Die nuwe brandwag. Tydskrif vir kuns en lettere. Jaargang 1932

[p. 77]

'n Vroeë Môre in Venesië.

JA, so was dit aangeteken op die reisplan, Venesië moes in die oggend om sewenuur verlaat word. Met weersin het ons die ondervinding tegemoet gesien, want ons glo nie baie aan die ou spreekwoord dat die môrestond goud in die mond het nie. 'n Somermôrestond miskien nog wel, maar 'n wintermôrestond sekerlik nie. En toe ons eers hoog en droog in Venesië sit, op die boonste verdieping van 'n hotel wat, soos alle ander hotelle in Venesië, op 'n kanaal uitkom, het ons geweet dat etlike ander kanale tussen ons en die stasie lê, en dat die Venesiaanse gondels ewe stadig (statig, ja, sê maar liewers statig) as skilderagtig en romanties is.

Die telefoon het om vyfuur op die tafeltjie tussen ons twee se bedde gelui - 'n akelige geluid. Hoekom kan 'n mens nie gewek word, as dit dan tog moet geskied, deur musiek wat pianissimo begin en geleidelik oorgaan tot fortissimo nie?

Om sesuur (ja, laat ek maar 'n sluier trek oor die smartvolle ondervindings van tussen vyf v.m. en ses v.m.) - om sesuur, dan, is ons aangekondig, soos in die ‘Venetianisches Gondellied’ van Mendelssohn: ‘Das Boot ist bereit’. Nog 'n laaste slukkie warm koffie wat nou net opgehou het om mond en keel te verbrand, en ons stap deur die dubbele swaaideure van glas in 'n koue, vroeë wintermôre. Ons bagasie lê reeds in die swart gondel. Ja, pikswart is al die gondels van Venesië, ter gedagtenis aan die verskriklike plaag in die sestiende eeu, en pikswart is die mondering van die gondeliers. Dis 'n wet wat geen oortreding gedoog nie. Swart is ook die woltjalies van die vroue uit die volk.

By koue of reënagtige weer kry die gondel 'n swart kap, en in die swart hokkie moet mens dan inkruip om op swart gekussingde bankies plaas te neem. Presies 'n lykkoets. Ons swart kap het bo-op 'n versiersel gehad van swart ‘pom-poms’, waarvan die meeste reeds geskitter het deur afwesigheid. Gister nog, in die volle daglig, het ons daarna gekyk en kommentaar gemaak op sy lelikheid. Vanmôre gewaar ons weer die swart pom-poms in die flou lig van twee lampies voor en agter aan die gondel!

Maar 'n ander lig was reeds aan opkom, en toe ons eers sit in die gondel en die strelende geluid van roeispaan deur die water verneem, word die wêreld rondom ons so mooi dat ons, ondanks die koue, liewer sonder die beskutting van die swart kap wou gewees het. Met sagte geruis gly ons voort van die een nou grag in die ander, met bewonderenswaardige vaardigheid

[p. *7]

STILLEWE.
O. KLING.

[p. 78]

gaan ons om skerp draaie, amper, en tog net nie vas in 'n ander gondel nie, terwyl die een gondelier die ander met eienaardige roep aanspreek. Tussen ou, heel ou huise van drie, vier, vyf verdiepings waarvan die fondamente met laag water groen en slymerig uitsteek en die onderste gedeeltes van die houtdeure in alle moontlike stadiums van verrotting skyn te wees. Groen, glibberige treedjies, houtpale wat hoog bokant die water uitsteek en topswaar lyk vanweë die wegvreting van die onderste deel. Mens voel jy kan party van hul met jou hande laat omknak. Maar wat bly staan, is hulle!

Al ligter en ligter word dit, gou sal ons die netwerk van nou gragte vergoed vaarwel sê en in die Groot Kanaal wees, aan die oewer waarvan die stasie lê. Die nou waterstraatjies van Venesië met hul ou, hoë huise weerskant is skilderagtig, romanties om te aanskou, maar ongelukkig kan dit nie slegs by aanskou bly nie, hul moet teen wil en dank ook geruik word. Alles in aanmerking geneem, is hul wonderlik skoon, want wat ook al in ou tye mag gebeur het, hedendaags mag niks uit die huise in hul gegooi word nie. Maar die eienaardige ruik van verrotting is darem orals te bespeur - ten minste deur die vreemdelinge wie se reukorgane nog nie die kans gehad het om daaraan gewend te raak nie.

Klein getraliede balkonnetjies is aan die buitekant van die vensters, en tussen die tralies loer blomme in potjies. Wasgoed hang in rye van venster tot venster, en selfs die mees verslete kledingstukke word nog sorgvuldig silwerskoon gewas. Aan party balkonnetjies hang ronde mandjies wat later in die dag aan lang toue afgelaat word in die gondels en dan, gevul met groente en vrugte, weer opgehys word. Hierdie prakties-gerieflike metode word ook in ander Italiaanse stede nagevolg, waar die strate soos ons strate lyk. Maar sulke soort strate is in Venesië nie volop nie. Dit bly maar kanale en nogmaals kanale.....

Ons is in die Groot Kanaal, en die motorbote wat in Venesië die plaas beklee van trems, busse en teksies en ewe gereeld loop as twee eersgenoemdes, skiet reeds verby en laat statige gondels op- en neerwip. ‘Een agter die ander, nooit twee langs mekaar nie,’ is die verkeersregulasie in Venesië, en die waterpolisie in klein motorbootjies hou alles en almal dop.

Stadig maar seker peil ons oor die tans silwergrou waters stasie-toe - vinnig, as mens reken dat twee passasiers met bagasie of vier sonder bagasie deur een gondelier met een lang roeispaan moet vervoer word. Hy staan agter in die boot en front na die rigting waarin hy gaan. Sy roeislae is kort en hy beur vorentoe - 'n hele kuns in die oë van diegene wat iets van roeikuns afweet. Daar is meer ou mans as jonges onder die gondeliers, of miskien is dit 'n werk wat hul vinnig laat verouder. Die dag tevore, op die Groot Kanaal, het ons 'n gondel gepasseer waarin 'n paar jongkêrels gesit het en hul het

[p. 79]

gesing..... Sonny Boy! En dit nogal in Italiaans - ons sou hul gondel met vreugde sien omkantel het. Maar gondels kantel nie om in Venesië nie, en ek het my maar getroos deur die herinnering aan 'n roman van Maurice Dekobra waarin hy sy gevoelens beskrywe toe hy 'n Venesiaanse gondelier ‘Yes, we have no bananas!’ in Italiaans hoor uitgalm het. Sou hul dit doen omdat hul die akelighede regtig verkies bo hul eie liedere, of omdat hul die toeriste daardeur 'n plesier meen te doen?

Ons stap aan wal 'n ronde halfuur voor die vertrek van die trein. Om op die tippie aangeja te kom skyn hier nie die gewoonte te wees nie, en die Italiaanse treine vertrek dan ook sonder vooraf te fluit. Hul gly somar stilweg die stasies uit.

Venesië by vroeë môrelig, die koue, groue lig van 'n vroeë wintermôre was iets waarvan ons twee ons niks voorgestel het nie, inteendeel, ons het daarteen opgesien. Miskien was dit daarom juis so vol verrassende bekorings. Dit mag reeds beskrywe geword het in lied, poësie of prosa, maar seker nie so dikwels as Venesië by sonsondergang of Venesië by nag nie. Vir ons sal dit 'n skone herinnering bly tot in lengte van dae.

MARIE LINDE.