Ons Erfdeel. Jaargang 11

[p. 2]

Prof. Geyl-herdenking te Antwerpen. Van links naar rechts: Dr. A.W. Willemsen, Drs. J. Denis, Mr. L. Craeybeckx en Prof. Dr. A.J.P. Taylor.

[p. 3]

[Nummer 1]

pieter geyl ter ere
mr. l. craeybeckx ● antwerpen

Toespraak van Mr. L. Craeybeckx, Burgemeester van Antwerpen, ter gelegenheid van de Prof. Dr. P. Geyl-herdenking in het A.M.V.C. te Antwerpen op 15 april 1967.

Ik heb vandaag de eer om van deze vergadering het voorzitterschap waar te nemen. Deze eer waardeer ik des te meer omdat dit mij de gelegenheid geeft namens velen in deze stad en in dit land en ongetwijfeld namens de stad Antwerpen, mij van harte aan te sluiten bij de bedoeling van deze vergadering, bij de hulde nl. die bewezen wordt aan de nagedachtenis van Prof. Dr. P. Geyl. In het Vlaamse land is hij, zoals in Nederland en in verschillende landen van Europa, bekend als historikus en wordt hij als dusdanig gewaardeerd. Maar in het Vlaamse land is hij iets meer dan een geleerde en voornamelijk iets anders dan een kamergeleerde. Ongetwijfeld heeft Pieter Geyl de meeste uren van zijn bestaan in de studeerkamer gesleten. Dat blijkt wel uit zijn ongelooflijk uitgestrekte belezenheid. Toch was hij geen kamergeleerde, want hoe zou het te verklaren zijn dat hij hier in Vlaanderen een vriend van den huize was bij zo velen. Niet uitermate talrijk waren die zovelen maar ze waren vol betekenis voor de geschiedenis van dit land. Met hen onderhield hij vriendschappelijke betrekkingen. Hij kwam af en toe in Vlaanderen en bezocht er mensen, woonde vergaderingen bij of ging naar manifestaties kijken om zich rekenschap te geven van de polsslag van dit land. Is het omdat een historikus als hij de taak van de historikus begreep en meende dat het kontakt met zoveel werkelijk aktueel gebeuren zijn blik op het verleden moest verhelderen of was het misschien veeleer omdat hij vond dat de Nederlandse kultuurwaarden zich hier in de branding bevinden en dat er bestendig voor hun handhaving moest worden gestreefd. En dat hij door dit drama van de Nederlandse kultuur in dit land van roem en rouwe, zoals men het genoemd heeft, de ware betekenis van de Nederlandse kultuurwaarden van dichterbij kon aanvoelen. Vele Vlamingen die zware verantwoordelijkheden hadden te dragen heeft hij bijgestaan, hij heeft hen gevolgd, heeft mede getriomfeerd met Vlaamse zegepralen en heeft mede getreurd, zich bedrukt gevoeld, om de dikwijls zeer bezwarende nederlagen. Dat alles heeft hij meegeleefd. Daarvoor geloof ik, is een groot deel van dit land hem dankbaar. Wij zijn hem eveneens erkentelijk omdat hij een wetenschappelijk werk heeft geschreven waarin de geschiedenis van de Nederlanders en van de Vlamingen in één enkel geschiedkundig verloop wordt behandeld. Ondanks onze numerieke beperktheid vormden wij eertijds met Nederland één grote natie. Onze wegen hebben zich nadien van elkaar verwijderd. Het is echter noodzakelijk dat wij Vlamingen er steeds aan blijven denken dat wij met de Nederlandse kultuur en de Nederlandse taal niet alleen staan in de wereld. Het weze voor ons Vlamingen een versterking en verdieping van ons geloof in de toekomst van onze kultuur in Vlaanderen. Dit alles moeten wij in de Vlaamse Beweging steeds voor ogen houden.

Door zijn medewerking aan deze bewustwording heeft Prof. Dr. P. Geyl aan Vlaanderen een grote dienst bewezen.

Tijdens zijn bezoeken aan Vlaanderen heeft Pieter Geyl talrijke mensen bezocht. Mij heeft hij ook enkele keren bezocht en voornamelijk na het overlijden van sommige van zijn vrienden onder dewelke Herman Vos. Wat mij trof na het bezoek dat hij ons gebracht

[p. 4]

Bladzijde uit een manuskript van een lezing door Prof. P. Geyl op 28 juli 1951 gehouden op de Groot-Kempische kultuurdagen te Hilvarenbeek.

[p. 5]

heeft, was de vraag die hij stelde: hoe komt het dat sommige mensen in Vlaanderen menen dat de Vlaamse Eeweging vandaag overbodig of zo goed als overbodig is geworden, dat zij niet meer nodig is of zou zijn? In die jaren kwam die vraag inderdaad bij sommigen op omdat de Vlaamse Beweging o.m. op wetgevend gebied een grote vooruitgang had gemaakt. Persoonlijk heb ik ze eens behandeld voor de Vlaamse Konferentie der Balie, alhoewel ik het niet als een probleem erkende. Ik antwoordde immers volmondig ja op deze vraag. Het trof mij dat Geyl over deze evolutie zich ongerust maakte. Ik herinner mij dat hij eens vermanend zijn vinger uitstak en zei: opgepast, heb niet dat overmatige vertrouwen in de toekomst, want de Vlaamse Beweging zal nog veel te doen hebben in dit land eer de kultuurwaarden hier veilig zullen geborgen zijn. En men moet vandaag aan deze waarschuwing denken wanneer men ziet wat er bv. in een ons welbekende plaats van ons land aan het gebeuren is. De Vlaamse Beweging blijft nog steeds al te zeer nodig. Hij had niet gedacht dat ooit zulke dingen geschied zouden zijn, dat ooit verantwoordelijken in dit land in staat geweest zouden zijn te handelen zoals zij dat vandaag doen in ons land en speciaal te Brussel. Het blijkt vandaag wel dat hij niet alleen een historikus was maar ook een ziener in de toekomst, en dat hij juist zag wanneer hij er op wees dat er een tijd zou komen dat de Vlaamse Beweging, Vlaamse strijdvaardigheid en Vlaamse volharding weer zeer sterk nodig zouden zijn. Dat alles blijkt zonneklaar uit wat vandaag gebeurt in ons land. Dat is de reden waarom wij Vlamingen de noodzaak voelen van de nagedachtenis van Pieter Geyl te eren.

Mij valt de taak te beurt de hier aanwezige personaliteiten te begroeten. In de eerste plaats de dochter van Prof. Geyl en de andere familieleden. Ik begroet ze met grote eerbied en met grote waardering en vriendschap. Ik begroet ook de heer Fleerackers, Kabinetschef van de Heer Minister van de Nederlandse Kultuur, de heer Ceulen, Konsul-Generaal van Nederland, de heer Nieuwenkamp die hier de ambassade van Nederland vertegenwoordigt, de heer Coenen, vertegenwoordiger van de heer gouverneur, de heer Theuwissen, wnd. sekretaris van de Kultuurraad voor Vlaanderen, E.P. Dhanis, rektor van de Universitaire Fakulteiten St.-Ignatius, de heer Denis, voorzitter van het V.V.A.-Antwerpen, de heer Korthuys, sekretaris van het A.N.V., de heer Koote, algemeen voorzitter van het A.N.V. en de heer Devroede, voorzitter van de provinciale afdeling van het A.N.V.

Van te voren wil ik bedanken het Akademisch kwartet dat de aandacht van deze vergadering zal vragen.

Mij valt de taak te beurt bij U Dr. A.W. Willemsen in te leiden. De heer A.W. Willemsen, geboren in 1930, studeerde geschiedenis aan de universiteit van Utrecht van 1948 tot 1954. Hij was assistent van Prof. P. Geyl van 1953 tot 1955. Hij promoveerde in 1958 tot doctor in de letteren en de wijsbegeerte op een proefschrift over ‘Het Vlaams-Nationalisme 1914-1940’. Hij is tans werkzaam in de Koninklijke Biblioteek van Den Haag. Hij is lid van het Hoofdbestuur van het Algemeen Nederlands Verbond, eindredakteur van het maandblad ‘Neerlandia’, was direkt betrokken bij de oprichting van de Stichting Kulturele Integratie van Noord en Zuid en heeft bijzonder veel bijgedragen tot de organisatie van de naoorlogse Nederlandse Kongressen. Hij publiceerde talrijke artikels over de Noord-Zuidintegratie.

Ik heb daareven de gelegenheid gehad Prof. Taylor persoonlijk te bedanken voor de vriendelijkheid die hij heeft gehad om de reis naar Antwerpen te willen ondernemen. Voor de meesten onder U zal het overbodig zijn in veel bijzonderheden de levensloop van Prof. Taylor te behandelen. Laat ik de hoofdzaken noemen: de heer Taylor werd geboren in 1906 te Birkdale in Lancashire. Hij ontving zijn opvoeding aan de Bootman School, York, en aan het Oriel College te Oxford. Daarna studeerde hij gedurende twee jaar in Wenen, gedurende de laatste dagen van de eerste Oostenrijkse Republiek. Hij is lektor in de geschiedenis geweest aan de universiteit van Manchester en gedurende 25 jaar ‘tutor’ in Moderne Geschiedenis aan het Magdalen College te Oxford, waar hij nu navorser is. Hij is lid van de Britse Akademie en was lektor voor Engelse geschiedenis te Oxford. Hij is Meester in de rechten honoris causa aan de universiteit van New Brunswick. Hij verwierf in Engeland eveneens bekendheid door zes reeksen zeer geslaagde televisielezingen, waar hij als spreker zeer gewaardeerd werd. Hij schrijft regelmatig bijdragen in de Sunday Express en de Observer. Boeken van A.J.P. Taylor zijn: The Habsburg Monarchy, The Course of German History, Bismarck, The Trouble Makers, The Struggle for Mastery in Europe, The Origins of the Second World War, en 4 volumes met essays. Zijn recentste werk is de Engelse Geschiedenis 1914-1945, vol. XV in de ‘Oxford History of England’.

Het is mij tans een eer aan de eerste spreker van vandaag het woord te verlenen.