Ons Erfdeel. Jaargang 11

British Week en de Vlamingen.

Op honderd meter van mijn woning, in een nogal pretentieuze wijk - de Eurautoplaten zijn gewoon niet te tellen, maar eerlijkheidshalve dient toegegeven dat ook de koncierges en chauffeurs van de Europese lichamen hiermee hun persoonlijke zondagse wagentjes versieren - dicht bij mijn woning dus staat het bronzen hoofd van August Vermeylen.

Wanneer ik mijn brieven op de post ga doen, vergewis ik mij telkens ervan of de teksten op het voetstuk weer niet zwart zijn overgeschilderd

[p. 154]

Frans Van Roosmaelen schildert op een paneel op de Muntplaats te Brussel voor Poetic Show en Modern British Theatre.

Frances Horevitz leest gedichten op de Poetic Show.

en eenmaal heb ik mijn duimnagel gekwetst in dienst van de Vlaamse beweging, toen ik een kleverig ‘Sale Flamin’ trachtte weg te krabben. Deze operatie bracht ik niet tot een goed einde omdat het vrij vlug tot mij doordrong dat dit niet mijn rechtstreekse opdracht was maar wel deze van de onderhoudsdiensten van de gemeente Sint-Pieters-Woluwe.

Mevrouw Akarova heeft deze Vermeylen met agressieve handen gemaakt. De vaak besmeurde teksten op het voetstuk zijn heet uit de ‘Van Nu en Straks’-gloed weggesneden: ‘Mijn vrienden, wij zullen dit land schoner maken’, ‘Om iets te zijn moeten wij Vlamingen zijn’, ‘Wij willen Vlamingen zijn om Europeërs te worden’.

Met deze laatste slogan beginnen of eindigen sedert 67 jaar alle Vlaamse vergaderingen, die zichzelf respekteren. Heeft deze oproep echter ook in al die jaren effektief doorgewerkt in onze mentaliteit? Ik vrees van niet.

Tijdens de British Week hadden in het Paleis voor Schone Kunsten te Brussel een aantal kulturele manifestaties plaats, die representatief waren voor de Engelse présence op het gebied van de plastische kunsten, de muziek en het toneel. De meest aansprekende initiatieven in dit kader werden genomen door het Kunst- en Kultuurverbond, dit bruggenhoofd-(je) van de Vlamingen in het Paleis voor Schone Kunsten. Het Kunst- en Kultuurverbond nam de inrichting waar van een Poetic Show door een aantal jonge Engelse dichters en Folksingers, en inviteerde bovendien verschillende belangrijke Londense teatergezelschappen met een modern toonaangevend repertoire. De afwezigheid van wat men doorgaans vooraanstaande Vlamingen noemt was bedroevend uitgebreid bij dit Vlaams initiatief van Europese allure.

Op het Festival van Vlaanderen te Brussel waren deze Vlamingen wel. Dat is natuurlijk uitstekend, maar is deze tegenwoordigheid een tegenwoordigheid van geest? Is dit niet al te zeer een acte de présence, een tegenwoordigheid van de smoking, niet spontaan gewekt door de onbetwistbare kwaliteit van de voorstellingen maar artificieel tot stand gebracht door de inzet van een enorme publiciteitsmedia die niet altijd kieskeurig te werk gaat? Men kijkt toch wel even vreemd op wanneer men de juffrouwen van de televisie hoort manen: ‘Kom vanavond naar het Festival van Vlaanderen, het duurt niet te lang’ of ‘Indien u niet komt voor de muziek, kom dan voor de mooie avondtoiletten’: Het modern Engels Teater en de poetic show hebben het met minder grof geschut moeten stellen en daarom is het wellicht verdedigbaar dat er nog eens ekstra over wordt nagepraat.

Enige tijd geleden wijdde Guy Dumur in ‘Le Nouvel Observateur’ een artikel aan het voorbije teaterseizoen in Parijs, en hij stelde daarbij een onthutsend tekort vast aan nieuwe Franse auteurs. De periode tussen 1947 en 1957 heeft talrijke Franse toneelauteurs opgeleverd, waardig om de geschiedenis in te gaan, maar tussen 1957 en 1967 blijft geen enkele naam te onthouden. Tij-

[p. 155]

dens het voorbije seizoen is er geen enkel nieuw toneelschrijver in Frankrijk, waarvan men kan zeggen dat hij over het voetlicht kwam en dit terwijl Pinter, Saunders, Wesker, Osborne en anderen de Parijse affiches sieren.

Frappanter en uit onverdachter hoek kon de suprematie van het moderne Engelse teater wel niet in het licht worden gesteld. Het zou echter een vergissing zijn te denken dat deze suprematie is uitgeput met de genoemde namen. De groten hebben voor een klimaat gezorgd, waarin niet alleen talrijke andere jonge auteurs de gewenste karburatie hebben gevonden, maar waarin ook een speelstijl is gegroeid, die aan het Britse toneel in het algemeen een eigen gezicht heeft bezorgd. Voor een kennismaking met het hedendaagse Engelse teater is het dus niet nodig bekende namen uit te zoeken. Integendeel, in dit soort selektie schuilt vaak de armoede en de bedrieglijke voorstelling. Pas wanneer men zonder veel risico een greep kan doen in het lopende repertoire is de kennismaking onvervalst.

Voor deze oprechte konfrontatie met het moderne Britse toneel werd tijdens de British week een uitzonderlijke kans geboden. Het Belgrade Theatre bracht een kapitale voorstelling, ook te Antwerpen en te Gent van het reeds beroemde en verfilmde werk van Ann Jellicoe, ‘The Knack’, d.i. de kneep om meisjes te veroveren. Met ongewoon heldere blik op de eigentijdse mentaliteit en met een verrukkelijke aanleg voor poëtische sfeerschepping slaat de schrijfster een aantal huurders gade in nummer 7A van Madison Avenue, waar zijzelf woonde en waaraan zij met vertedering terugdenkt. Harold Lang, de auteur-akteur-regisseur, die in de ‘Herald-Tribune’ zonder meer de meest indrukwekkende denker van het hedendaags toneel in Engeland wordt genoemd, wat achteraf bekeken wel licht overdreven voorkomt, gaf een voorstelling van ‘Macbeth in Camera’ en ‘Man Speaking’. Het eerste stuk is een onderhoudend steekspel met woorden tussen een paar akteurs en een professor in de literatuurgeschiedenis, het tweede een gedramatiseerd debat over de poëzie van een aantal Engelse dichters, debat dat uitgroeit tot wat we een intellektuele revue zouden durven noemen. Van Olwen Wymark bracht het Citizen Theatre ‘Triple Image’, een drieluik, waarin duidelijk mensen aan het woord zijn, die weigeren te geloven in de geldigheid van ieder oordeel, dat van buitenuit wordt gegeven en opstandig vechten voor eigen inzicht. ‘Allergy’ en ‘Friends’, twee eenakters van Cecil Taylor door het London Traverse Theatre, overtuigden minder, ook mede omdat niet werd geakteerd op het niveau van de andere troepen.

De Poetic Show was de voortzetting van het openbaar leven van de dichter, die afdaalde eerst naar de Albert Hall te Londen, toen naar Carré te Amsterdam, toen naar het Paleis voor Schone Kunsten te Brussel. Qua show moest deze manifestatie onderdoen voor de historische ‘Poëzie in het Paleis’ van verleden jaar, maar de fonetische geboorte van het poëtische woord blijft een belevenis. ‘Laat het woord wegdansen van het blad, waar het al te lang gekruisigd heeft gelegen.’ (Jerrij Hookers)

Jozef van Hoeck