Die nuwe brandwag. Tydskrif vir kuns en lettere. Jaargang 1931

[p. 134]

Die Straatmusikantjie.

TOT my ergernis moes ek hom elke liewe Vrydag daar op sy bankie sien sit. Hy was 'n bleek en tingerige ou seuntjie, half weggekruip in 'n groot verbleekte groen baadjie. Voor hom op die grond het sy vuil verflenterde swart keppie altyd gelê - heel selde was daar meer dan 'n paar stukkies kleingeld in. Met sy skraal bolyfie oor 'n ou konsertiena gekrom kon hy daar vir ure aanmekaar sit en speel: is die straat woelig dan speel hy 'n flukse vastrap; maar wanneer dit verlate lyk en net nou en dan iemand haastig verbyglip, dan slaan hy oor tot 'n melankoliese Serenade - sy vertolking daarvan.

Van my het hy nooit 'n pennie gekry nie. Ek sou ook my gewete 'n onreg aangedaan het, want vir my was sy gesanik eenvoudig walglik. Meer dan eenkeer het ek lus gevoel om hom met konsertiena en al van die sypaadjie af te skop. Ja werklik, dit was 'n groot versoeking, temeer nog omdat ek dan self geen tien tree verder moes gaan speel het nie, en om dan altyd bewus daarvan te wees dat hier vlak onder jou neus 'n hewige lawaai deur 'n ellendige straatmusikantjie opgeskop word! - Dis daarom dat ek Vrydagmiddae so gehaat het.

Die Geiske Trio wat driekeer per dag in die Premier Café musiek verskaf, het geen geringe roem in die stad verwerf. Niemand kan my dit dus erg kwalik neem, as ek sê dat ek self 'n hoë dunk van my vioolspel het nie.

Laat in die namiddag het ons altyd ons beste stukke gespeel, want dan was die elite van die stad daar vir koffie: Ministers, amptenare, politikusse, besigheidsmanne, joernaliste, professore, skilders, skrywers en digters - en nog andere wat eenvoudig die Café besoek net om ook in tel te wees. Praat van 'n geklater van koppies en pierings, van 'n luidrugtige geselsery en onnodige lawaai oor die algemeen: gaan dan na die Premier Café - in alle opsigte die enigste van sy soort in die stad. Jy moes eenvoudig jou oë toeknyp en speel, speel totdat die gaste enigsins tot bedaring kom en dan eers word jou musiek gehoor - miskien.

Die bietjie applous wat jy nou en dan nogal kry, moet dan boonop nog doodgesmoor word deur 'n klein niksnuts daarbuite wat die een straatliedjie op die ander deur sy konsertiena jaag. Dit het hoe langer hoe meer op my senuwees begin werk. Kort voor ses, juis wanneer feitlik nog net die werklike liefhebbers van musiek in die Café was, het hy gewoonlik sy treurigste deuntjies gespeel - net wanneer ek elke oomblik kon verwag om op versoek die een of ander solo te lewer.

[p. 135]

By sulke geleenthede was die applous gewoonlik baie hartelik; maar dit het ook al verskeie male gebeur dat net één die hande geklap het - die versoeker. Of ek nou verkeerd was of nie, die feit bly staan, dat ek dan altyd 'n nydige blik na die deur se kant toe gewerp het: mog hy 'n kramp kry!

Die ventjie het van kwaad tot erger gegaan. Reken net die vermetelheid wat hy eendag gehad het om my vertolking van die ‘Kreutzer Sonata’ na te boots! Dan het hy ook sy plekkie nader aan die ingang van die Café verskuiwe. Waarlikwaar, die kêreltjie was met die duiwel besete.

Voorverlede Vrydag het ek my vas voorgeneem om hom met konsertiena en al die ewigheid in te skop as hy weer so astrant sou wees om as my eggo te wil optree. Toe ek die middag by hom verbystap het dit my siel goedgedoen om te sien dat daar nog geen enkele pennie in sy toiingrige keppie gelê het nie en my regtervoet het al klaar gejeuk om somar daar en dan my voornemens ten uitvoer te bring: maar nogeens het ek myself bedwing.

Laat die agtermiddag het Geiske my een van Beethoven se stukke voorgesit en gevra om te speel. Watter onuitspreeklike genot het ek nie in die musiek gevind nie! Hierbinne in my het iets telkens gefluister: ‘Pragtig, eksellent! Laat hom dit probeer naspeel!’ Onder luidrugtige applous het ek gaan sit. Daar bring 'n bediende my toe 'n kaartjie: Mnr. M. wil weet of ek nie asseblief ‘Träumerei’ sal speel nie. Alweer Mnr. M. met sy ‘Träumerei’. Hy was 'n goeie joernalis; maar sy smaak vir musiek was minder goed, tenminste, as ek sy kaartjie sien dan weet ek al klaar wat die versoek is: ‘Träumerei’.

Wel, ek het half lusteloos my viool opgetel en my duim so'n paar keer oor die snare gestryk... Swêrnoot! Die Here bewaar jou as jy daar in die deur gaan sit en speel! Ek kon nie anders nie; ek moes vloek, want daar voor in die deur het 'n maer seuntjie gestaan met die berugte konsertiena onder die een arm en 'n stoeltjie onder die ander. Doodstil soos 'n muis het hy daar gestaan met sy ogies strak op my gerig. Vir 'n oomblik het ek net rooi voor my gesien: sou hy werklik.....?

‘Is jy reg?’ hoor ek toe agter my en ek begin speel. Ek het die figuurtjie daar in die deur egter dopgehou. My oë het meer en meer aan die voorwerp gewoond geword, en naderhand het ek net die swart keppie gesien waaronder 'n paar fonkelende bruin oë uitgeloer het. Ek verbeel my hulle het al hoe groter geword. Of hulle my gehipnotiseer het, weet ek nie; maar ek weet dat ek ‘Träumerei’ vir niemand anders as vir daardie figuurtjie gespeel het nie - Mnr. M. het onder die spele alweer hard aan 't gesels geraak, soos gewoonlik.

'n Rukkie later, toe ek besig was om my musiekboeke weer in te pak, moes ek onwillekeurig ophou om te luister: Dis mos ‘Träumerei’ wat daar

[p. 136]

so mooi gespeel word; maar dit kan onmoontlik daardie knapie wees: Wag, ek sal gaan kyk...

Toe ek buite kom, wat sou ek sien? - Die straatmusikantjie, nog krommer as ooit tevore oor sy ou konsertiena gebuig met die oë strak voor hom gerig, net asof hy nog altyd luister, terwyl sy skurwe vingertjies behendig van die een klawer na die ander glip, was besig om die musiek wat hy soewe gehoor het na te boots. Sy keppie het hy nog op gehad en die kraag van sy ou baadjie het hy opgeslaan om die skraal winterswindjie 'n bietjie uit te hou. Hy het dus geen aalmoese meer verwag nie. Daarvan was ek nog sekerder toe ek die erns op sy gesiggie bespeur het.

Hy het vir homself gespeel. ‘Träumerei’ en sy drome - wat 'n harmonie! Toe ek sy oë vang het daar 'n knop in my keel gekom: hulle het duidelik gesoebat. Sou hy vanmiddag my gedagtes gelees het? Hy was byna klaar met speel toe daar twee groot trane oor sy wange rol. Moeg laat sak hy toe die koppie vooroor terwyl hy sy ou konsertiena vas teen sy lyfie aan druk. Vir 'n paar sekonde het ek hom so ongestoord laat sit, en toe lig ek sy ken op om nog 'n keer in daardie paar bruin oë te kan kyk. ‘Waarom huil jy seun?’ En toe word sy ogies weer vogtig en hy snik: ‘Ag meneer... as ek.... maar.... net..... kan speel... soos jy!’

J. VON MOLTKE.