Ons Erfdeel. Jaargang 11

Centrum.

De toneelgroep ‘Centrum’ heeft nogal wat publiciteit gegeven aan haar opvoering van ‘Gered’ van Edward Bond. Men had zelfs een speciale krant laten drukken, die gratis verspreid werd. Dit alles om de toeschouwers voor te bereiden op de eventuele schok, die hen zou kunnen treffen. In dertien korte scènes wordt namelijk het gedrag geregistreerd van een groep jonge mensen uit een milieu, waar konventies en wetten zijn weggevallen. Het leven wordt ondergaan als een wreed spel vol verveling en grillige invallen, geladen met seks en geweld. In de vorige aflevering heeft Walter Augustijnen (blz. 172-3) er een bespreking aan gewijd naar aanleiding van een opvoering in Mechelen. Ik volsta dus met de opmerking, dat Centrum onder regie van Peter Oosthoek er een zeer strakke opvoering van bracht. Er werd dikwijls ritmisch en ‘droog’ geakteerd met uithalen van dramatische eruptie, zodat het geheel sterk overkwam. Het werk geeft een scherp beeld van menselijke verhoudingen in een losgeslagen, leeg milieu. Vooral de laatste scène is, praktisch zonder tekst, veelzeggend als namelijk de jongen en het meisje, Pam en Len, bij de ouders van het meisje in de kamer zitten. Ze hebben het gered, ze zijn gered, ze zitten bij elkaar in deze kamer; of ze het zullen blijven redden?

[p. 177]

Woorden zijn er niet... Het licht gaat langzaam aan en de toeschouwer is mede opgenomen in deze lege sfeer van deze lege kamer, van deze wereld.

Een ander modern stuk van een jonge Engelse schrijver wordt eveneens door ‘Centrum’ opgevoerd, onder regie van Walter Kous. Namelijk ‘Een dag uit de dood van Verdomde Lowietje’ van Peter Nichols. Hierin wordt het probleem belicht van een jong echtpaar met hun geestelijk volkomen achtergebleven spastisch kind. Het kind wordt als een plant verzorgd en in het spel van de ouders betrokken, maar van de andere kant brengt het ook een scheiding tussen man en vrouw teweeg. De kompositie van dit stuk is zeer bewegelijk, doordat man en vrouw telkens hun belevenissen met het kind en de reakties van de geraadpleegde geneesheren spelen. Dit alles is vaak vol humor en satire. De auteur, die zelf zeer nauw bij de gespeelde situatie betrokken is, verklaarde dan ook: ‘Ik was niet van plan een voetzoeker af te steken, barrieres te doorbreken of te choqueren.’ Ik dacht gewoon, dat ik een speelbaar stuk had geschreven over iets, waar ik intiem bij betrokken was. Abigail - zijn dochter in het stuk ‘Loewietje’ of ‘Wiesje’ - is zo geworden, omdat ze niet genoeg zuurstof naar haar hersenen kreeg. En dat kun je niet kompenseren met sentimentaliteit, met golven van moederliefde, en je moet er ook geen mysterie van maken.’ Inderdaad heeft Nichols een zeer speelbaar stuk geschreven met een soms wat navrante humor. Vooral Allard v.d. Scheer als de man en Els van Rooden als de vrouw gaven zeer goed spel te zien. Voor beide stukken was grote belangstelling, zodat onder andere in Tilburg ekstra voorstellingen moesten worden ingelast.