Die nuwe brandwag. Tydskrif vir kuns en lettere. Jaargang 1929

[p. 34]

Lewe en Dood.

Weg is die sneeu, en die gras verskyn reeds weer in die velde

Blare kom t'rug na die boom.

Aarde verwissel haar tye, en langs hul oewers loop strome

Minder en minder sterk.

Grasie en nimfe tesame die waag dit nou met hul susters

Ongekleed danse te lei.

Hoop vir onsterflikheid - ja, maar wat waarsku die jaar en die uur wat

Wegraap die vriend'like dag?

Winter word sag met die Westewind, Somer vertrap weer die Lente

- Somer, verdoem om te sterf,

Gou soos die vrugbringend' Najaar sy skatte uitstort, en dan weer

T'rug kom die Wintertyd star.

Tog maak die maan haar verlies weer spoedig op in die hemel,

Ons, as ons eenmaal verval,

Daar waar is Vader Aeneas, waar Tullus die ryke en Ancus,

Stof en 'n skadu is ons.

Wie weet of gode daarbo by die hede verder van plan is

Môre se tydperk te voeg?

Dit sal minstens jou gretige erfgenaam nooit kan vermors nie

Wat jy jou siel hier vergun.

Maar as jy eenmaal geval is, en Minos sy oordeel gevel het,

Statig, sy oordeel oor jou,

Nie, Torquatus jou bloed, welsprekendheid, nee, nog jou goedheid

Bring vir jou ooit weer terug.

Want uit die onderste Donker kan nòg Diana verlos vir

Rein-hart Hippolytus,

Nòg het Theseus die krag om van Péirithoüs sy geliefde

Lethe se bonde te breek.

[p. 35]

II. Oedipus aan theseus.
(Sophokles, Oed. Col. 607.)

 

Vriend Theseus, slegs vir gode kom daar nie

 

Of ouderdom, òf immermeer die dood.

 

Die res verwar tog steeds ons Meester Tyd.

 

Aarde word swak, swak word ons liggaam ook,

 

Geloof verwelk en ongeloof groei wélig.

 

Gees bly standvastig, nòg in vriende ooit

 

Nòg in die staat teenoor 'n ander staat.

Laat ons, Lesbia, lewe, laat ons liefhê,
Ou-mans-skinnergeklets suurhartig;
Laat ons nie op 'n oulap hul waardeer nie!
Sonlig snel daarheen, rys ook egter weer op,
Maar ons, as ons ou liggie eenmaal wegsink,
Nag dan, nag moet ons ewigdurend deurslaap.
Gee dan nou vir my duisend, duisend soentjies,
Dan gee duisend weer, dan nog vir my honderd.
Het ons duisende soentjies menigvuldig,
Laat ons skommelend hul getal verwar dan,
Sodat niemand dalk ons jaloers verwens nie,
Wis hy wat die getal is van ons soentjies.

Iemand vertel van jou dood, en beweeg my hart om met trane

Rouklag te maak, te onthou hoe ons tog dikwels, ou maat,

Sonlig laat daal het terwyl ons gesels: maar nou is jy êrens,

Vriend van die Kariese kus, lankal tot asstof verteer.

Ja, maar jou nagtegaal-stemme die lewe, en nooit sal die Dood nie,

Rower van alles wat leef, hul in sy kloue vervoer.

[p. 36]

V. Glaukos.
(Homerus. II. VI.)

 

Wat, Groot-hart Diomédes, wat vra jy nog na my afkoms?

 

Kyk, soos die ras van die blare, so is ook die ras van die mensdom.

 

Blare die word deur die wind op die grond verstrooi, en weer ander

 

Kry in die welige woude hul groeikrag as Lente terugkom,

 

So die geslag van die mense: een groei, die ander verkwyn weer.

Die naamlose Droom meer gelief as die lewe
Die Duister omhels dit en hou dit bewolk;
En die strale daarvan wat op aarde nog bewe,
Ons smag in ons liefde daarvoor, in ons strewe,
Want die lewe Hierna is ons ongeproe,
En die boek van die lewe Daaronder bly toe,
En ons dryf op legendes wat niemand vertolk.

Kort is die uurtjie waarin die geluk van die mensdom groei.
Groei dit, dan val dit ter aarde, verwelk as die Noodlot hom vloek,
Val, en verloor sy bloei.
Wat is die mens? Wat ook nie? 'n Ding van 'n dag en 'n droom
Van 'n skadu. Ja, maar wanneer die hemelse ligstraal hom soek,
Helder dan is die glans wat daar rus op sy hoof, en die stroom
Van sy lewe vloei saggies, vloei soet.

In die Hemel bestaan daar miskien
'n Voorbeeld, onsterflik bewaar,
Vir enigeen om te sien,
En vir hom wat gesien het, om dan
Deur die Lewe se doolsee te vaar
Met sy oog op die Hemelse Plan.

[p. 37]

Hierdie is enige gedagtes uit die klassieke skrywers oor die dood, die lewe en die hoop op onsterflikheid. Hul gedagtes kan ons nog met hul deel. Of ons nog hul versmaat, oorgedra in 'n vreemde medium en ontroof van sy aangebore taalmusiek, om nie te praat van die begeleidende musiek nie, kan voel, is 'n ander saak. Hier is 'n paar eksperimente. Die eerste stuk gee, wat ekspiratoriese aksent betref, die oorspronklike versmaat terug:

'n Daktieliese heksameter gevolg deur 'n daktieliese trimeter katalekties.

Die ritme herinner aan Schubert se Träumerei. Nommer drie probeer die elflettergrepige verse, van Catullus weergee.

- weer alleen in sover as die ekspiratoriese aksent die gevoel van die oorspronklike kan voorstel.

Nommer vier is die elegeïese koeplet: heksameter gevolg deur pentameter. So in Ovidius:

behalwe dat in die Griekse heksameter soos in nommer V gewoonlik die hoofcaesura na die twede lettergreep in die derde voet val. Weens sy groot getal natuurlike daktiele pas Afrikaans hom goed aan by die Griekse tiepe.

T.J. Haarhoff.