijze wellicht. Toch is Wijckaert een sterk Vlaams en laten we ook zeggen poëtisch schilder. De bewogenheid en temperamentvolle onstuimigheid waarmee hij zijn abstrakt geworden landschappen in zich opneemt en op het doek vastlegt, getuigen immers van een verregaand lyrisme en ongewone ontroeringskracht. Hoeven, weiden, velden of horizonten zijn nauwelijks te onderscheiden, doch worden des te krachtiger gesuggereerd door een sterk en fors lijnenspel, de tegen elkaar opspringende of in elkaar uitvloeiende kleurenvlakken. Rood en groen, vaak gekombineerd ook met wit en blauw, in samengevoegde, halfcirkelvormige vlakjes en vlakken, kunnen de indruk van een temperamentvolle en zeer dynamische scheppingsdrang

De andere zijde door Maurice Wyckaert.

[p. 127]

slechts meer benadrukken. De intensiteit, de sterke vibraties van de tegen elkaar aanleunende kleurvlakken, zijn een schilderachtige omschrijving van al wat groeit en bloeit binnen de omheining van het Vlaamse landschap.

Dat de afgeronde, gebogen of grillig-verspringende vlakjes in de jonkere werken meer uit gaan vloeien, groter worden en als het ware de lijnstrukturen doorbreken duidt niet op een getemperd schildersentoesiasme, noch op een vervlakking van zijn uitbundigheid, veeleer op een zoeken naar een bezadigder evenwicht, een stabiliteit in stijl, kleur en kompositie. Zijn sterk ontwikkeld natuurgevoelen, zijn poëtische zeggingskracht gaan het wellicht winnen van zijn robuste ekspressiedrang. Het valt te betreuren dat Maurice Wijckaert zo bitter weinig in ons land eksposeert - zijn naam is meer bekend in het buitenland - voor galerij M.A.S. evenwel is dit een des te steviger bewijs van kwaliteit.

Kunstforum te Schelderode.

Niet enkel een prettigaandoende tentoonstellingsruimte waar je te gelegener tijd netjes opgehangen doeken, ordentelijk uitgestalde beelden in gips, koper of brons kunt gaan bezien of betasten, nee, Kunstforum - het privé-initiatief van A. Van Wiemeersch - bedoelt méér te

Kunstforum te Schelderode. Ekspositie O. Landuyt.

zijn: een ontmoetingscentrum voor alles en alwie met kunst te maken heeft of er enigszins mee verwant is. Hierin ligt nu precies het vrij ongewone van deze uitzonderlijke galerij die op 7 maart 1969 met groot entoesiasme en in aanwezigheid van tal van prominenten geopend werd.

Kunstforum wil geen ekspositiezaal zijn in de enge of alledaagse betekenis van het woord; het is eerder een trefpunt waar naast selekte tentoonstellingen van schilderkunst, grafiek, boetseer- of beeldhouwkunst, manifestaties worden belegd, week-ends ingericht, waar ideeën of kreatieve mogelijkheden op het gebied van de woonkultuur, binnenhuisinrichting of artistieke opvoeding in het algemeen, kunnen meegedeeld en uitgewisseld worden en dit aan de hand van hedendaagse technieken als fotografie, muziek en sonorisatie. Hiertoe bleek een galerij die volkomen beantwoordt aan de eisen van de moderne architektuur en vormgeving van primordiaal belang te zijn: A. Van Wiemeersch die met zijn maandblad Kijk (tijdschrift voor woonkultuur) en zijn fraai verzorgde kunstpocketreeks zijn faam niet ten onrechte geniet, heeft ook hier een geslaagd eksperiment opgezet.

Hij zal zijn artistieke ondernemingen niet op de enkeling toespitsen, zijn manifestaties, eksposities, happenings of hoe je het noemen wilt, veeleer richten tot verenigingen, kunstkringen, groepen en zelfs scholen en een verregaande wederzijdse artistieke wisselwerking tot stand trachten te brengen. Daarin ligt precies de essentie van elke kunstopvoeding: de dialoog in de kreativiteit.

Dat de openingsreceptie met een tentoonstelling van Octave Landuyt gepaard ging, is niet zomaar een toeval te noemen. Door deze veelzijdige kunstenaar als eregast te laten fungeren begreep men dadelijk dat de inrichter slechts werk van het hoogste niveau in zijn tentoonstellingsruimten zou dulden.

Deze markante kunstenaar die op het gebied van de schilderkunst zijn sporen heeft verdiend, die stoffen ontwerpt, keramieken, juwelen, dekors en meubelen vervaardigt, eksperimenteert met klei of metaal, toont zich hier verbonden met ruimtevaart en kosmos, de mens in zijn nabije toekomstdroom.

Zijn zeer opmerkelijke keramieken die hij hier tentoonstelde, zijn kosmonautenhelmen, zijn moderne vormgeving in juwelen en sieraden verraden zijn steeds vernieuwende kreativiteitsdrang, zijn boeiend en zuiver talent, zijn bij-de-tijds-zijn in vorm, struktuur en uitwerking, zijn onvermoeibaarheid in zijn diepgaande zoektocht naar een nieuwe materieverwerking.

Na Octave Landuyt kregen we een tentoonstelling van geheel andere aard Kunstaksenten in het interieur, met schilderijen, lito's, etsen, tekeningen, keramiek, beeldhouwwerk, dit alles geïntegreerd met eigentijdse meubelen en dekor. Een staaltje van ‘hoe het nu eens kan en mag in ons modern interieur’. Dat deze tentoonstelling een werkelijk trefpunt is geworden voor allerlei artistieke organisaties, verenigingen en elke partikuliere kunstliefhebben, lijdt niet de minste twijfel.

Dat Ossip Zadkine als eerste buitenlandse artiest zijn grafisch werk te Schelderode tentoonstelde en veertig eigenhandig getekende lito's te koop aanbood, is inderdaad een gebeurtenis waarop niet elke galerij in ons land prat kan gaan. Dit is een degelijk bewijs voor het feit dat de leidende hand van deze jonge galerij zijn eigen grenzen doorbreekt en ook dáár wel zéér selektief te werk gaat. Het is immers vaak makkelijker enkele artiesten van minder gehalte uit het buitenland te rekruteren en schreeuwerige attributen op hun werk vast te spijkeren: voor de doorsnee-bezoeker zijn het ‘kunstenaars’ zonder meer en over het niveau van hun oeuvre wordt in alle talen wijselijk gezwegen. Maar van een degelijke galerij verwacht men degelijk werk en totnogtoe werden wij in onze verwachtingen helemaal niet teleurgesteld.

Jo Gisekin