Ons Erfdeel. Jaargang 11

Pol Mara.

De laatste maanden is de belangstelling stellig op Pol Mara gericht. Hij heeft verschillende tentoonstelingen achter de rug, - o.a. een zéér grote en suksesrijke ekspositie in de Galerij Campo te Antwerpen -, hij werd verkozen (er waren maar 25 uitverkorenen voor de Marzotto-Prijs, afdeling figuratie, en tenslotte werd hem, op de jongste Biënnale te Tokio de Prijs voor Moderne Kunst van het Museum van Nagaoka toegekend.

Het is een feit dat Pol Mara (Antwerpen, 1920) momenteel aan de spits staat van datgene wat we onze hedendaagse schilderkunst kunnen noemen. Deze vaststelling is niet als het zoveelste klichee bedoeld, maar omschrijft wel degelijk de huidige artistieke positie van Mara. De Antwerpse schilder is immers, zowel wat betreft geest, vorm, kleur en kompositie van zijn werk, van een opvallende eigentijdsheid.

Weinige kunstenaars in ons land hebben, zoals Pol Mara de trillingen en de grote en kleine bewegingen van het hedendaagse leven en... denken geregistreerd en artistiek gestalte gegeven. Dit is bij Pol Mara gebeurd op een héél eigen manier, met evokaties die men - ondanks de voortdurende ontwikkeling - herkent als behorend tot de onvervangbare wereld van de eigentijdse artiest-technikus-mens, maar die men tevens herkent door het koloriet, het raffinement, de vervreemding, de mise en page en de... zorg.

‘In Mara's werk treden enkele van de meest ingrijpende verschijnselen van onze tijd naar voren,’ schrijft Jaak Fontier in De Vlaamse Gids, ‘de publiciteit, de sport, de alcohol, de film, de krant, het sensatiebeeld, het geïllustreerde tijdschrift, de sex-apeal, de foto, de techniek, de sigaret, het kindvrouwtje van Nabokov. Door toepassingen van verschillende technieken, soms onderling gekombineerd, brengt de kunstenaar de beelden van onze aktuele wereld in zijn werk over. Hij gebruikt fragmenten van foto's, brengt tekeningen in detail over met de stift, tekent met zwart krijt waarop hij achteraf krast, schept met de hand gezichten, nauwkeurig als miniaturen of tovert door chemische procédés beelden uit een zwarte fond.

[p. 150]

‘Is het zo?’ (1966) door Pol Mara.

‘Cibel’ door Pol Mara.

Dat alles zou op zichzelf weinig vernieuwend zijn, indien Mara zich tot die procédés beperkte. Maar dat doet hij beslist niet. Het merkwaardige is, dat hij die objektieve elementen, die ingrediënten van onze moderne maatschappij, zodanig integreert of in oppositie stelt tot zuiver pikturale motieven en vormelijke elementen, dat hij ze van hun objektiviteit berooft en van hun eigen wezen vervreemdt. Ze worden uit hun dagelijkse sfeer gerukt, geladen met nieuwe kracht en diepere zin, opgevoerd tot een overspanning, dank zij de pikturale middelen, de aanwending van de kleur, de waarde van de formele onderdelen, de ingreep van de konstruktie.’

Alles wat Fontier hierboven noteert gebeurt bij Pol Mara welbewust. Ook dat is een kenmerk van de Antwerpse schilder. Eerst laat in het openbaar getreden met zijn werk (na studies aan Akademie en Hoger Instituut te Antwerpen, tot 1947, wachtte hij tot zijn 32e jaar om te ekspozeren), was Pol Mara voldoende gerijpt en menselijk, artistiek en technisch gewapend om de verschillende fazen van zijn evolutie weldoordacht te stofferen en eventueel af te ronden. Geboren grafikus en kolorist, vertrokken bij een kurieuze figuratie met de zogenaamde ‘maanmannetjes’ van weleer, is Mara over een periode van lyrische abstraktie heen - een noodzakelijke periode met zuiverende uitwerking - naar zijn huidige figuratie gekomen, evenzeer via een geestelijke als via een artistiek-pikturale weg.

In de katalogus van de Marzotto-Prijs heeft Pol Mara zijn ‘bewustzijn’ van vandaag, op karakteristieke manier, als volgt toegelicht: ‘Pour situer ma peinture, je dirais qu'elle appartient à ce mouvement qui s'intéresse à s'exprimer dans un style qui n'est ni antigrande-vile, ni anti-technique. Qui nous donne l'image de la vie actuelle, de la viede-tous-les-jours:

-	pas par un réalisme contemporain, mais par un style qui dépasse une certaine notion de peinture, vers une “valorisation” d'images complètes, enrichies par la période abstraite antécédente;
-	par l'emploi de “signes” de notre temps, documents de la réalité et sources d'inspiration inépuisable;
-	par des images propres à notre évolution universelle et culture industrielle, valoriser en peinture, le côté positif de notre monde, avec des moyens contemporains. Les images apparemment banales peuvent devenir fantastique, plus fantastiques que le fantastique en soi;
-	la cristallisation de notions visuelles constantes, de participation positive à notre société’.

Uit deze woorden blijkt duidelijk dat Pol Mara weet wat hij wil, weet wat aan de basis ligt van wat hij nastreeft en weet waarom hij zijn tekens en simbolen (geput uit de alledaagse figuratie) in een bepaalde richting is gaan zoeken. Waarbij zijn uit-

[p. 151]

gesproken positieve bedoelingen niet over het hoofd mogen worden gezien.

Pol Mara heeft opnieuw een reis naar de Verenigde Staten achter de rug. Kontakt met de Sates (hoofdzakelijk New York en Boston) had hem vroeger reeds een andere wereld (onder meer bevolkt met pop-elementen) doen... ondergaan. Een wereld die weerklank heeft gevonden, maar dan in Mara-vormen, -beelden en -evokaties.

Na zijn laatste reis zei Mara: ‘Het meest hedendaags aspekt van onze huidige samenleving vindt men in de U.S.A., met al de voor- en nadelen. Dat aan den lijve ondervinden is reeds meer dan de moeite waard. Het is een bewustwording en een verruiming van het huidig wereldbeeld in de geest.’