Die nuwe brandwag. Tydskrif vir kuns en lettere. Jaargang 1929

[p. 153]

Musiek.

Waarom Suid-Afrika agter staan by ander lande.

JAAR in jaar uit hoor 'n mens dieselfde versugting: ‘Daar bestaan geen musiek in Suid-Afrika nie. Wat daar nog is, word gewaardeer omdat dit deur 'n Afrikaner, of 'n Engelsman wat hom hier gevestig het, geskrywe is, maar vir die buitelander het die op Afrikaanse bodem gewrogte musiek maar min bekoring, met net 'n paar uitsonderings.’ Van bevoegde kant is daar reeds op gewys dat 'n land onmoontlik 'n eie kuns kan voortbring as die Staat nie met geldelike hulp bystaan nie. Natuurlik, ons weet dat Afrika nog 'n baie jong land is, en uit hierdie oogpunt beskou sou die wens te voorbarig kan genoem word. En tog, as ons bedink wat 'n hoë standpunt dié lande inneem wat vir hulle kuns 'n Staat-subsiedie verkry, dan voel ons dat invloedryke persone genader dien te word om alles wat moontlik is in die werk te stel om 'n Staat-subsiedie te verseker.

'n Deel van die musikale publiek deur heel Suid-Afrika wat 'n eie kuns ter harte neem, maar die middele mis om die bevordering aan te moedig, vind dit 'n pragtige geleentheid vir die ryke. Dog ek betwyfel of die ryke daarvoor te vinde is; hulle kies gewoonlik 'n ander terrein vir hulle weldade. En tog, 'n nasie wat sy talentvolle mense geen aanmoediging gee nie, sal ook nooit 'n eie kuns hê nie. Met die talentvolle bedoel ek komponiste. Uitvoerende musisie het ons genoeg, maar dis skeppende kunstenaars wat Suid-Afrika nodig het. Die uitvoerende kunstenaars moet nou bykans al hulle musiek uitsluitend van ander lande neem, terwyl 'n artiest van Frankryk, Duitsland, Engeland of Rusland, 'n hele program kan opstel met musiek van sy eie land. Waarom het Rusland gedurende die laaste vyf-en-twintig jaar so op die voorgrond gekom? Omdat omtrent 1865 'n vrye skool opgerig is met die doel om nasionale musiek aan te moedig. Nie een van die komponiste wat op die vrye skool gevorm is, het aanvanklik musiek as sy loopbaan gekies nie, maar die Staat het dié wat talent getoon het, aangemoedig en geldelik gesteun, sodat die uitslag vandag is dat 'n mens vir elke geleentheid 'n ruime greep uit die Russiese musiekvoorraad kan neem. Komponiste soos Borodin, Tschaikovsky, Moussorgsky, Strawinsky, sou miskien nooit bestaan het nie as dit nie was vir die Staat-subsiedie nie.

En Frankryk? Hulle jaarlikse ‘Prix de Rome’ word verstrek deur die Staat. Elke jaar word aan die mees belowende komponis, te oordeel na

[p. 154]

ingestuurde werke, 'n verblyf van drie jaar in Rome verskaf. Elke jaar moet hulle bewys lewer, in die vorm van 'n komposiesie van hulle vorderings. Die Staat het aan alle Franse komponiste in hul studietyd 'n ‘Prix de Rome’ toegeken, met uitsondering van César Franck, wat eers op sy vyftigste jaar sy eerste belangrike werk geskryf het: Symfonie, in d mineur. Was dit nie vir die ‘Prix de Rome’ nie, die wereld sou nooit die ‘Carmen’ besit het nie.

Daar is nie 'n kuns wat so 'n wye en onmiddellike beroep op die mensheid doen as musiek nie. Musiek spreek tot die harte van dié mense wat nooit geleentheid het om die taal van poësie en skilderkuns te leer nie. Onder die volk kan ons duisende mense vind vir wie musiek 'n deel uitmaak van hulle lewe, maar vir wie ander kunste 'n geslote boek is. Musiek is, sonder mededinger, die kuns van die volk, en dis een van die goedkoopste dinge in die wêreld, 'n Subsiedie van die Staat is miskien 'n saak van die toekoms, maar 'n private geldelike steun vir 'n studie van drie jaar in Europa kan 'n seën vir die land word.

Miljoenêrs in Amerika sal enige som geld gee vir kuns. Hulle steun operas, orkeste, garandeer konserte, verskaf veelbelowendes 'n deeglike opleiding, ens.

Want 'n deeglike opleiding, van meet af aan, tot in die kleinste onderdeel is die artistieke taak van hom wat hom geroepe voel om musiek te skep. Die kunstenaar kan nie sonder beheersing of nadink aan sy gevoel die vrye loop laat nie; die kuns eis tweevoudigheid; deur die organisme van sy persoonlikheid moet hy teorie en gees verenig. Skilderkuns en plastiek beeld die stof; die digkuns ontstaan in 'n denkbeeldige voorstelling. Die musiek, egter, kan nie 'n denkbeeldige voorstelling hê nie, ook nie uit stoflike voorwerpe opgebou word nie; dis 'n hoëre openbaring. Gelukkige land wat die waarde hiervan weet te erken! Gelukkige land wat die middele het om geestelike besit gemeenskap van sy volk te maak!

JOH. LUYT.