Ons Erfdeel. Jaargang 11

In Memoriam Julien Kuypers.

Julien Kuypers werd op 14 augustus 1892 te Pepingen bij Halle geboren, op een paar kilometer van de taalgrens. Zeer vroeg heeft hij zich in de hoofdstad gevestigd. Uit het zuiden van Vlaams-Brabant afkomstig, te Brussel wonende vanaf het ogenblik dat zijn aktieve leven begon, hoe kon het anders of Julien Kuypers werd een verbeten flamingant!

Hij is inderdaad sedert meer dan een halve eeuw de strijdende Vlaamse Brusselaar bij uitstek. In het nog steeds bedreigde Vlaams-Brabant en te Brussel, waar voor de Nederlandse kultuur zoveel op het spel staat, heeft hij een uitzonderlijke plaats ingenomen. Hij is er zich onmiddellijk van bewust geweest dat de strijd niet kon gewonnen worden tenzij met de wapenen van de geest, door het peil van wat in het Nederlands gepresteerd wordt, door de zorg voor de taal en door het onberispelijk gebruik ervan.

Terwijl hij al in het onderwijs staat, volgt hij aan de Vrije Universiteit te Brussel de kolleges van August Vermeylen over de Nederlandse letterkunde. Hij kent eerst de stille opgang van leraar tot inspekteur, tot hij geroepen wordt om de kabinetssekretaris van Camille Huysmans te worden, toen deze minister van Openbaar Onderwijs werd van 1925 tot 1927. Naast vele andere verdiensten moet uit deze periode vermeld worden het aandeel van Julien Kuypers in de hervorming van het lager en sekundair onderwijs, dat in 1926 en 1927 voor twee derden vernederlandst werd.

In 1927 werkt hij mee aan het tot stand komen van het eerste, bescheiden kulturele akkoord tussen België en Nederland. In 1930 wordt hij lid van de Raad van Beheer van de Belgische Radio-Omroep. De kiemen waren gelegd... en Julien Kuypers stond als een krachtige figuur bekend.

Een volledig beeld van zijn uitzonderlijk vruchtbare loopbaan ophangen, zou een boekdeel vergen. Flamingant, socialist, omdat hij de sociale oorzaken van de miskenning van de volkstaal aanvoelde, historikus van de socialistische beweging, vooral in Vlaanderen, hoger ambtenaar: hij was vele jaren sekretaris-generaal van Openbaar Onderwijs, voorzitter van de Raad van Beheer van de Belgische Radio en Televisie, een funktie die hij tot december 1966 met een ongelooflijke werkkracht vervuld heeft, gevolmachtigd minister en buitengewoon gezant voor de kulturele betrekkingen met het buitenland, ondermeer in de Unesco en de Raad van Europa, schrijver, lid van de Koninklijke Vlaamse Akademie en van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden, voorstander van de kulturele autonomie voor Nederlandssprekend België, direkteur van het Nieuw Vlaams Tijdschrift, ter opvolging van Herman Teirlinck... alleen de

[p. 153]

opsomming van zijn funkties en titels zou bladzijden vullen.

Hier willen wij vooral zijn pionierswerk voor de eenheid van de gehele Nederlandse kultuurgemeenschap in het licht stellen. Vooreerst moeten de Vlamingen hun taal onberispelijk gebruiken, het in België gesproken en geschreven Nederlands moet van even goed gehalte zijn als dat van Nederland. Dagelijks moet de eenheid van de Nederlandse taal beleefd worden door de zorg waarmee wij, Vlamingen, onze taal gebruiken. Julien Kuypers heeft dit voorbeeld gesteld, aanhoudend en overtuigend. Samen met Nederland moeten wij ons gemeenschappelijk erfdeel verdedigen, want samen staan wij zoveel sterker.

In 1927 begint Julien Kuypers aan zijn levenswerk: de officiële bevordering van de kulturele betrekkingen met Nederland. Als elk begin was het eerste akkoord zeer bescheiden. In 1946 komt de doorbraak en wordt de eenheid van de Nederlandse kultuur met de financiële middelen van de twee regeringen door het Belgisch-Nederlands kultureel akkoord krachtig bevorderd. Julien Kuypers is, in het raam van dit akkoord, de onvervangbare voorzitter en gangmaker van talloze initiatieven: gemeenschappelijke bijeenkomsten van leerkrachten, gemeenschappelijke staatsprijzen, samenwerking op het gebied van radio en televisie, konferenties der Nederlandse letteren, gezamenlijke verspreiding in het buitenland en vertaling van Nederlands literair werk, colloquia van hoogleraren in de neerlandistiek aan buitenlandse universiteiten, auteur van het bekende ‘rode boekje’ over de toekomstige vormen van de Belgisch-Nederlandse kulturele samenwerking (samen met H.J. Reinink in juni 1962 in opdracht van de Belgisch-Nederlandse kommissie opgesteld). Wie heeft deze goede zaak beter gediend?

Julien Kuypers zal in de geschiedenis een ereplaats bekleden als een der bouwmeesters van het Nederlandse kulturele gemenebest.

Prof. Dr. H. Fayat, Brussel

N.v.d.r.: Dit stuk was bedoeld bij de 75e verjaardag van Julien Kuypers. Ondertussen overleed hij op 16 november 1967, zodat dit stuk helaas een ‘In Memoriam’ is geworden.