Het Offer des Heeren

[p. 500]

§ ^{+ *} Na de wijse: Crux fidelis inter omnes.

VAn tbitter lijden Christi ootmoedich ⁺

Oueruloedich // Schriftuer verhaelt
^* De reyne liefde zijns huys ongefaelt ²⁾
Heeft hem so vyerich doorstraelt
Dat hy wt zijns Vaders schoot gedaelt
^† Onsen roof hier heeft betaelt ³⁾.

Esaias Prophete gepresen

Tuycht van desen // Christo openbaer
^† Dat hy onser sonden crancheden swaer
Selfs gedragen heeft voorwaer
Die sonder sonde was, reyn ende claer
^* Wert geacht voor een Sondaer.

De Sone Gods die wy hooren sullen

Om veruullen // alle Prophetien
Int Houeken ⁴⁾ met gebogen knien
Riep: ^† O Vaderlijck Ingien ⁵⁾
Mach dese bitter kelck van my niet vlien
So moet v wille geschien.

Christus Jesus dus staende ghelaten

Die snoo vaten ⁶⁾ // der Joden rebel
Quamen tot hem seer toornich ende fel
Om te vanghen met gequel
Maer niemant van henlieden dorste snel
Hant slaen aen Christum seer wel.

+ Fol. 1 v^o.

* [n^o.1.] ¹⁾.

1) Dit lied komt ook voor in het Nieu Liedenboeck, dat in het jaar vóór de uitgaaf van ons Lietboecxken bij Biestkens was gedrukt. Zie Wieder.

+ Vant Lijden ons Heeren Jesu Christi.

* Psa.69.b.10. Joan.2.b.17.

2) Vg.: ‘De liefde voor uw (Gods) huis heeft mij verteerd.’ ‘Ongefaelt’ = die nooit te kort schiet.

† Psa.69.a.5.

3) De dichter heeft waarschijnlijk gemeend, dat in het psalmvers dit lag opgesloten: wat wij in ons aardsche leven onrechtmatigs, zondigs ons hebben toege-eigend, moeten wij weêr afbetalen, daarvoor moeten wij boeten. Maar nu heeft voor ons Christus de boete betaald, voldaan.

† Esai.53.a.7. Mat.8.b.17. 1.Pet.2.c.24.

* Mat.11.c.19. Luc.7.d.34.

4) Den hof Gethsemane.

† Mat.26.d.38. Mar.14.d.16.

5) Van ingenium: ‘O vaderlijk verstand, geest, beleid’.

6) Lichamen.

[p. 501]

 

Om Christum vangen de Jootsche gronden ¹⁾

 

Veel vonden // hebben sy gesocht

 

^† Voor dertich penningen, wel bedocht

 

Wert donschuldich bloet vercocht

 

Dees verraderije door Satan gewrocht

 

Heeft Judas listich volbrocht.

 

^‡ De Joden (als Christus openbaerde)

 

Op de Aerde // vielen doen ter tijt

 

Maer Judas veruult met haet en nijt

 

^{+ †} Die sprack: Gegroet Meester zijt

 

En met eenen cus als een ypocrijt

 

Verriet tLam gebenedijt.

 

^* Christus aldus om onse misdaden

 

Wert verraden // van die adt zijn broot

 

^† Den slaenders hy zijn reyn lichaem boot

 

Dwelck ontfinck menigen stoot

 

Toonende vyerige liefde groot

 

^‡ Gehoorsaem tot sCruycen doot.

 

De Discipulen alle gemeyne

 

Christum reyne // ^* dus siende geuaen

 

^‡ Deene heeft het versaken gedaen

 

Dander zijn henen gegaen

 

Dus lieten sy Christum, het suyuer graen ²⁾

 

In sCruys persse alleene staen.

 

Christus voor alle zijn lichaems leden

 

^‡ Heeft getreden // de wijnpersse alleyn

 

Ende met hem was groot nochte cleyn

 

Dus vriendekens int gemeyn

 

Ouerdenct wat Christus theylichste greyn

 

Leet vanden Joden onreyn.

 

^* Vande Joden wesende geuangen

 

Aen zijn wangen // sloegen hem ter spoet

 

Maer Christus ^† als een Lammeken goet

 

Dat zijn mont niet op en doet

 

Tsteecken ende slaen der Joden onvroet

 

Verdroech met grooter ootmoet.

 

^‡ Valschelyck hebben sy (sonder slaken)

 

Snoo oorsaken // van Christo gedocht

1) Natuurlijk om het rijm: ‘grond’ staat hier in den zin van gemoed, inborst.

† Mat.26.b.14. Luc.22.a.4.

‡ Joan.18.a.6.

+ Fol. 2 r^o.

† Mat.26.e.48. Luc.22.d.47.

* Psa.41.b.10

† Esa.50.b.6.

‡ Phil.2.a.8.

* Mat.26.e.49.

‡ Mt.26.g.69. Luc.22.d.57.

2) Graan, zaad, zaadkorrel; hetzelfde woord als ‘greyn’ in het volgende couplet; beide krijgen van de beteekenis ‘pit, kern’ die van ‘het uitgelezene’, de keur van iets; dikwijls van personen gebezigd. De pers is de wijnpers: het beeld van ‘vertreden, gemalen worden’ is hier met dat van ‘de wijnpers treden’ verward.

‡ Esai.63.a.3. Apo.19.c.15.

* Mat.26.g.66.

† Esa.53.b.10. Act.8.d.31.

‡ Mat.26.f.60.

[p. 502]

 

Vast in handen ^* met banden geknocht ¹⁾

 

Als diet heel hadde verwrocht ²⁾

 

In Pilatus huys wesende gebrocht

 

Daer wert Christus ondersocht.

 

Al vant Pilatus Christum ontschuldich

 

^† Menichfuldich // so hiet ³⁾ hy hem slaen

 

Meynende also zijn handen dwaen ⁴⁾

 

En Christum los laten gaen

 

Maer daenclagers. (met nijde beuaen)

 

Wildent also niet verstaen.

 

^{+ †} Een tontslane was Pilatus willen

 

Om te stillen // die daer waren gram

 

Als thertneckige volck dat vernam

 

So riept: Ontslaet Barrabam

 

Dus dien sno boeue Barrabas los quam

 

Maer ter doot moeste dat Lam.

 

^* Bespot als sot, creech Christus te loone

 

Een croone // van scherpe doornen stranck ⁵⁾

 

Diemen hem seer nijdelijck wranck

 

Int hooft, datter bloet wt spranck

 

Dus om na sCruysen berch nemen den ganck

 

Was altijts der Joden sanck.

 

^† Doet wech, cruyst hem, riep int openbare

 

Al de schare // daer zijnde ter noot ⁶⁾

 

^‡ Pilatus, om des Keysers vrientscap groot

 

Christum te cruycen geboot

 

^* Dus so geringe als dat oordeel sloot ⁷⁾

 

Dwanck men Christum na sCruys doot.

 

Na den berge Caluarie gaende

 

Tlamken staende // ter slachbanc bereet

 

Seer oueruloedich rootbloedich sweet

 

Liep wt Christo, zijnde ontcleet

 

^* Aldus van de felle Joden wreet

 

Wert Christus aent Cruys gespreet ⁸⁾.

 

^† Christus aent cruys met leden gebroken

* Mar.15.a.1.

1) Met touwen gebonden: geknocht = vastgeknoopt.

2) Van verwerken, door eigen schuld of zonde recht op leven, vrijheid enz. verbeuren.

† Mar.15.b.15. Joan.19.a.1.

3) Gebieden, verordenen.

4) Wasschen, reinigen.

+ Fol. 2 v^o.

† Mat.27.b.15. Mar.15.a.6.

* Mat.27.d.28. Joan.19.a.1.

5) Bezwaarlijke, pijnigende doornen.

† Mat.27.c.23. Joan.19.a.6.

6) (Aanwezig) bij den nood (van Christus).

‡ Joan.19.a.12.

* Mat.27.d.31.

7) Hoe weinig ook dat oordeel sloot, rechtmatig was. Of: zoo spoedig als het oordeel was geveld.

* Luc.23.c.32. Joan.19.b.18.

8) Gespreid; languit of met de armen uitgebreid aan 't kruis gehecht.

† Joan.19.c.28.

[p. 503]

 

Heeft gesproken // my dorstet (seer fijn)

 

De Joden hertneckich vol fenijn

 

^‡ Gauen hem Galle voor wijn

 

Dus alle Christus weldaden zijn

 

Geloont met druck en ghepijn.

 

^* Christus tduechdich iuechdich houdt ¹⁾ seer coene

 

^‡ Wijnstock groene // ^† om onse misdaet

 

Was so ellendelijcken gehaet

 

Geuloect, bespot en versmaet

 

Dat hy scheen te zijne int gelaet

 

^* Geen mensche, maer een worm quaet.

 

So iammerlijck was Christus geslagen

 

^† Die hem sagen // gelijck schrift oorcont

 

⁺ Dat sy thooft schudden ter seluer stont

 

Ende cromden haren mont

 

Vanden hoofde totter voeten gront

 

Was zijn lichaem onghesont.

 

Niemant hadde eenich medelijden

 

Ten dien tijden // met Christus verdriet

 

Des Vaders recht vermochtet ooc niet

 

Sijn Soon te verlossen siet

 

De veruullinge der Schriften bediet ²⁾

 

Moest in hem eerst zijn geschiet.

 

Die scriftgeleerden, tot Christus blaemte ³⁾

 

Sonder schaemte // hebben dus getaelt

 

^‡ Ander helpt hy wel, vyerich doorstraelt ⁴⁾

 

Maer aen hem seluen dat faelt

 

^* Is hy de Sone Gods (somen verhaelt)

 

Dat hy vanden Cruyce daelt.

 

Christus seer lasterlijck ghecruyst zijnde

 

Tgefenijnde // boose Jootsche saet

 

^† Deylden zijnen fijnen rock sonder naet

 

Onder die Crijchsknechten quaet

 

Also wert veruult dat geschreuen staet

 

^‡ Tlot worpens ⁵⁾ om mijn gewaet.

 

^* Den vossen ende vogelkens mede

 

Een woonstede // hier gebueren mach

‡ Psa.69.d.22. Mat.27.e.47.

* Luce.23.c.30.

1) Hout: het jeugdige, groene hout uit Luk. 23:30.

‡ Joan.15.a.1.

† Esa.53.a.6. Psa.69.b.8.

* Psa.22.a.7.

† Psal.22.a.8. 109.d.25.

+ Fol. 3 r^o.

2) De vervulling van hetgeen de Schrift vermeldt of van de beteekenis, de bedoeling der Schrift.

3) Hebben tot hoon, smaad van Christus zoo gesproken.

‡ Mat.27.e.41. Luc.23.c.34.

4) N.l. van liefde: zie het eerste couplet.

* Mar.15.c.32.

† Mat.27.d.35. Joa.19.c.23.

‡ Psa.22.b.19.

5) Wierpen zij.

* Luc.9.f.58.

[p. 504]

 

Maer Gods sone hadde in scruys verdrach ¹⁾

 

Geen steen daer zijn hooft op lach

 

Dus van allen troost in den sterfdach

 

Men Christum verlaten sach.

 

^† Dus is Christus ^‡ met den moordenaren

 

Met beswaren // aent Cruys gehecht

 

^* En heeft o mijn Godt mijn Godt gesecht

 

Waer is gelaten v knecht

 

Aldus aenden eenigen Sone slecht ²⁾

 

Is volbracht des Vaders recht.

 

^† Veel teeckenen liet God doen gebueren

 

Als tschueren // der steenen openbaer

 

Duysternisse in het sonne schijn claer

 

Opstaen der dooden voorwaer

 

Desgelijcx beuinghe der aerden swaer

 

^{+ †} En sulck verschricken daer naer.

 

Die Sone die zijn Vader geloofde

 

Metten hoofde // buygende onbeureest

 

^* Gaf aldus in Gods handen zijnen geest

 

^† En door sCruys dootlijck tempeest

 

Heeftet so al veruult minst ende meest

 

In Hemel end Aertsch foreest ³⁾.

 

Alle scriften van sCruys lijden truerlijc

 

Sijn figuerlijck // in Christo volent

 

Maer al die willen (van tquade ghewent ⁴⁾)

 

Genieten zijns Cruys torment

 

Die moeten hier als Ledekens bekent

 

Nauolghen tHooft excellent.

 

^* Moeste Christus door veel lijdens pijnlijck

 

Trecken fijnlijck // in glorien soet

 

Ghy die leden zijt van zijn lichaem goet ^*

 

Gehoorsaem des gelijcx doet ^*

 

Wanneer ghy des Cruys persse treden moet ⁺

 

^† Beraet niet met vleysch noch bloet.

 

Als leden Christi sonder vercouden ⁵⁾

 

Wilt onthouden // wat hier is verclaert

 

Int lange so ist geopenbaert

 

Op datment te bet bewaert

1) Het verdragen van het kruis, van het lijden.

† Mat.27.e.37.

‡ ‡oft tusschen

* Psa.22.a.2. Mat.27.e.45.

2) Eenvoudig, in zijn eenvoud. Of bijwoord: zonder meer.

† Mat.27.f.50. Mar.15.d.38. Luc.23.d.43.

+ Fol. 3 v^o.

† Mat.27.f.53.

* Mat.27.f.49.

† Luc.23.e.45.

3) Ruimte, gebied.

4) Zich hebbende afgewend.

* Luc.24.c.25.

* Rom.12.a.5.

* 1.Cor.2.c.27.

+ Ephe.5.c.30.

† Gal.1.c.16.

5) Zonder in de liefde te verkoelen.

[p. 505]

 

^† Sijt hoorders en doenders vermaert

 

Toont so der Christenen aert.

 

Oorlof aen elc die smaect sgeests virtuyten

 

Dus wy sluyten // simpelijck dit liet

 

Van tLijden Christi isser bediet ¹⁾

 

Elck voor hem nv vlijtich siet

 

Dat het Lijden Christi, vol van verdriet

 

Niet te vergeefs sy geschiet.

† Jaco.1.c.22.

1) Is daarin verhaald.

1) Dit lied komt ook voor in het Nieu Liedenboeck, dat in het jaar vóór de uitgaaf van ons Lietboecxken bij Biestkens was gedrukt. Zie Wieder.