Ons Erfdeel. Jaargang 12

[p. 196]

Wij vestigen Uw aandacht op enkele artikelen en uitgaven die in hun genre de moeite waard zijn:

Met de steun en in het kader van het Belgisch-Nederlands Kultureel Akkoord hebben de Centrale Vereniging voor Openbare Biblioteken, de Nederlandse Vereniging van Bibliotekarissen en de Vlaamse Vereniging van Biblioteek- en Archiefpersoneel op 25 en 26 maart 1968 een gezamenlijk biblioteekkongres georganizeerd te Brussel.

Een eerste tastbaar rezultaat van dit kongres is Bibliotheekcongres 1968, een gemeenschappelijk nummer van de tijdschriften Bibliotheekleven, Bibliotheekgids en De openbare Bibliotheek. Dit lijvig kongresnummer bevat de tekst van alle inleidingen en de samenvatting van de besluiten. Het tema van het kongres was de samenwerkingsmogelijkheden tussen Noord en Zuid op de verschillende terreinen van het biblioteekwezen. Van al deze bijdragen is er een die hier biezondere aandacht vraagt: de goed gestoffeerde inleidingsrede tot het kongres door Mr. J. Fleerackers, ‘Zin en onzin tussen Noord en Zuid: terugblik en perspektief op 20 jaar kulturele samenwerking’.

Mr. J. Fleerackers ziet in de behoefte aan een Nederlandse kultuurpolitiek ten overstaan van het buitenland een van de belangrijkste motiveringen voor het kultureel samengaan van Noord en Zuid. Hij geeft cijfers van de enorme bedragen die Frankrijk en Duitsland (maar ook Engeland en Italië) spenderen aan hun kulturele aanwezigheid in het buitenland. Mr. J. Fleerackers haalt ook de motivering voor die reusachtige bedragen aan. In een verslag van 1965 van de Algemene Direktie voor kulturele en technische samenwerking van het Franse Ministerie van Buitenlandse Zaken, wordt gewezen op het ‘belang (dat) de Franse regering hecht aan de kulturele aktie en de technische samenwerking als instrument van zijn buitenlandse politiek’. Voor Willy Brandt, Minister van Buitenlandse Zaken van de Duitse Bondsrepubliek, is de kultuurpolitiek één van de dragende pijlers van elke buitenlandse politiek geworden.

De behoeften aan een Nederlandse kultuurpolitiek buiten onze grenzen zijn wel bescheidener. Bij ons gaat het er in de eerste plaats om dat de Nederlandse taal in het buitenland bestaat als wetenschappelijk vak. Wat dan een belangrijk middel is om de buitenlandse waardering te doen ontstaan voor onze kultuur, beschaving, wetenschap, én voor ons intellektueel potentieel, onze ekonomie en onze handelspozitie.

Een gezamenlijk optreden van Noord en Zuid is hierbij onontbeerlijk. Het kader en de bepalingen van het Belgisch-Nederlands Kultureel Akkoord van 1946 zijn ontoereikend geworden. De doelstellingen van dat akkoord zijn, dank zij de uitvoering ervan, achterhaald. Om tot een fundamenteler aanpak te komen van de ekskluzief Nederlandse kulturele belangen, kwam het ‘rode boekje’ tot stand van de 2 voorzitters, Reinink en Kuypers, van de ‘Gemengde Kommissie tot uitvoering van het Kultureel Akkoord’.

Over ‘wat er verder is geschied’, konstateert J. Fleerackers, ‘kan ik helaas weinig meedelen’. En hij noemt als oorzaak: ‘de emotionele escalatie tegen Benelux’ vanwege de Franstaligen in België. Een nieuwe stuwing in de kulturele samenwerking is nochtans dringend noodzakelijk. En Mr. Fleerackers somt aan het slot van zijn uiteenzetting een achttal sektoren op waarin onze belangen duidelijk op het spel staan en waarvoor een vlugge aanpak zeer dringend is geworden.

(Adres: Bibliotheekcongres, p.a. dhr. H. Weiland, Ch. Th. Storkstraat 108, Schiedam.)

Dr. A.W. Willemsen probeert in De geschiedenis van de Vlaamse Beweging tot 1914. Een overzicht van recente literatuur (overdruk uit het Tijdschrift voor geschiedenis) de stand te bepalen van het historisch onderzoek inzake de geschiedenis van de Vlaamse Beweging. Hij beperkt zijn overzicht tot het jaar 1914, omdat dit een duidelijke breuk betekende in de ontwikkeling van de Vlaamse Beweging en ook omdat het grote recente werk van Dr. H.J. Elias afgesloten wordt bij hetzelfde jaartal. Dr. Willemsen gebruikt trouwens de Geschiedenis van de Vlaamse Gedachte. 1780-1914 als leidraad. Hij ontleedt uitvoerig het werk van Elias. Maar daarvoor verwijs ik naar zijn eveneens uitvoerige besprekingen die hij aan de opeenvolgende delen van de Geschiedenis van de Vlaamse gedachte wijdde in Ons Erfdeel (7e jrg., nr. 1; 8e jrg., nr. 1 en 11e jrg., nr. 4). Ik rezumeer wat Willemsen, na de verworvenheden van Elias' werk, ziet als belangrijkste opgaven voor de geschiedschrijving van de Vlaamse Beweging tot 1914: 1. Een diepergaand onderzoek naar allerlei

[p. 197]

facetten van de sociale struktuur van de beweging en van de relatie tot de politieke en sociale stromingen in Vlaanderen en België; 2. Biografieën van vooraanstaande Vlaamsgezinden en van figuren op het tweede plan; 3. Een afzonderlijke studie over de Nederlands-Vlaamse verhoudingen; 4. Een sociaal-psichologische benadering van de ideeëngeschiedenis, wat een antwoord moet verschaffen op de vraag hoe het mogelijk is geweest dat de Vlaamse Beweging het ondanks alles toch gehaald heeft.

(Adres: Tijdschrift voor geschiedenis, 81e jrg., nr. 3, 1968; uitg. Wolters-Noordhoff.)

Het is nu al enkele jaren dat gewezen wordt op het feit dat publiek en museum niet de gewenste weg tot mekaar vinden. Dat de meeste musea door het publiek meer vereenzelvigd worden met een ontoegankelijk paleis of een ouwerwets en rommelige instelling heeft er veel mee te maken. Er wordt ook al eens vergeten dat de belangstellende vaak maar heel fragmentarische inlichtingen vindt over de onoverzichtelijke veelheid en verscheidenheid van musea.

Nu volstaat een boek als De Nederlandse Musea wel niet om het publiek naar de musea te doen toestromen. Maar het komt tegemoet aan een onmisbare voorafgaande voorwaarde daartoe: het publiek te informeren. Het boek is een handige vraagbaak over het Nederlandse museumwezen met alle mogelijke praktische gegevens over alle musea en partikuliere verzamelingen. Alle instellingen zijn gerangschikt naar de plaats waar ze gevestigd zijn. Bij plaatsen waar zich verschillende musea bevinden worden de instellingen zo veel mogelijk in alfabetische volgorde behandeld. Van ieder museum worden volgende gegevens verschaft: adres, telefoonnummer, openbare vervoermiddelen om het museum te bereiken, namen van de eigenaar, beheerder, direkteur, konservator, enz., inhoud, geschiedenis, gebouw, literatuur, katalogi, publikaties, reprodukties, bezoek, toegangsprijs, enz.

Het boek bevat ook een lijst van namen van personen en zaken die voorkomen in de naam van de musea en de adressen van allerlei diensten en instellingen die met het museumwezen te maken hebben.

(Adres: De Nederlandse Musea, Staatsuitgeverij, Chr. Plantijnstraat. 's-Gravenhage.)

Ik heb hier al enkele opeenvolgende jaren het Kalender für das Klever Land voorgesteld omdat het telkenmale de gelegenheid biedt om op voortreffelijke wijze kennis te maken met het land van Kleef, een tipische grensstreek aan de Nederrijn die al vanouds sterke bindingen heeft met het Nederlandse taal- en kultuurgebied. Zoals ook voorheen past de grootste waardering voor dit boek, omwille van de gevarieerde inhoud en de kwaliteit van de bijdragen. Alleen de korte verhaaltjes in het dialekt van de streek maken hierop een uitzondering. Alle overige bijdragen zijn steeds in het Duits geschreven. Of moet het feit dat die anekdotes in het dialekt telkenjare terugkeren in dit jaarboek misschien gezien worden als een aanwijzing dat de stap van streekdialekt naar beschaafd Nederlands er niet meer gezet wordt? Of staan de samenstellers om een of andere reden huiverig daartegenover?

(Adres: Kalender für das Klever Land auf das Jahr 1969, 160 blz., prijs: 1,60 DM, Frans Matenaar, Kleve, In den Galleien 29.)

Voor het tweede Frans-Vlaamse Jaarboekje (1969) heeft de samensteller Bert Bijnens de medewerking weten te verkrijgen van o.a. vijf Frans-Vlamingen: M. Corteel, B. Delmaere, J.-B. Lebbe, G. Prum en Joseph Tillie. Het stuk van Joseph Tillie bevat een kleurrijke verzameling van woorden en uitdrukkingen uit het Frans-Vlaamse dialekt, verwerkt in een verhaal. Verder is het jaarboekje opgevat als de eerste uitgave: vooral folkloristische bijdragen die gegroepeerd werden in kalendervorm met voor iedere maand de gebruikelijke wetenswaardigheden over feesten, markten, volksdevotie, enz. Voor wie de Gids voor Frans-Vlaanderen van Bert Bijnens bezit en gebruikt zullen volgende bijdragen een welkome aanvulling vormen: ‘Moderne kerkenbouw in Frans-Vlaanderen en Veurne-Ambacht’ van Bert Bijnens en ‘Vissershuisjes in de Franse en Belgische Westhoek’ van Georges Ocquet.

(Adres: Heemkring ‘Bachten de Kupe’, v.z.w., Kokstraat 53, Nieuwpoort.

Erik Vandewalle