Het Offer des Heeren
(1904)–Anoniem Het Offer des Heeren– Auteursrecht onbekend
[pagina 41]
| |
Proeven van spelling in verschillende uitgaven van het ‘Offer des Heeren’.Ik laat hier de proeven volgen, boven bl. 8 aangekondigd: zoowel om te doen zien hoe gering in getal en in graad de verschillen zijn, als omdat desniettemin de mogelijkheid wellicht niet is uitgesloten dat het deskundigen gelukken zal uit enkele woorden iets over het gewestelijk taaleigen van de uitgevers te ontdekken.
1562. 1 vo. VOORREDEN. Ick wunsche den goetwilligen Leser, salicheyt, verstant ende wijsheyt.
NAdemael beminde Leser, dat die alderbermhertichste Godt ende Vader door zijn ongrondelijcke ghenade ende goedertierenheyt, nv in dese laetste periculose tyden zijn gebenedyde eenige ende eewige Soone Jesum Christum, die soo veel hondert Jaeren onbekent gheweest is, nv sommige voor de oogen haerder conscientien gebeeldet heeft, ende sommighe die in alle sonden ende ongodtlyckheden verstoruen lagen, opgewect heeft, ende in dat nieuwe onbestraflijcke leuen geroepen, Ende sommighe arme, elendige, verbijsterde verdwaelde, magere, verhongherde schapen, door die predicatie zijns heylsamen woordts, in de cracht zijns heyligen Gheests wt de handen der trouweloser herderen, ende wt de kaken der rytender woluen verlost heeft ende gheuoert wt de dorre onuruchtbare weyden der menschelijcker leeringe ende gebooden in die groene vette weyden op den berch Israels, ende geset onder de hant ende bewaringe haers eenigen ende eewighen Herders Jesu Christi, die haer met zijn roode ende duerbare bloet tot eenen vryen eygendom aengenomen ghereynicht, ende gecocht heeft, So verheffen haer nv alle Poorten der Hellen...
1570. 2 ro. VOORREDEN. Ick wensche den goetwilligen Leser, Salicheyt, verstant, ende wijsheyt.
NAdemael beminde Leser, dat de alder bermhertichste Godt ende Vader door zijn ongrondelijcke ghenade ende goedertierenheyt, nv in dese laetste periculoose tijden, zijn gebenedijde eenige ende eewige Sone Jesum Christum, die so veel hondert Jaren onbekent geweest is, nv sommige voor de oogen haerder consciencien gebeeldet heeft, ende sommige die in alle sonden ende ongodlijcheden verstoruen lagen, opghewect heeft, ende in dat | |
[pagina 42]
| |
nieuwe onbestraffelijcke leuen geroepen: Ende sommige arme, ellendighe, verbijsterde, verdwaelde, magere, verhongerde Schapen, door de predicatie zijns heylsamen woorts, inde cracht zijns heylighen Gheests, wt de handen der trouwelooser Herderen, ende wt de Kaken der rijtender Woluen verlost heeft, ende gheuoert wt de dorre onuruchtbare Weyden der menschelijcker leeringe ende gheboden, in die groene vette Weyden, op den Berch Israels, ende geset onder de hant ende bewaringe haers eenigen ende eewigen Herders Jesu Christi, die haer met zijn roode ende dierbare bloedt tot eenen vrijen eygendom aengenomen, gereynicht ende gecocht heeft, So verheffen haer nv alle Poorten der Hellen...
1578 b. gelijk 1570.
38 vo. 1562. De Belydinge van Hans van Ouerdam.
Doen corts daer na worde ick bouen gehaelt op een ander camer bi twee Raetsheeren ende eenen Scryuer Ga naar voetnoot1), ende hebben my daer seer scherpelyck onderuraecht, waer dat ick gheweest hadde, ende oft ick wel wiste, dat ick gebannen was van ouer ses Jaren, in Marten Huereblocs tijt, ende waer dat wy onse vergaderinge ghehouden hadden, Dat wisten si al, want de Ga naar voetnoot2) verrader haddet haer al geseyt. Ic seyde: Wat wilt ghy my vragen, daer ick wt vremde landen coome? want ick en heb met opset niet veel willen vraghen, op auentuer, oft ick gheuangen worde, dat ick dan niet veel en soude hebben te verantwoorden, waerom vraecht ghi so scherpelyc en hebt ghy noch niet onnosel bloets Ga naar voetnoot3) genoch om te vergieten? dorst v lieden om noch meer? Vraecht vry nauwe (seyde ick) het sal v wederom vanden gherechtigen Rechter worden geuraecht, ist dat ghy v niet en bekeerdt. Doen vraechden si mi noch meer, ende beswoeren my by mijn doopsel, ick soudet seggen, want (seyden si) wi weten dat ghi lieden niet en liecht, daerom segget ons. Ick seyde: Dat ghi wetet dat wy niet en liegen, dat is ons een getuygenisse totter salicheyt, ende v der verdoemenisse, dat ghi lieden alsulcken dodet, maer v besweeringe en heeft geen macht tegen de Ga naar voetnoot4) waerheyt, Ende het wert al ghescreuen Ga naar voetnoot5) wat ick seyde, ende dreychden mi te pijnigen, waert dat ickt henlieden niet al seggen en wilde. Ick seyde: Dat ick niet en weet, en can ick v niet seggen ende si quelden my aldus seer langhe. Doen wert ick weder nederwaert geleyt, Ende also deden si met al onse vrienden, die een na den anderen, alleen.
34 vo. 1570. De Belijdinghe van Hans van Ouerdam.
Doen corts daer na worde ic bouen gehaelt op een ander Camer by twee Raetsheeren ende eenen Schrijuer, ende hebben my daer seer scherpelijck onderuraecht, waer dat ick gheweest hadde, ende oft ick wel wiste, dat ick ghebannen was van ouer ses Jaren, in Marten Huereblocks tijt, ende waer dat wy onse vergaderinghe ghehouden hadden: Dat wisten | |
[pagina 43]
| |
sy al, want de Verrader haddet haer al gheseyt. Ick seyde: Wat wilt ghy my vraghen, daer ick wt vreemde Landen come? Want ick en hebbe met opset niet veel willen vragen, op auontuer, oft ick gheuangen worde, dat ick dan niet veel en soude hebben te verantwoorden, waerom vraecht ghy so scherpelijc, en hebt ghy noch niet onnoosel bloets ghenoech om te verghieten? dorst v lieden om noch meer? Vraecht vry nauwe (seyde ick) het sal v wederom vanden gherechtighen Rechter worden gheuraecht, ist dat ghy v niet en bekeert. Doen vraechden si my noch meer, ende beswoeren my by mijn Doopsel, ick soudet segghen, want (seyden sy) wy weten dat ghy lieden niet en liecht, daerom segget ons. Ick seyde: Dat ghy wetet dat wy niet en liegen, dat is ons een getuychenisse totter salicheyt, ende v ter verdoemenisse, dat ghy lieden alsulcken doodet, maer v besweeringhe en heeft gheen macht teghen de waerheyt. Ende het wert al geschreuen wat ick seyde, ende dreychden my te pijnighen, waert dat ickt hen lieden niet al segghen en wilde. Ick seyde: Dat ick niet en weet, en can ic v niet seggen, ende si quelden my aldus seer lange. Doen wert ic weder nederwaert geleyt. Ende also deden sy met al onse vrienden, de een na den anderen, alleen.
1578 b. gelijk 1570. | |
[pagina 44]
| |
138 ro. 1562 en 1566. Eenen brief ofte Belydinghe van eenen ghenaemt Jooskint, geuangen wesende te Cortrijck, ende heeft daer na om tgetuygenisse Jesu zijn leuen aldaer gelaten, int Jaer. 1553. te reeckenen tbeghinsel des Jaers van nieu Jaers dach af.
GEnade si met v, ende vrede van God den Vader, ende onsen Heere Jesu Christo, die wil ons vertroosten ende becrachtigen met zynen heyligen Geest, op dat wy moegen staende blyuen tegen den aenstoot des Duyuels, den genen die ons (als Petrus seyt) omgaet als een brieschende Leeu, soekende den genen die hy verslinden mach, dat wi dien souden wederstaen met een vast geloue. So wetet lieue vrienden, dat ick sulck eenen strijt hebbe tegen de vleyschelijcke Heeren, also datse my opcomen met hare vernufte redenen, soekende my af te trecken van der gehoorsaemheyt ons liefs Heeren, hoe wel ick hope dat my de Heere bystaen sal, daer en twyuele ick niet aen, want Godt spreect door den Propheet Esaiam, troostende de zyne: Al waert dat een moeder haer kint verliete, soo en sal ick nochtans v niet verlaten. Het welcke de Heere wonderlyck aen my (lof moeten hem alle tongen spreken) bewijst. Ja al hadde ick so veel pappiers, als ick oyt bescreuen hebbe, ende tijt om scryuen, soo en soude ick v die vruecht ende blyschap, die ick in my beuinde, niet connen gescryuen, Ja mijn vruecht is onwtsprekelyc. Maer N. is cranck, ende hy bidt dat ghy den Heere neerstich voor hem sout willen bidden, want hy is bereydt om int vuyr te gaen, mer die vianden des cruyces en can hy niet wederstaen, want sy comen hem op met vernufte redenen, alsoo haren Leermeyster den Duyuel veel vernuftheyt weet, twelcke hy openbaerde aen onsen salichmaker, doen hy hem quam tenteren inder woestynen gelijck int Euangelie staet gescreuen, heeft hy dan zyne vernuftheyt gebruyct aen onsen salichmaker, so en ben ic niet bedroeft, al ist dat ick ooc een weynich strijts hebbe, want lieue vrienden, sy zijn so goet om wederstaen waert dat si redenen gebruycten, mer si gaen hem al met luegenen toe, want haren Vader luegenachtich is, gelijc haer onsen Salichmaker oock seyde, so hebben sy oock de natuere haers vaders, de welcke sy aen my eensdeels gheopenbaert hebben, het welcke ick v niet al en can laten weten, maer ick hoepe dat my de Heere so veel ghenaden geuen sal, dat ick v een weynich schryuen sal vanden handel tegens die vleyschelijcke. V sal belieuen te weten, dat Ronse ende Polet quamen des saterdaechs na de noene inde geuanckenisse, my tot haer ontbiedende. Doen ick by haer quam vraechde ick wat haer begheerte was. Sy seyden: Dat salmen v segghen. Sy hebben my geuraecht na mijn ouderdom. Ick seyde: Dat en weet ic niet, wilt ghi goet bescheyt daer van hebben, ghi sout dat moeten mijn moeder vragen. Ronse: Segt ons so na als ghijt weet. Jooskint: Tuschen twintich ende dertich Jaren. Doen screef haren Scryuer: Tusschen dertich ende veertich Jaren. Rons. Wanneer waert ghi laetst te biechten? Joos. Waerom vraecht ghy dat? Ron. Ic begeert te weten. Joos. Ghi en hebt my niet doen vangen, ghi en weet wel hoet met my staet. Antw. Wi en doen. Joos. Van wien zijt ghi, oft van wiens wegen zijt ghi tot my gecomen? Antw. Van Gods wegen. Joos. Dat en geloue ick niet.
111 ro. 1570. Eenen Brief ofte Belijdinghe van eenen genaemt Jooskint, geuangen wesende tot Cortrijck, ende heeft daer nae om tgetuychenisse Jesu zijn leuen aldaer gelaten, int Jaer 1553. Te rekenen tbeginsel des Jaers van nieu Jaers dach af.
Genade sy met v, ende vrede van God den Vader, ende onsen Heere Jesu Christo, die wil ons vertroosten ende becrachtigen met zijnen heyligen Gheest, op dat wij mogen staende blijuen teghen den aenstoot des Duyuels, den ghenen die ons (als Petrus seyt) omgaet als een briesschende Leeuw, soeckende den ghenen die hy verslinden mach, dat wy dien souden wederstaen met een vast gelooue. So wetet lieue vrienden, dat ic sulc eenen strijt hebbe tegen de vleeschelijcke Heeren, also datse my op comen met hare vernufte redenen, soeckende my af te trecken vander gehoorsaemheyt ons liefs Heeren, hoe wel ick hope dat my de Heere bystaen sal, daer en twijfel ic niet aen, want God spreect door den Propheet Esaiam (troostende de zijne:) Al waert dat een moeder haer kint verliete, soo en sal ick nochtans v niet verlaten, Het welcke de Heere wonderlijc aen my (lof moeten hem alle tongen spreken) bewijst. Ja al | |
[pagina 45]
| |
had ic so veel pappiers, als ic oyt beschreuen hebbe, ende tijt om schrijuen, so en soude ic v die vruecht ende blijschap, die ic in my beuinde, niet connen gescryuen, Ja mijn vruecht is onwtsprekelijc. Maer N. is cranck, ende hy bidt dat ghy den Heere neerstich voor hem sout willen bidden, want hy is bereyt om int vyer te gaen, maer de vianden des cruyces en can hy niet wederstaen, want sy comen hem op met vernufte redenen, also haren Leermeester den Duyuel veel vernuftheyt weet, twelcke hy openbaerde aen onsen Salichmaker, doen hy hem quam tenteren inder woestijnen, gelijc int Euangelie staet geschreuen, heeft hy dan zijne vernuftheyt gebruyct aen onsen Salichmaker, so en ben ic niet bedroeft, al ist dat ic ooc een weynich strijts hebbe, want lieue vrienden, sy zijn soo goet om wederstaen, waert dat sy redenen gebruycten, maer sy gaen hem al met logenen toe, want haren Vader loghenachtich is, gelijck haer onsen Salichmaker oock seyde, so hebben sy oock de natuere haers Vaders, de welcke sy aen my eensdeels gheopenbaert hebben, het welcke ick v niet al en can laten weten, maer ic hope dat my de Heere so veel genaden gheuen sal, dat ick v een weynich schrijuen sal, van den handel tegens die vleyschelijcke. V sal belieuen te weten, dat Ronse ende Polet quamen des | |
[pagina 46]
| |
saterdaechs nae de noene inde gheuanckenisse, my tot haer ontbiedende. Doen ic by haer quam, vraechde ic wat haer begeerte was. Sy seyden: Dat salmen v seggen. Sy hebben my geuraecht na mijn ouderdom. Ick seyde: Dat en weet ick niet, wilt ghy goet bescheyt daer van hebben, ghi sout dat moeten mijn moeder vragen. Rons. Segt ons so nae als ghijt weet. Jooskint. Tusschen twintich ende dertich Jaren. Doen schreef haren Schrijuer: Tusschen dertich ende veertich Jaren. Rons. Wanneer waert ghy laetst te biechten? Joos. Waerom vraecht ghy dat? Rons. Ic begheert te weten. Joos. Ghy en hebt my niet doen vangen, ghy en weet wel hoet met my staet. Antw. Wy en doen. Joos. Van wien zijt ghi, oft van wiens wegen zijt ghy tot my gecomen? Antw. Van Gods wegen. Joos: Dat en gelooue ic niet.
1578 b. gelijk 1570.
176 ro. 1562 en 1566. Eenen brief van Jorian Simonsz.
Dit is van my ghescreuen smaendaechs, nae dat ick tweemael voor die Heeren gheweest hadde, ende my af gheuraecht was, oft ick daer by blyuen wilde.
Onsen seer beminde broeders ende susters inden Heere, met alle die den Heere van gantser herten begeeren te vresen ende na te volghen, wunschen wy gebondene in den Heere, dat de genadige hemelsche Vader haer allen wil bewaren voor alle aenstoot van binnen ende van buyten, door zynen lieuen beminden Soon Christum Jesum, met tsamen den heyligen Geest. Amen. Hartelijcke lieue broeders inden Heere, wilt v doch niet verflouwen, al ist dat ghy nv moet sweruen wt vrienden ende magen, huys ende hof, niet wetende waer henen, aengesien der sonnen brant nv aen alle canten dat opgewassen saet in v begint aen te tasten. Broeders weest doch niet verslagen, ende laet dat saet in v vochticheyt crygen ende houden, set v onder de schaduwe der scriftueren, ende die sal v een heerlijcke bescutsel zijn. Wy weten dat wy door veel drucs moeten ghaen int rijcke der hemelen, alst hooft beswaert is, so beswaren hem ooc mede alle de andere leden, willen wy dan lidtmaten wesen des lichaems Christi, so moeten wy het lyden des hoofts mede deelachtig wesen, so wy dan met hem lyden, so sullen wy met hem verblyden. Hierom lieue broeders, ist dat v de Heere noch een tijt lanc laet conuerseren onder het erge geslachte, so leydet doch den tijt uwer pelgrimagie met vresen, stelt v als lichten onder de bose erge werlt, laet v geloof wtbreken inde wercken, anders ist doot
140 ro. 1570. Eenen brief van Jorian Simonsz.
Dit is van my gheschreuen smaendaechs, nae dat ick tweemael voor die Heeren gheweest hadde, ende my af gheuraecht was, oft ick daer by blijuen wilde.
Onsen seer beminde broeders ende susters inden Heere, mct alle die den Heere van ghantscher herten begheeren te vresen ende na te volghen, wunschen wy ghebondene in den Heere, dat de ghenadighe hemelsche Vader haer allen wil bewaren voor alle aenstoot van binnen ende van buyten, door zijnen lieuen beminden Soon Christum Jesum, met tsamen den heyligen geest. Amen. Hertelijcke lieue broeders inden Heere, wilt u doch niet verflouwen, al ist dat ghy nv moet sweruen wt vrienden ende magen, huys ende hof, niet wetende waer henen, aengesien der sonnen brant nv aen alle canten dat opgewassen saet in v begint aen te tasten. Broeders weest doch niet verslagen, ende laet dat saet in v vochticheyt crijgen ende houden, set v onder de schaduwe der scriftueren, ende die sal v een heerlijcke beschutsel zijn. Wi weten dat wy door veel drucs moeten gaen int rijcke der Hemelen, alst hooft beswaert is so beswaren hem ooc mede alle de ander leden, willen wi dan litmaten wesen des lichaems Christi, so moeten wij het lijden des hoofts mede deelachtich wesen, so wi dan met hem lijden, so sullen wy met hem verblijden. Hierom lieue broeders, ist dz v de Heere noch een tijt lanc laet conuerseren onder het erge geslachte so leydet doch den tijt uwer pelgrimagie met vresen, stelt v als lichten onder de bose erge werelt, laet v geloof wtbreken inde wercken, ands ist doot.
143 ro. 1578 b. Eene brief van Joriaen Simonsz.
Dit is van my geschreuen smaendachs, na dat ic tweemael voor de Heeren geweest hadde, ende my af geuraecht was, of ick daer by blijuen wilde.
Onse seer beminde broeders ende sus- | |
[pagina 47]
| |
ters inden Heere, met alle die den Heere van gantscher herten begeeren te vreesen ende na te volgen, wenschen wy ghebondene in den Heere, dat de ghenadighe hemelsche Vader haer allen wil bewaren voor alle aenstoot, van binnen ende van buyten, door zijnen lieuen beminden Soon Christum Jesum, met tsamen den heyligen geest, Amen. Hertelijcke lieue broeders inden Heere, wilt v doch niet verflouwen, al ist dat ghy nv moet sweruen wt vrienden ende magen, huys ende hof, niet wetende waer henen aengesien der sonnen brant nv aen alle canten dat op gewassen saet in v begint aen te tasten. Broeders weest doch niet verslagen, ende laet dat saet in v vochticheyt crijgen, ende houden, set v onder de schaduwe der scriftueren, ende die sal v een heerlijcke beschutsel zijn. Wy weten dat wy door veel drucx moeten gaen int rijcke | |
[pagina 48]
| |
der Hemelen, alst hooft beswaert is so beswaren hen ooc mede alle de ander leden, willen wy dan litmaten wesen des lichaems Christi, so moeten wy het lijden des hoofts mede deelachtig wesen, so wy dan met hem lijden, so sullen wy met hem verblijden. Hierom lieue broeders, ist dz v de Heere noch een tijt lanc laet conuerseren onder het erge geslachte so leydet doch den tijt uwer pelgrimagie met vreesen, stelt v als lichten onder de bose erge werelt, laet v geloof wtbreken inde wercken, ands ist doot.
221 ro. 1562 en 1566. De Belydinghe van Jacques.
Den seuenden dach des selfden maents Februarij des voorseyden Jaers. 1558. op eenen maendach Ga naar voetnoot1), so was ick wederomme ontbooden voor den selfden Kettermeyster, ende coomende voor hem, so groette hy my, ende vraechde: Hoe statet met v, hebt ghy noch de cortse? Jacq. Het staet wel met my, de Heere si daer van gelooft, ende de Ga naar voetnoot2) cortse heeft my verlaeten ouer drie weecken ofte daer ontrent. Ket. Hoe vint ghi v gherust in uwe conscientie? Jac. Seer wel, den Heere si danck daer van.
172 vo. 1570. De Belijdinghe van Jacques.
Den seuenden dach des selfden maents Februarij, des voorseyden Jaers, 1558. Op eenen Maenendach, soo was ick wederomme ontbooden voor den selfden Kettermeyster, ende coemende voor hem, soo groete hy my, ende vraechde: Hoe statet met v, hebt ghy noch de cortse? Jacq. Het staet wel met my, de Heere sy daer van gheloeft, ende die cortse heeft my verlaten ouer drie weecken ofte daer ontrent. ketter. Hoe vint ghy v gerust in uwe conscientie? Jacqu. Seer wel, den Heere sy danck daer van.
175 vo. 1578 b. De Belijdinge van Jacques.
Den seuenden dach des selfden maents Februarij, des voorseyden Jaers, 1558. Op eenen Maendach, so was ick wederomme ontboden voor den selfden Ketter- | |
[pagina 49]
| |
meester, ende comende voor hem, so groete hy my, ende vraechde: Hoe statet met v, hebt ghy noch de cortse? Jac. Het staet wel met my, de Heere sy daer van gheloeft, ende de cortse heeft my verlaten ouer drie weecken ofte daer ontrent. Ket. Hoe vint ghy v gerust in uwe conscientie? Jac. Seer wel, den Heere sy danck daer van. |
|