De Noordstar. Jaargang 3

[p. 80]

Overzigten van verschenen werken.

Vlaemsch tooneel door H. Van Peene. - N^o 5. Roosje zonder doornen, drama- vaudeville in zes tafereelen. - Te Gent by den uitgever H. Hoste, algemeenen boekhandelaer in de Marjolynstraet, N^o 24.

Met het uiterste genoegen zien wy dat de heer Van Peene, niet alleen in vruchtbaerheid der voortbrenging van tooneelstukken aenwint; maer tevens zynen met regt verworven roem staende houdt. Het stukje: Roosje zonder doornen, dat hy onlangs het nederduitsch publiek heeft aengeboden, is ons hiervan een ontegensprekelyk bewys. Ryk van vinding, goed van aeneenschakeling, proeve van diepe kennis der wetten des tooneels, en van het menschelyk gevoel, zie daer zoo vele hoedanigheden welke men aen het gewrocht niet kan ontkennen.

Ons inzigt is thans niet een uitgebreid overzigt van het tooneelstukje van den heer V.P. te geven. De lezers onzes tydschrift kennen den schryver en zullen ons gemakkelyk op het woord gelooven, wanneer wy ons zegel aen een zyner werken hechten. Wy willen echter deze gelegenheid niet laten voorbygaen zonder den heer V.P. en ter zelfder tyd onze andere tooneelschryvers eene aenmerking te maken welke ons reeds lang op het hart heeft gelegen, en dit is deze: wy keuren stellig af dat achter een gevoelvol tooneel, dan, wen het medelyden en de droefheid op eenen hoogen graed geklommen zyn, dat men, zeggen wy, alsdan met een kouplet eindigt. Dit slaet,

[p. 81]

volgens ons, het gevoel omver; want nooit kan de muzyk eens vaudevilles zoo treffend, zoo verheven zyn, dat, by het hooren er van, het gevoel nog zou aenwinnen. Koupletten zyn goed in oogenblikken van blydschap; en dan nog moeten zy geestig zyn, en slechts eene herhaling van hetgene de aenschouwer reeds weet. Nooit mogen of kunnen zy dienen om den draed des stuks voortteleiden. Wy, geven tot staving van ons gezegde, de koupletten, op bladz. 53 en 59 voorkomende, den heer V.P. ter bedenking en wy twyfelen geenszins of hy zal ten vollen van ons gevoelen zyn.

Alfried en Karlina of de stemme des bloeds - drama in twee bedryven door Emm. Rosseels. - Te Antwerpen by Karel Oberts, Steenhouwersvest N^o. 797. - 1842.

Verhalen wy in eenige woorden het onderwerp van het tooneelstukje van den heer Rosseels. - Alfried, jong kunstschilder, is door Eikhart als zyn eigen zoon opgevoed. De jongeling bemint de dochter zyns weldoeners, en het meisje bemint den jongeling even vurig. Eikhart komt achter het geheim en wil de gelieven scheiden; want nooit kan er een huwlyk tusschen beide gesloten worden. Alfried schryft die weigering alleen toe aen het ongeluk dat hy heeft een bastaerd te zyn. Intusschen sterft de heer Baron Van Guldorp en deze erkent, by testament, Alfried als zynen zoon en laet hem al zyne schatten ten erfdeel. Nu denkt Alfried dat alle moeijelykheid zal verdwenen zyn en Eikhart hem zyne dochter niet meer zal kunnen weigeren. Dan de zaek is er niets door gevoorderd; want de vader van Karlina vindt zich eindelyk gedwongen het gansche geheim der geboorte van Alfried te verhalen; en nu weet de jongeling dat hy tegelyker tyd de broeder van Karlina is. Alfried bezwykt onder de smart en beneemt zich het leven.

[p. 82]

Uit dien eenvoudigen samenstel, wy bekennen het met genoegen, heeft de heer R. alle mogelyk voordeel getrokken. Het gevoel maekt de grootste waerde zyns stukjes uit en wy twyfelen er niet aen, zyn gewrocht zal met gretigheid gelezen worden. Wy willen hier tot proef eenige regels overschryven:

Bladz. 27 - 6 tooneel. ‘Karlina - gy zult niet vertrekken, Alfried! - gy wilt niet dat ik sterve, niet waer? ô Zeg my dat gy my niet verlaten zult; want gy hebt my uwe liefde toegezworen en niets mag dezelve verbreken.

Alfried. - ô Spreek my dus niet meer, Karlina, - de wereld verbiedt onze liefde.

Karlina. - God heeft onze zielen reeds vereenigd.

Alfried. By God zullen dezelve slechts vereenigd blyven - de menschen kunnen onze verbindtenis op aerde niet gedoogen.

Eikhart (ter zyde.) ô Algoede, breng toch eene uitkomst aen dit noodlottig oogenblik!

Alfried. - Vergeet, Karlina, wat ik eens voor u was, gedenk dat ik een verstooteling der aerde, een bastaerd ben, en dat ik op uw blank voorhoofd de schande prenten zou, indien ik u langer myne liefde opdroeg.

Karlina. Ach gy hebt dan beide myne dood gezworen? (tot Eikhart.) Maer, neen, dit kan niet zyn, gy mint my te zeer, vader, om my dus te pynigen. ô Heb toch medelyden met uw kind, laet my Alfried behouden.

Eikhart. - Hou op, kind, uwe tael is my angstig sterven - gy weet, Karlina, dat ik om uw minste verlangen te voorkomen, uw geringste wensch te voldoen, al zou gedaen hebben wat een vader vermag, en eventwel kan of mag ik uwe liefde voor Alfried niet langer gedoogen.’

Op zulken toon is, om zoo te zeggen, het gansche stuk geschreven. De driften zyn byna altyd op dezelfde hoogte gehouden. Het is eene lange klagt, eene aenhoudende verzuchting. Hier door is het gewrocht ook wel een weinig eentoonig geworden, iets dat in dergelyke gevallen zeer moeilyk te vermyden is en welk wy gevolgenlyk ligtelyk moeten vergeven. Wat de styl betreft, is het ons aengenaem te zeggen dat Alfried en Karlina

[p. 83]

het voorgaende tooneelstukje van den heer R. verre te boven gaet, en dat wy het zelfs als het beste letterkundig voortbrengsel beschouwen welk wy tot hier toe aen de pen van dien schryver te danken hebben. In dit gevoelen denken wy zullen die gene, welke Alfried en Karlina gelezen hebben, gereedelyk toestemmen.

Herinnering aen den Gentschen pryskamp, door Ed. Terbruggen. - Antwerpen by J.E. Rysheuvels, boekdrukker op de paddengracht - 1842.

Het is onder dien tytel dat de heer E. Terbruggen een bundel heeft uitgegeven. Voor eerst bevat het boek: Alva's geheimschryver of de burger van Gent. Weinig valt er ons hier over te zeggen. Het is eene overzetting en slechts als dusdanig mogen wy het hier beschouwen. Het oorspronkelyke werk beoordeelen, zou buiten ons bestek loopen: taelkunde alleen mag hier in betwisting komen. Zeggen wy dan dat in het algemeen de vertaling goed is; doch dat er hier en daer nog al vele zinsnede voorkomen, waer men het fransch ziet onder doorschynen. Dit had de vertaler moeten vermyden; want hierin was voor hem de grootste verdienste gelegen. Eenige spellingfeilen nog hebben wy den vertaler ten laste te leggen.

Een oorspronkelyk tooneelstukje is het tweede gewrocht dat wy in den bundel ontmoeten: het is getiteld; De bekroonde verwachtingen; huisselyk tooneel in een bedryf. Het geschiedkundige van dit stukje is de behaling des eersten prys van tooneelkunde te Gent door de antwerpsche maetschappy: Liefde en Eendragt. Eene kleine intrigue is by de hoofdzaek gevoegd en moet, als het ware, het aengename van het stukje uitmaken. In eenige woorden zullen wy hier ons oordeel over hetzelve trachten medetedeelen.

De rol van Laurent den knecht, is wel uitgewerkt en geestig. Waerlyk kluchtig is op sommige plaetsen het karakter van de

[p. 84]

waelsche keukenmeid Trinette. De schryver heeft hier, zoo veel mogelyk, de wyze der Walen in het uitspreken van het nederduitsch willen navolgen en hy is er niet slecht in geslaegd. De karakters van Frans en Roosje zyn, volgens ons dunkens, wat al te kinderachtig, en wy zouden met vader Der Wyk in hun huwlyk niet toegestemd hebben.

Niet onaerdig zyn de zangstukjes welke in het gewrocht voorkomen. Een dat ons bezonder bevallen heeft, is een liedje, de ware belg, getiteld, en op de wyze van de Brabançonne.

‘Hy zy gevloekt, die vreemden lust blyft voeden,
Die voor dit juk zyn eigen heil verbeurt,
Uit laeg belang of afkeer van het goede,
Zich 's broeders hart en hunner liefde ontscheurt!
Den naem van Belg kan de onverlaet niet dragen;
Dien naem zoo nauw, zoo duer aen de eer verkleefd,
Laet hy toch slechts door vreemden boef verlagen
En rooft dus de eer die zyn bezitten geeft.’

Dit zy voor de tooneelstukjes.

Het laetste gedeelte des bundels bestaet in een verslag over den tooneelkundigen wedstryd geopend te Gent in 1841. De heer Terbruggen, maekt ons daerin bekend, ten eerste met de oprigting en aengroei der maetschappy: Liefde en Eendragt; dan geeft hy eenige inlichtingen over de maetschappy der Fonteinisten te Gent; vervolgens het verslag der tooneelvertooning, het uitschryven van den pryskamp, en de toewyzing en verdeeling der pryzen; eindelyk de intrede en feestpleging te Antwerpen, der overwinnende maetschappy Liefde en Eendragt, en eenige woorden over de maetschappy Rhetorica. Dit alles is in eenen klaren en duidelyken styl opgesteld en moet als een klein gedenkteeken van den zegeprael der antwerpsche tooneelmaetschappyen verstrekken. Eindigen wy met den heer E.T. den welverdienden lof toetekennen, welken hy zich verworven heeft, met aen den bloei en voortgang van ons opkomend nationael tooneel zoo krachtdadig medetewerken.

de bestierder p.f.v.k.