Ons Erfdeel. Jaargang 12

De Apocalypssymfonie van Willem Kersters.

Tijdens het vijfde abonnementskoncert (5 december 1968) kreëerde de Antwerpse Filharmonie o.l.v. Eduard Flipse de vierde symfonie van Willem Kersters. In tegenstelling tot de vorige symfonieën en de meeste andere bladzijden van deze vooraanstaande Vlaamse toondichter kreeg dit werk een titel: De Apocalypsis.

Het was de Hasseltse kunstschilder Robert Vandereycken, die Willem Kersters op het idee bracht deze symfonie te schrijven. Hij vroeg aan de toondichter begeleidende muziek te komponeren bij een film die van zijn Apocalypstekeningen gedraaid zou worden. Willem Kersters vatte de bijbelse tekst uit Het boek der openbaring samen, en komponeerde een driedelige symfonie.

Niettegenstaande er een welomschreven inhoud aan de basis van deze symfonie ligt, zou het toch verkeerd zijn dit werk als eenvoudige programmamuziek te katalogizeren. Het getuigt voor de bekwaamheid van de toondichter dat hij er volkomen in geslaagd is in deze vierde symfonie twee verschillende vormen en koncepties te integreren: een evokatieve, tekstgebonden verklanking en een loutere of absolute vormgeving.

Ook in deze Apocalypssymfonie zijn het op de allereerste plaats de diafane struktuur, de plastische orkestratie en de kontrapuntische rijkdom die aan de partituur een muzikale en architektonische schoonheid verstrekken. De vierde symfonie van Willem

[p. 148]

Willem Kersters.

Kersters wordt verder gekenmerkt door een aforistische motiefordening, die soms in sekwensvorm uitgebouwd wordt tot lyrische frazen, en door een tematische eenheid, niet enkel in de drie afzonderlijke delen, maar zelfs over het hele werk. De tema's waarop elk deel gebouwd werd, vertonen inderdaad en homoloog kopmotief.

Het eerste deel van de symfonie - Het Visioen - verklankt Johannes' visioen op het eiland Patmos. Na een soort atmosferische inleiding met een solistisch uitgebouwde orkestratie wordt het boek met de zeven zegels geopend, wat in zeven doorlopende episodes gesuggereerd wordt. Daaronder zijn twee langere taferelen, die in een geweldige klimaks van het orkest zijn gekonstrueerd. Op een suggestieve wijze interpreteren zij de tekst, die spreekt over dood en aardbeving.

In het tweede deel, De zeven engelen, blaast elk van de zeven engelen op een bazuin, en telkens wordt een nieuwe plaag over de aarde uitgestort. Het bazuingeschal is een motief van zeven tonen (bes - a-cis - d - b - c - as). Elke regel begint met een nieuwe noot uit de reeks; nadat de zeven engelen hebben geblazen, verschijnt de reeks opnieuw in haar oorspronkelijke staat. Dit middenluik is het belangrijkste deel uit het werk. Zonder uitbundig geweld of oppervlakkig geraas heeft de toondichter de verschillende plagen in een scherp getekende freskostijl gesuggereerd.

Het derde deel, Het hemels paradijs, suggereert de vreugde en het geluk van de stad Jeruzalem na het Laatste Oordeel. Na enkele mooie, solistische frazen wordt op een laag uitgesponnen en opstijgende melodie de opgang naar de grote, heilige berg voor de geest geroepen. De symfonie eindigt in een serene, lyrische sfeer van hemelse rust.

Hugo Heughebaert