De Noordstar. Jaargang 3

[p. 131]

Redevoering over den eersten Kruistogt tot aen de verovering van Jerusalem.^(*)

Het magtige ryk der Romeinen door weelde, door verdeelingen en door de zwakheid der keizers verslapt, was in de vyfde eeuw eene prooi der Noordsche volkeren geworden. Alsdan werd het licht der wetenschappen uitgedoofd: eene akelige duisternis scheen zich over het westerlyke gedeelte van Europa te verspreiden, en de middeleeuw, de eeuw van barbaerschheid begon in ons Vaderland te heerschen.

Doch, gelyk de zwartste nacht somtyds nog wel eene sprank van licht schiet, zoo stak Karel de groote, helaes! voor te korten tyd, de fakkel der wetenschappen op nieuw aen; maer met zyne dood vervielen insgelyks die schoone beginselen. Deze groote vorst had zyn uitgestrekt ryk verdeeld, en aen Graven en Hertogen te bestieren gegeven. Zoo lang de held op den troon zat, bleven hem deze heeren getrouw en onderdanig; maer nauwlyks had de dood hem weggerukt, nauwlyks was het bewind in de handen zyner zwakke nakomelingen gevallen, of zy verklaerden zich onafhankelyk.

Hieruit zag men eene menigte kleine staten ontstaen, waervan de heerschzuchtige vorsten gedurig met elkander in oorlog waren.

(*) Het is ons aengenaem onze lezers de volgende redevoering welke, door leerlingen van het Athenaeum vervaerdigd, op de prysuitdeeling is uitgesproken geweest, medetedeelen. Het zy hun een bewys dat onze moedertael ook in de bezonderste gestichten onzes land met eer beoefend wordt. Wy willen hier nog byvoegen, dat de geestdrift welke de redevoering by onze stadgenoten, die by de prysuitdeeling tegenwoordig waren, verwekt heeft, eene proeve is dat onze Nederduitsche tael allengs meer en meer op de gemoederen begint veld te winnen.
De Redactie.

[p. 132]

Door de talryke onheilen, die daeruit ontstonden, getroffen, riep Albert III. graef van Namen de byzonderste heeren van het Land te Luik in 1074 by een; maer zyn edel doel werd niet bereikt, slechts gelukte het hem eenige rooveryen te beletten; alle hoop van redding was verloren, en het Vaderland scheen zich weder te moeten blootstellen aen schrikkelyke lotwisselingen. Maer God had zyne schepping nog niet uit het oog verloren, hy had al de onheilen aenschouwd, en zyne almogendheid bezat middelen genoeg om zyne liefgekoosde schepselen uit den gapenden afgrond te redden.

Eensklaps weêrgalmde de forsche stem van Pieter de Kluizenaer byna heel Europa door, en de wapens, die zoo menige broederborst doorboord hadden, om den bloeddorst der grooten te lesschen, werden nu gescherpt om broeders te verlossen en het graf des Zaligmakers aen de handen der ongeloovigen te ontrukken.

Het is dan den togt naer het Heilige Land, het zyn de byzonderste veldslagen door de kruisvaerders geleverd, de zegepralen door hen bekomen, welke myne zwakke stem aen myne hoorders zal mededeelen.

Gelieft dan, Myne Heeren, een weinig aendacht te leenen, en indien deze redevoering niet volkomen beantwoordt aen uwe verwachting, denkt dan, dat, niettegenstaende onze jonge jaren, wy toch ook eene lauwer meer willen vlechten by de lauwerkroon des Vaderlands.

Het was in 1095 dat Paus Urbaen II. eene kerkvergadering te Clermont byeenriep, waerin besloten werd al de vorsten, ridders en geloovigen uittenooden, om zich te scharen onder den standaerd van het kruis. Weldra zag men heel het kristendom te been, en de heeren, die daegs te voren nog elkander ten stryde daegden, omhelsden zich nu als broeders, en keerden woedend hunne bebloede zwaerden naer de schenders van Sion's dochter; en de volkeren die sints eeuwen in oorlog en geschil geleefd hadden, reikten elkander de hand van vrede en verzoening toe, en overal hoorde men maer éénen kreet: naer Jeruzalem, naer Jeruzalem! God wil het!

[p. 133]

In de oogstmaend van het volgende jaer moesten de legers zich op weg begeven; men had den winter doorgebragt met voorbereidselen te maken tot den togt, en de hemel zelf scheen eenen gelukkigen uitslag te voorspellen, daer hy dat jaer eenen dubbelen oogst van al de vruchten der aerde geschonken had.

Eindelyk was de dag van vertrek daer; ô aendoenelyk oogenblik! het was als of de Engel der regtveerdigheid de vreesselyke trompet der verryzenis geblazen had! Volk, - helmen, zwaerden, banieren, was al wat men ontmoette. Hier gaf de bevende hand eens vaders den zegen aen zynen zoon, daer wierp een zoon zich om den hals zyner moeder, eene gade zich om den hals van haren echtgenoot, met een woord, al wat men zag, was liefde en godsvrucht.

Gelyk weleer de kinderen van Israël, vol hoop en vreugde, zich, onder het bevel van Mozes, begaven naer het land door God aen hunne voorvaderen beloofd, zoo trokken ook de Kruisbroeders naer Jeruzalem. Onder het beleid van wie? ô Myne Heeren, hy was een Belg! begaefd met de wysheid van Salomo, en met den moed en de deugden van David! Zyn naem is Godfried van Bouillon, hertog van Lorreinen.

Aen het hoofd van 80,000 voetknechten en 10,000 ruiters, vergezelden hem zyne broeders, Baudewyn en Eustachius, Hugo van Vermandois, Robrecht, graef van Vlaenderen, Tancredo, en eene menigte andere dappere ridders. Aengevoerd door zulke groote mannen, beloofde deze togt den gelukkigsten uitslag; en alhoewel eene woeste volkshorde onder het bevel van Pieter de Kluizenaer en Godschalk in Hongarië, Bulgarië, en by de Muzelmannen reeds hun graf gevonden hadden, toch ontmoedigden die nederlagen Godefried niet: hy aenzag zelfs dit groote ongeluk als eene straf van den Hemel gezonden, om zyne togtgenoten destemeer te kunnen overtuigen dat de krygstucht de ziel is van den oorlog en de voorbode der overwinning: ook veroorzaekte zyne legerschaer nergens de minste klagten, overal vond zy vryen doortogt, en voorraed van levensmiddelen en kwam behouden voor Konstantinopel.

Alexis, de listige Alexis was alsdan in bezit van het keizerryk.

[p. 134]

Vurig had hy eerst de kristenen van het westen gesmeekt om ter zyner hulpe te snellen, maer, nu zag hy niet zonder vrees het ontzaggelyke leger der kruisvaerders op de hoofdstad aenrukken. Hy sloot de poorten van Konstantinopel en wilde in geene onderhandeling met de kristenen treden. Maer Godfried weegt dra op hem met heel zyne magt, en Alexis onderwerpt zich aen de kruisbanier. Intusschen waren menigvuldige Franschen en Italjanen zich nog by de magt van Godfried komen voegen, en de keizer leende aen het kristene leger zyne schepen om den Bosphoor overtevaren.

Mogt ik nu, Myne heeren, met hen den grond die getuige geweest is van zooveel wonderen betreden! Mogt ik aldaer de talryke veldslagen en overmeesteringen waer het kruis de halve maen heeft verduisterd en doen vallen, nagaen! Wat heldendaden, wat roemryke zegepralen zou ik u kunnen mededeelen! maer de tyd laet my ongelukkiglyk niet toe myn onderwerp, volgens dat het zich aen mynen geest verbeeldt, afteschilderen.

Ik mag niet spreken van Nicea, die door de natuer versterkte stad van Azië, welke na een beleg van zeven weken hare poorten voor de kruisvaerders heeft moeten openen; waer als een tweede David, Godfried een' tweeden Goliath heeft doen stronkelen. Ik mag de lauweren op de velden van Doryleum, te Tarsa, te Maresia, en te Edessa geplukt, niet aenraken; zelfs mag ik vóór Antiochië de hoofdstad van Syrië, waer de trouw der kristenen op zoo eene harde proef is gesteld geweest, niet blyven stilstaen. Ik moet naer Jeruzalem, naer het graf des Zaligmakers: de tyd wil het.

Maer, hoe zullen de kruisvaerders zich eenen weg banen, door de talryke legers der vyanden, die hen op hunne beurt in Antiochië omsingelen. Verzwakt en uitgeput door den honger, konden zy nauwelyks hunne wapens dragen. Maer Godfried's krachtige tael ontvlamde welhaest den moed in de harten der geloovigen en Kerbogâ's benden, als door den bliksem getroffen, lagen verbryzeld.

Nu kon hun niemand meer den weg van Jeruzalem sluiten. Men trok over de vruchtbare landeryen van Berytha, Tyrusen,

[p. 135]

Lido, zonder eenigen tegenstand te ontmoeten. Phoenicië met zyne vruchtbare velden leverde alle slag van levensmiddelen op. Eindelyk komt men aen den voet van eene bergketen welke Jeruzalem omringt; men brengt aldaer den nacht over. Deze nacht was een slapelooze nacht voor de kruisbroeders! Wat landen hadden zy doorloopen! Wat onheilen hadden zy geleden! En wat ongekende rampen hangen hun misschien nog boven het hoofd!...

Nauw spreidde de zon hare eerste stralen of heel het leger had den top des bergs bereikt: Jeruzalem! Jeruzalem! riepen zy met geestontroering uit: God wil het!

‘Zie daer, sprak Godfried, ô myne broeders! het doel van dezen heiligen togt! In de stad, welke dáér voor uwe voeten ligt, had weleer David zynen troon en God zynen tempel. Zult gy langer eene Moské dulden op den grond waer Salomo zyn wonder gebouwd heeft? Ginds is de Golgotha die, met het bloed des Heilands overgoten, getuige geweest is van zyn bitter lyden en dood! My dunkt, ik zie hem nog hangen aen het kruis tusschen twee misdadigen; terwyl Joseph en Nicodemus zich bereiden om hem ten grave te leggen. Welaen dan, Broeders! het is dit graf dat dagelyks bezoedeld wordt door de ongeloovigen, het is dit graf dat wy als kristenen, als kinderen van den waren God moeten verlossen. Schept dan moed, ô myne makkers, de zon van morgen zal het zegevierende kruis zien schitteren op de Moské van Omar.’

Op deze woorden was het leger als bedwelmd; de eene vielen vol hoop en blydschap ter aerde neder - en baden, de andere staken woedend de zwaerden omhoog, en zwoeren wraek voor de schenders van het heilige Graf.

‘Geen tyd verloren, riep Godfried, heden slaen wy onze tenten voor de muren der stad, morgen met het krieken van den dag, wagen wy den aenval; een gedeelte van het leger begeve zich met kemels naer Naplusa en brenge het noodige hout tot het opmaken der torens.’

Dit bevel was nauwelyks gegeven of het was vervuld. Weldra voerde men langs alle kanten hout in het kamp, en niet ééne

[p. 136]

hand bleef werkeloos. Het plein weêrgalmde van de hamerslagen, gemengd met de bevelingswoorden der opperhoofden. - Het was middernacht toen al de werken voltooid waren.

‘Op dit uer, riep Godfried, werd Jezus geboren om het menschdom te verlossen, wapent u, ô broeders! ter verlossing van zyn Graf!’

Eensklaps was alles te been, en de dappersten beklommen de houten torens. Eene akelige duisternis omving nog de omstreken, en men hoorde niets dan van tyd tot tyd de nare stem der wakers op de moskëen van Jeruzalem.

Lang liet het morgenlicht zich niet wachten, want het scheen dat de zon haren loop verhaest had, om des te spoediger het groote werk der verlossing van de Godsstad volbragt te zien.

By het schemeren van den dag gaf men het teeken des aenvals, en gelyk een hongerige leeuw, na langen tyd de dorre woestyne doorkruist te hebben, in eens zyne prooi aengrypt en verscheurt, zoo vallen de kristenen, met al hunne magt, de Saracenen op het lyf. Vergeefs overstroomen deze de belegeraers met grieksch vuer, ziedende pek en olie, vergeefs bonzen zy zware keijen en stukken rotsen op hen neder, dit alles zoo min als de vergiftigde pylen waeronder zy het kristene heir zochten te begraven, ontmoedigde de aenvallers niet. Verschrikkelyk beukten de stormrammen de muren, en menig Saraceen stuiptrekte in het stof, getroffen door de vreesselyke steenen welke de bleijen in de stad wierpen: geen schicht werd er geschoten of hy trof gewis het hoofd eens muzulmans.

Maer in al deze verwoestingen, welk is het gulden kruis dat ginds in de wolken blinkt? ô Het is de toren waerop Godfried strydt met zyn' broeder Eustachius, en zyn' neef Baudewyn, gelyk een leeuw tusschen twee andere leeuwen.

Zoo duerde de stryd voort tot op het uer dat de God-Mensch voor ons gestorven is. Godfried deed zynen toren voeren tot aen de muren der stad. De belegerden aenzagen dit gevaerte niet zonder schrik; ook rigtten zy daer al hunne pylen naer toe. Maer op eens de valbrug stort neêr; ‘God wil het!’ roept Godfried uit, en hy werpt zich, met het zweerd in de vuist, gevolgd van zyne medegezellen, in het midden der vyanden.

[p. 137]

Op hetzelfde oogenblik had men langs eenen anderen kant de stadspoorten overweldigd; en het zegevierende kruis schitterde op de muren van het verloste Jeruzalem!! Weldra was de stad een bloedbad geworden, en de straten waren opgepropt van doode lichamen.

Laet my toe, myne Heeren, het oog van al deze onmenschelyke wreedheden aftewenden; in onze jaren zyn onze harten nog zoo gevoelig: het woord bloed alléén doet ons walgen; ik werp my liever met Godfried voor den voet van het verloste Graf neder, met Hem wil ik dezen heiligen grond met myne tranen besproeijen en myn loflied onder dat van het kristene leger sturen tot den God der krygsheiren!

En gy, ô Godfried, door uwen moed en uwe deugden verheven op den troon van David, hoe zal ik U mynen dank betoonen! Gy hebt, wel is waer, het graf des Heilands, en onze gevangene broeders uit de handen der Saracenen verlost; maer met wat heil hebt gy uw Vaderland niet overgoten? Met eenen slag van uw zwaerd verbraekt gy in het oosten en hier in het westen de ketens der volkeren! Op den Golgotha, waer eertyds het kruis, het teeken der verlossing stond, hebt gy den boom der algemeene vryheid geplant! Gy hebt de twisten en veten die zooveel menschenbloed gekost hadden, uitgeroeid! Gy hebt den handel en de nyverheid, die bronnen van voorspoed, ontwikkeld. De kunsten en wetenschappen hebt gy eene vrye vlugt doen nemen, en gy hebt den naem der Belgen naest dien van U in de wereldgeschiedenis doen schitteren.

h.j.