Die nuwe brandwag. Tydskrif vir kuns en lettere. Jaargang 1931

[p. 11]

Alles in Een Middag.

DIT was helder lig nog toe ons uit die Albertsaal gekom het, want die son, yslik groot in sy vlammende glorie, het net begin wegkruip agter die geboue en bome. Die beligting van die aarde was skitterend mooi, ryk en sag soos ferweel. En toe ek daar op die systraat staan, het dit vir my gevoel asof daar iets wonderliks gebeur het of gaan gebeur - of ek iets verwag. Maar nee, dit was al daar, ek was daarin. Ek soek en vind myself. Het die Don Kosakke my dan nie daarnet op hulle stemklanke weggevoer nie? Ja werklik, die stemme het my gevat en gedra op tone vol en warm na die hoogtes - net so hoog soos hulle gegaan het en my daar gehou om my heen en weer te slinger in hulle bruisende, passievolle ritme.... en my daarin verloor. Ongelooflik sulke heerlikheid en in enig taal ter wêreld onbeskryfbaar! Is dit dan 'n wonder dat ek vervoer was en dat die wêreld buitekant vir my anders gelyk het? Is dit dan 'n wonder dat ek in lieriese taal my loflied sing? In my het ek 'n wens ontdek - 'n wens dat dit altyd so moes wees. Maar hoe kon dit tog? Vlak voor my in die straat het 'n snorrende stroom van motorrytuie opgedam en het hulle gou die geluide verjaag wat nog in my kop geklink het. Ek moes 'n plan maak om die oorkant van die straat te bereik. Dig slaan ek my jaskraag om my nek, want dit was koel en fris, en met geweld druk ek deur die menigte voetgangers tot langs my maat. Die drukte van die Londense strate het my altyd tot ergernis geprikkel, ek kon die gejaag en geywer om eerste te wees nie verdra nie. Dit het my pal aan 'n klomp skape laat dink wat almal tegelyk deur 'n kraalhoek wil storm - bars of breek. Maar vanmiddag het ek dit nie eens gemerk nie, want vars in my geheue was nog die musiek en voor my lê die wêreld gedoop in songloed. Buitendien, ek was nog nie heeltemal in my ou toestand terug nie en selfs toe ek 'n netjiese sprong moes gee om die voorwiele van 'n motor te ontsnap, was dit 'n ratse blye beweging.

Ons het besluit om deur Hydepark te loop na ons hotel. Dit was 'n hele end maar ons het die oefening nodig gehad en wat meer was, ons wou die herfskleure in die besonder aandskemering geniet. Ons was vier in getal en ons het twee-twee in die teerpad afgestap - soms ver van mekaar soms kort op mekaar se hakke. Die grasperke wat aan elke sy van ons uitstrek met hulle wonderlike tere groen was besaai met herfsblare, en om ons in die

[p. 12]

lug, het die windjie wat getrek het nog duisende meer na hulle laaste rusplek gewarrel. Hoe skoon om so te sterf! Die winter van hulle lewe kleurryker nog dan die somer, en al dansend na hul graf. 'n Hele ruk loop ons aan in stilte met net die sagte geritsel - soos fluisterwoordjies van die dorre blare as hulle deur die wind liggies opgeskep word en speels oor mekaar rol. Net enkele wandelaars het ons teengekom en hulle, net soos ons, het in gewyde stilte hulle slentergang gegaan.

‘'n Uitkoms’, skrik ek meteens op uit my mymeringe, ‘dat in hierdie stad met sy miljoene nog so 'n plekkie te vinde is waar die lewe se rusteloosheid jou nie kan bereik nie.’ En in een asem amper laat ek vraënd volg: ‘Hoe anders dan die groen by ons in Suid-Afrika.’

‘Ja,’ antwoord my maat kortaf, ‘gebrek aan water het ons seker.’ Aan die toon van sy stem kon ek duidelik hoor dat ek hom gesteur het. Ek het skuldig gevoel en dus maar weer in stilte voortgegaan. Die aandgloed het begin verdwyn en hier en daar het 'n hasie bang tussen die blare rondgesnuffel. Voor ons hef 'n reuse eik hom fier bokant 'n groep struike omhoog en glinster sy vergeelde blare nog in die laaste goudstraal. Hier en daar gooi 'n gaslamp sy lig flou voor ons op die teerpad. My maat het nie die minste teken gegee dat hy bewus was van my teenwoordigheid nie en die ander paar was of ver agter of ver voor ons. By nadenking was ek maar bly, om die waarheid te sê, dat ons nie nodig had om met mekaar te diskoers nie, want (ek sal dit maar nie wegsteek nie) ons sou tog maar eerder of later op mekaar se senuwee geraak het. Dit was nou eenmaal so: Ons was pal oorhoeks, daarom het ek ook die ongesteurde oomblikke so waardeer en hom maar laat begaan. Die gedagtes het my vir 'n paar minute besig gehou, maar na 'n skuinse blik op hom het ek my weer interesseer in die dinge rondom my ..... standbeelde meestal in militêre drag, fonteine met hulle waterspuite en die innemendste van alles die silhouette van vryerpare op die banke wat hier en daar donker teen boomstamme staan op die gras. Van ver op die luggie gedra het die Londense klokkespel my bereik, en luister ek na die vervelende eentonigheid van die deuntjie. Wat ek gemaak het, weet ek nie maar ek het so'n treetjie agter my maat geraak. 'n Mens moet altyd kyk waar jy loop of ten minste loop waar jy kyk. Dit is waar ek gesondig het. Ek het agter geraak soos ek gesê het en skielik gewaar ek dat dit donker geword het en dat my maat in elk geval nie vlak langs my loop nie.

Onwillekeurig gee ek 'n lang heftige stap vorentoe en my skoentoon kom in geweldige botsing met my maat se hak. Die gort was gaar! Ek het hom te ru uit sy mymering gehaal. ‘En toe,’ kyk hy my van onder af op.

[p. 13]

‘Ek is jammer,’ antwoord ek skuldig.

‘Het jy gedroom?’ vra hy.

‘Nee... gestruikel.’

‘Kyk dan waar jy loop.’

‘'n Mens sou sê ek het op jou tone getrap.’

Ek het 'n antwoord verwag wat nie gekom het nie en ek het maar die spanning van my afgegooi. Waarom moet so'n kleinigheid tog soveel steurnis veroorsaak? En per slot van rekening, ek het hom maar net laat skrik en dit per ongeluk. Vir 'n hele ruk weer loop ons langs mekaar aan, flink, nie meer op ons slentergang nie.

‘Dit is donker,’ sê ek net om iets te sê, want waarom weet ek nie, maar die swygsaamheid het my nou nie meer so goed geval nie.

‘Ja, daarom stap ek vinniger.’

‘Hoe laat is dit?’

‘Kan ek miskien in die donker sien?’

So, dan is die meneer se bui nog nie gesak nie? Wat 'n domme streek was dit van my gewees om so te struikel! Een ding was nou vir my duidelik, en dit was dat ek nog vir my lompe daad sou moes boet. Moet daar dan altyd iets gebeur om die vreugde uit 'n mens se lewe te verjaag? Ek gaan nog 'n poging aanwend om my misdaad reg te maak. Ek trek met die voornemens my gesig uit sy bekommerde plooi. Ewe vriendelik kyk ek hom in sy oë en met my mooiste glimlag vra ek: ‘Waar was julle gister?’

‘Waarom?’

‘Ek vra maar; my man en ek het gaan kyk hoedat Borotra vir Austin 'n pak gegee het.’

‘Nee,’ laat hy stadig volg, ‘ons was na Aldershot.’

Aldershot? En toe het my ou bloed skielik gekook en kon ek my tong nie in toom hou nie.

‘Om die Engelse leër in sy volle prag of liewer volle mag te aanskou?’

‘Ja.’

Ek was woedend. As hy my nie so'n kort ‘ja’ gegee het nie, dan sou ek miskien nie so opvlieënd gewees het nie. Die ding het ook so onskuldig op my gekom dat ek die noodlot dit nie kon vergewe nie.

‘Dit is reeds wat ons nie wou doen nie, want die dinge geskied maar net om ons te imponeer - ons te laat sien hoe groot en magtig die Engelse nasie is.’

‘En as jy dink die Engelse is nie 'n magtige nasie nie, is jy gekul.’

‘Glad nie. Ek is heeltemal bewus van hulle grootheid, maar ek gaan hulle nie nog verheerlik deur hulle grootheid te aanskou nie.’

[p. 14]

‘Dink jy miskien ons was nie bewus van hulle doel nie?’

‘Glad nie - ek dink dit glad nie.’

My antwoord was kortaf want my gemoed was vol. Soos 'n dwaallig het iets in my opgeskiet en was ek verplaas op die Amajoeba-kop. Wat dit in my moes opwek, weet ek nie. Ek het probeer uitvind maar ek kon nie. Een ding wis ek en dit is dat myne 'n siel was sonder vrede. Waarom kon ek dan ook nie so ongesteur voortleef nie - my in alle dinge laat opgaan - deur alle dinge laat meesleep nie? Ek was amper bitter-bitter teen die iets in my wat nie wou of kon buig nie.

Ek wou my maat 'n vraag vra, maar toe ek die hoteldeur instap en omkyk het my maat al sy eie koers gekies en moes ek myself afvra: ‘As die eenvoudige paar boere die vreeslike Engelse mag voor hulle kon gesien het, sou hulle hulle teen die vyand by Amajoeba gewaag het?’

Soos uit 'n onmeetlike verte klink die Don-Kosakklanke in my ore.

S. BRUWER.