Die nuwe brandwag. Tydskrif vir kuns en lettere. Jaargang 1931

[p. 35]

Twee Leemtes in die Suid-Afrikaanse Lewe.

DAAR is twee dinge in ons Suid-Afrika wat die reisiger uit Europa mis; een is, helaas, dood, en die ander een nog nie gebore nie. Die eerste een is ons goeie ou Hollandse kookkuns met sy fyne bedrewenheid, eindelose geduld en weergalose smaaklike resultate. Die ou geslag van huisvroue, as dit nie dood is nie, sterf vinnig uit. Die huisvrou-in-die-dop van vandag ontvang haar opleiding in glad 'n ander skool. Wat poeding-maak betref, beteken sy niks nie, maar in tennis vergaap die hele dorp hom aan haar terugkrul-hou. Sy het nie 'n vaardige hand met tert-bak nie, dog met brug speel is sy 'n doring. Psalms-sing is haar dood; maar as sy die telefoon bydam, bring sy alle besigheid vir ure tot stilstand.

In die ou dae, volgens wat ons in die Boek der Boeke lees, toe die Here neergedaal het om Abraham te besoek in die vlaktes van Mamre, het Sara dadelik drie mate van die fynste meel klaargemaak, dit geknie en koeke op die kole gebak. Hierdie eenvoudige verhaal van ou-tydse gasvryheid, soos 'n hemelse of ander soort besoeker 'n paar jaar terug nog op die buite-plase sou gevind het, was my altyd lief. En die engele sê vir Abraham: ‘Waar is Sara, jou vrou?’ En hy antwoord: ‘Kyk, sy is in die tent.’ Vandag, as die Here in Johannesburg sou verskyn en dieselfde vraag aan 'n hedendaagse Abraham stel, sou laasgenoemde verplig wees om in antwoord te stotter: ‘Kyk, in die Bioskoop’, of altemit: ‘Aanskou tog, sy speel Brug met die dogters van Heth.’

En kyk nou, wat ons sou gemis het, as Sara van ouds een van daardie wufte, rondflenter-vroumense gewees het. Daar sou geen Isak gewees het nie, geen Heilige Stad nie. Jerusalem en Johannesburg sou dooie stede gewees het. Die hele wêreld was dan heidens.

Dit was altyd my oortuiging dat kookkuns en sede hand in hand gaan. Eendag sal die een of ander, savant', waarskynlik 'n Duitser, die hele saak vasstel. Ek kyk uit na sy verhandeling in tien dele met aantekeninge in Arabies oor Die Nuwe Kookkuns en die Verval van Goeie Sede. Inderdaad, die vraagstuk betref nie net Suid-Afrika nie, maar die hele wêreld. Selfs in ouerwetse Holland, as jy 'n nooientjie daar raakloop, sou sy eerder besig wees om trane te stort, oor 'n uitrafeling in haar kous as om 'n gereg uit te dink, wat vrede, geluk en gevoelens van deug aan omringende mae sal bring. As ‘Jazz’ by die venster inkom, vlie, ‘Jams’ by die deur uit. Waar is die ‘Blinde Vinken’ of ‘Boerekool met Worst’ van weleer? Geen mens sal 'n moord be-

[p. 36]

gaan na hy 'n goedgaargemaakte biefstuk met uie, liefdevol bruin gebak, verorber het nie.

Die twede lakune, wat ons besoeker vind, is die afwesigheid van daardie klein, plaaslike aantreklikheidjies en patriotismetjies wat 'n mens orals in Europa aantref. As 'n man in Holland van-huis gaan op 'n moter-toer sal sy vrou tussen haar snikke deur sê: ‘En moet tog nie my Brusselse kant vergeet nie!’ En net die in-gedagte-sien van daardie Brusselse kant sakdoeke is genoeg om dadelik haar trane te droog. As die onverskrokke reisiger weer tuis kom, is Jantje en Susje soos 'n blits in die kar en wroetel rond vir skatte: Kruidnote van Zwolle, Deventerse Koek en van die heerlike Haag daardie verruklike Hopjes wat soveel bydra tot Vredes-Konferensies in huislike kringe.

In Europa, as ons rond reis, bring ons altyd plaaslike aandenkings terug vir ons geliefdes tuis, of anders verloor ons tereg ons populariteit. In Suid-Afrika is dit moeilik, daar ons dorpe totnogtoe nie ontwaak het tot die besef van hulle pragtige kanse nie, hoewel 'n mens 'n prent-poskaart bo-op Tafelberg kan koop.

Ek sou onteerd voel as ek nie van Verviers of Market Drayton, dorpe respektieflik in België en Engeland, 'n groot voorraad van elkeen se heerlike peperkoek saam huistoe bring nie; van Kendal, in die Mere Streek, Ruskin erdewerk; van Leipsig boeke, daar so goedkoop as neute op ander plekke; van Jersey reukwater en wandelstokke - laas- en nie eersgenoemde van hierdie eiland se tamaai-groot kole gemaak. Die voortbrengsels van Edam, Gouda, Camembert, Limburg en Keulen styg in lieflike geure op na die hemel. Watter Engelse kind het nog nooit ‘Edinburgh rock’ gekou of met lewendige genot die drop-koekies van Pontefract gesuig nie?

Suid-Afrika en Ierland is die enigste twee lande wat ek van weet, wat hierdie klein plaaslike aantreklikheidjies kortkom, hoewel Dublin eens op 'n tyd vermaard was vir sy ‘Irish Blackguard’, 'n heerlik-kittelende snuif, en selfs nou nog voorsien dit die wêreld van 'n ‘Stout’, hoewel dit nou nie eintlik 'n geskikte aandenking is om vir die vrome, gelukkige mense tuis saam te bring nie. Selfs Turkye, so agterlik as wat dit in sekere opsigte is, kan ons kinders die smaaklike ‘Turkish Delight’ lewer; dit is die naam van 'n soort lekkers en nie, soos U dink, van 'n Armeniaanse bloedbad nie.

Ek moet dikwels deur die onbekende gevare en vreemde volkstamme langs die Hoofrif Weg my pad vind na Brakpan. Ek sou graag flesse Bouquet de Brakpan, wil koop om die neuse van my geliefdes te verbly, maar waar kry 'n mens dit? Na ek ywerig deur die lengte en breedte van Suid-Afrika gesoek het, is ek slegs beloon deur die ontdekking van 'n kaas in Greylingstad - en terwyl ek op sy spoor was, het ek net naalskraap met my lewe daaraf gekom deur 'n botsing met 'n trein, wie se drywer klaarblyklik die jag op verborge

[p. *9]

P.A. HENDRICKS:
SKETS VIR PANEEL. (Uit 'n serie ‘Die Voortrekkers’.)

[p. 37]

skatte nie goedgekeur het nie; - 'n marmalade, deur 'n Bergskot uitgevind, in Rustenburg; en in die vermaarde Kaapse badplaas, Aliwal, het ek die dorp met 'n fyne kam deurgegaan en net 'n blik Spa Gesondheidsoute’ ontdek.

Hier is vir jou verontagsaamde kanse! 'n Besoeker word gou moeg vir ruwe inboorling kuriositeite wat deur die wilde, onbeskaafde inboorlinge van Birmingham gefabriseer word. Dit sou vir die reisiger 'n aangename verandering wees om orals sulke advertensieleuses te hoor soos

Pretoria vir Porselein!
Potchefstroom vir Parfumerie!
Barberton vir Boeke!
Kimberley vir Kruidnote!

MAX DRENNAN.