|
| |
| |
| |
| |
De dooden spreken niet meer.
Verhael.
(1609.)
I.
Gedurende dertig jaren had de afschrikkelyke oorlogsgod zyne verslindende fakkel door geheel het Nederland gezwaeid, en achter zich niets dan de verdelging en de wanhoop gelaten. Duizende persoonen als martelaren der vryheid op het schavot, of als helden op het veld van eere gesneuveld, hadden, ten koste van hun bloed, de onafhanglykheid der vereenigde provinciën verzekerd en de splitsing der Nederlanden tot eene daedzaek doen overgaen. Nogtaus de onverbiddelyke haet dien Filips aen de aenklevers der hervorming had toegezworen, en dien de dood van Willem den Zwyger niet had kunnen uitdooven, porde hem gedurig aen om den oorlog met woede voorttezetten. Ofschoon al de schatten welke de nieuwe wereld aen Spanje schonk er door verslonden werden, toch wilde hy van zyn onzalig voornemen niet afzien, en poogde hy nog altoos den schepter, die hem voor immer ontgaen was, te hervatten,
| |
| |
wanneer de dood hem kwam treffen en de vereenigde provinciën van hunnen onverzoenlyksten vyand verloste.
Zuid-Nederland was nu het erfdeel der Infante Isabella en van haren gemael, den Aertshertog Albrecht geworden. Deze die gedurende de eerste jaren zyner regering het spoor zyner voorgangers was blyven volgen, zonder nogtans eenig merkweerdig voordeel te behalen, besloot eindelyk aen zyne uitgeputte landen den vrede en de rust te hergeven, en aen koophandel en nyverheid, die, zoo door de menigvuldige uitwykingen, als door de langdurigheid des oorlogs, gansch te niet gegaen waren den middel aen te bieden om zich te herstellen.
Na lange raedslagingen en menigvuldige voorstellen werd er eindelyk een verdrag geteekend, waerby de onafhanglykheid der vereenigde provinciën herkend, en een stilstand van wapenen voor twaelf jaren vastgesteld werd.
Dit verdrag werd op den 14 April 1609 binnen Antwerpen afgekondigd en alom met blydschap ontvangen. Ja, de vreugde was zoo groot en zoo algemeen, dat zoo wel de burger als de edelman die te kennen gaf door openbare en byzondere feestvieringen en vermakelykheden.
Tusschen degenen welke zich het meest door de pracht en de zinnelykheid hunner feesten deden onderscheiden, telde men den heer Adriaen Van Berchem, een der voornaemste en der meest geachte edelen van Antwerpen. Nogtans moeten wy bekennen dat het feest 'twelk hy, omtrent veertien dagen na de afkondiging des vredeverdrags, aen zyne magen en vrienden had
| |
| |
aengeboden, ditmael een dubbel oogmerk had. Zyne eenige dochter, zyne aengebeden Wilhelmina was sinds lang verloofd aen Jonkheer Ernest Van Renterghem; heden was hun huwelykskontrakt geteekend en uit deze oorzaek had de Heer Van Berchem zyne gasten op de deftigste wyze mogelyk willen onthalen.
Het was reeds laet in den nacht, en de vrolykheid, de eensgezindheid hadden geenen oogenblik opgehouden tusschen het geheele gezelschap te heerschen. Aen Mina's zyde gezeten, blikte Ernest haer met zooveel liefde aen en scheen in hare oogen reeds al de zaligheid te putten welke het huwelyk hem beloofde. Ieder die het jonge paer aldus aenschouwde, was innerlyk bewogen en voelde zich eenen traen van vergenoeging in het oog komen. De ouderlingen herinnerden zich de gelukkige dagen hunner jeugd, wanneer zy ook, by hunne zielsvriendin gezeten, al het zoete der min mogten smaken; de jongelingen, integendeel, de toekomst voorloopende, zagen zich reeds vereenigd met de vrouw wier naem hun onuitwisbaer in het hart geprent stond: doch welken zy nog niet dan in de eenzaemheid en in de stilte des nachts durfden noemen; de inbeeldingskracht streelde zoodanig hunne zinnen dat zy hunne droomen eene wezenlykheid meenden en dachten Ernestes lot niet te moeten benyden. Neen! dit vuige gevoel kon in hunnen boezem geene plaets vinden. Van Renterghem was hun altoos een getrouw makker, een braef gezel geweest, en hy die door zyn goed karakter, door de kieschheid zyner handelwyze zich niets dan vrienden had weten te verschaffen, kon geenen haet op zich halen, kon geene vyanden hebben.
| |
| |
Wy bedriegen ons; aen dit ongeluk had Ernest niet kunnen ontsnappen: hy had één vyand, en deze was Alonzo de Mendoze.
Mededinger naer de hand van Wilhelmina, had hy door het meisje zyne wenschen zien verstooten, en een vlaemsch edelman den voorkeur verkrygen op hem, die die van koninglyken bloede afstamde. Oh! die hoon welken men in hem aen geheel zyn geslacht aendeed, kon hy niet vergeven, en hem die er de oorzaek van geweest was, zwoer hy eenen onverzoenelyken haet toe, den haet eens Spanjaerds. Ja, al moest hy den arm eens moordenaers wapenen, al moest hy zelf zyne handen met bloed bevlekken, Ernest zou Mina's echtgenoot niet worden. Dit had hy gezworen en geene rust kon hy genieten voordat hy zynen schrikkelyken eed ten uitvoer gebragt had, voordat de jongeling zyn slagtoffer geworden was.
Het feest door Van Berchem gegeven, scheen hem eene gunstige gelegenheid aentebieden om zyn schelmstuk te volbrengen. Lang had hy de middels beraemd om zich 't best van zyn vyand te ontmaken en eindelyk had hy zich bepaeld by dengene die, zonder dat hy zich zelf blootstelde, hem toch tot zyn doel moest leiden. Geld en goederen bezat hy in overvloed, en dus was het hem niet moeilyk geweest eenige booswichten te vinden die, om een weinig gouds, zich met eene moord zouden gelast hebben, zonder voor de gevolgen hunner euveldaed te schrikken.
Alonzo had nu alles beschikt om zyn plan ten uitvoer te brengen: zyne mannen stonden op de bestemde plaets, hy had hun zyne laetste bevelen gegeven, -
| |
| |
en, verzekerd dat deze stiptelyk zouden uitgevoerd worden, ging hy met ongeduld er den uitslag van afwachten.
| |
II.
Van Berchem's wooning was een der aenzienlykste gebouwen van den Oever. Daer was het dat het feest waervan wy reeds gewag gemaekt hebben, gegeven werd, en aen de glansryke verlichting der vensters, aen het zoet geluid der speeltuigen welker klanken tot op de straet doordrongen, was zulks genoegzaem te bemerken. Wat meer is, door nieuwsgierigheid uitgelokt, hielden zich een aental persoonen voor de huizing, op, en bleven daer gapend alles aenschouwen. Doch hoe meer de nacht vorderde, hoe kleiner het getal der nieuwsgierigen ook werd; en wanneer de aftogtsklok de burgeren tot den slaep kwam roepen, waren zy reeds allen verdwenen. Nogtans was er een man die dit voorbeeld niet had gevolgd. Ofschoon eenieder vertrokken was, had hy toch den post blyven behouden die hy van eerst af had uitgekozen. Tegen over de wooning van Van Berchem stond hy, en hield zich daer zoo digt tegen den muer en zoo beweegloos dat een voorbyganger hem met moeite zou ontdekt hebben. Zyne blikken waren gedurig en zonder ophouden op de verlichtte vensters gevestigd, en sinds hy zich op deze plaets bevond, had hy niet eens gewaegd de oogen daer van aftekeeren.
| |
| |
Het geduld scheen hem nogtans eindelyk te ontgaen; want eensklaps uit zyne schuilplaets tredende, begon hy eenige stappen heen en weder te wandelen, en mompelde hy ontevreden:
‘By Satan, myn patroon, de aprilsche nachten zyn, om den duivel, niet aengenaem, vooral wanneer men zich zoo stil en onbeweeglyk houdt als een marmeren standbeeld... Ik had my van eenen mantel moeten voorzien, want alle myne lidmaten zyn zoodanig verkoud en verstramd dat ik straks met moeite eene hand zal kunnen uitsteken om aen het werk te helpen... Ook, waerom toeft die duivelsche Jonker zoo lang?.... Zou hy reeds vertrokken zyn? zou ik onze prooi hebben laten ontsnappen?.... Oh! neen, neen! daerom heb ik te goede wacht gehouden en zyne trekken zyn my te wel bekend.... Maer waerom komt hy niet?.....’
Eensklaps hield hy stil: een jongeling kwam uit de poort der wooning getreden, voorgegaen door twee dienstboden welke brandende fakkels in de hand droegen: ‘Daer is hy! - sprak de onbekende; - oh! Satan, heb dank! nu zal hy ons niet ontgaen!’ - en hy begon den jongeling te volgen.
Ernest, - want niemand dan hy was het, - nog geheel aen het geluk dat hy zoo mild genoten had, overgegeven, was gerust de Hoogstraet ingeslagen en stapte moedig voort; maer nauwlyks was hy tot aen de H. Geeststraet gekomen of de onbekende die hem opvolgde, eensklaps de hand aen den mond brengende, deed een geluid hooren aen dat eener fluit gelyk. Op dit teeken kwamen eenige gewapende mannen uit de zystraten gesneld, wierpen zich tegelyk op de dienstboden, rukten
| |
| |
hun de fakkels uit de hand, doofden de lichten uit en ploften hun op herhaelde reizen eenen dolk in de borst.
Zoo haest Ernest deze mannen had zien te voorschyn komen, had hy zich rugwaerts tegen den muer geplaetst, en zyn rapier in de hand genomen hebbende, beloofde hy zyn leven duer te doen koopen. Doch wat kan moed tegen overmagt! Op minder dan een oogwenk was de jongeling ontwapend geworden, op den grond gerukt, en met eenen doek den mond gestopt.
Dit alles was slechts het werk van een oogenblik geweest, en voor dat iemand der geburen door het gerucht ontwaekt was en tot hulp had kunnen snellen, hadden reeds de mannen, op bevel van hun opperhoofd, den jonker op de schouders genomen en waren langs de Stoofstraet verdwenen. Niet verre nogtans hoefden zy te gaen, want op het Zand gekomen, hielden zy voor eene kleine, bouwvallige wooning stil. Daer, echter, schenen zy verwacht te zyn, want nauwelyks had iemand van hen den hamer der deur laten nederbonsen of de ingang werd hun geopend, en geheel de bende trad door eenen smallen gang tot in eene achterkamer die op de Schelde uitzigt had, en welke door verscheidene waskeersen verlicht was.
Daer zat de spanjaerd Alonzo de booswichten aftewachten die hem zyn vyand moesten komen leveren. Zoo haest hy hen had hooren naderen, was hy opgesprongen en eer zy nog het vertrek binnen gekomen waren, vroeg hy: ‘Welnu! zyn myne bevelen volbragt?.’
‘Ja, Heerschap, - was het antwoord, - alles is, God lof, wel afgeloopen; ofschoon de jonker ons wat lang heeft laten wachten, is hy toch eindelyk in het
| |
| |
net geraekt; de weêrstand welken hy ons wilde bieden, heeft hem geen ander voordeel bezorgd dan een paer steken te ontvangen.’
‘En heeft men u niet afgespied; is men u niet komen verassen?...’
‘By Satan, neen, Heerschap! Alles is met zooveel spoed en zoo stil afgeloopen, dat er, buiten u, geen mensch is die ons zou kunnen komen beschuldigen van aen deze beuzeling deel genomen te hebben.’
‘Genoeg! - sprak Alonzo; - verwydert u een weinig: binnen een oogenblik zal ik nog uwe hulp noodig hebben om het werk te voltooijen.’
Intusschen had men Ernest op eene tafel, die in het midden der kamer stond, uitgestrekt en hem den doek die zynen mond stopte, ontnomen. De aendoening over den verraderlyken slag welken men tegen hem kwam te plegen en het verlies van bloed hadden hem in onmagt doen vallen; doch wanneer het leven in hem begon terug te keeren, staerde hy met verwilderde blikken in het ronde en vroeg met eene zwakke stem: ‘Waer ben ik?....’
‘Waer gy zyt, - antwoordde Mendoze, - waer gy zyt?.. In myne magt zyt gy, Ernest; in de magt van uw' medeminnaer, in de magt van Alonzo de Mendoze!! -
“Mendoze, gy, een moorder!” riep de jongeling, met afschrik het hoofd afkeerende; doch de spanjaerd, zonder op deze woorden te letten, ging op eenen spottenden toon voort: “niet waer, Ernest, dat wanneer gy over weinige oogenblikken uwe geliefde Mina verliet, en naer huis stappende de zaligste voornemens vormdet, niet waer, dat gy dan niet dacht dezen aengenamen
| |
| |
droom zoo spoedig te zien verydelen?... Eene reeks van heilvolle jaren zaegt gy voor u opryzen en niet eens dacht gy dat een mensch, met een weinig gouds, op een' stond al dit geluk zou hebben kunnen verbryzelen, u den smartkelk doen proeven, wanneer gy niets dan wellusten gekend hadt! - Ja, Ernest; terwyl gy aen Mina's voeten uwe liefdeverklaringen herhaeldet en hare handen zoo vuriglyk aen uwe lippen druktet, wist gy niet welk afschrikkelyk lot u boven het hoofd hing. Ja, sedert den dag dat Mina myne liefde versmaedde en u den voorkeur gaf, waren uwe dagen geteld. Myne wraek heeft zich lang laten wachten om u des te beter te treffen. Thans zyt gy in myne magt en gy gaet sterven! Gy gaet sterven, Ernest; niet eene roemryke dood zoo als het eenen ridder behoort, maer eene stille en ongekende dood. Morgen zal men uw lyk komen opzoeken zonder het te vinden; te vergeefs zal het graf uwer voorvaderen uw kil gebeente afwachten, nimmer zal het uwe asche insluiten, Ernest! - Van deze laetste rustplaets zal uw vyand u nog berooven en tot na den dood zal dus zyn haet u nog achtervolgen!!..”
Gedurende het spreken dezer woorden had de jongeling zynen toorn moeilyk kunnen inhouden: verscheiden malen had hy alle zyne krachten te samen gespannen om de koorden die hem de handen bonden, los te rukken; doch vergeefs was zyne pooging geweest. In woede riep hy tot den Spanjaerd: “Monster! zoo gy een ridder zyt, zoo er edel bloed door uwe aderen vloeit, geef daervan bewys! Ruk my deze banden af, geef my een wapen en kom u leven tegen het myne betwisten: hoewel ik zwak en gekwetst ben, zal ik nog altoos kracht genoeg
| |
| |
bezitten om uw hart optezoeken en het met myn stael te doorbooren!”
“Denkt gy dat ik zinneloos ben, - sprak de Spanjaerd met koelbloed, - zou ik myn leven tegen het uwe gaen wagen, wanneer gy in myne magt zyt, en dat een woord, door my uitgesproken, genoeg is om u naer de eeuwigheid te zenden!”
“Ja, - hernam Ernest, - ik was zinneloos te gelooven dat eene vuige ziel voor edele gevoelens kon vatbaer zyn. Gy zyt geen edelman, Alonzo; gy zyt het bastaerdkroost van een roemryk geslacht; Mendoze, gy zyt een lafaerd!”
“Oh! dit woord is uw doodvonnis” riep Alonzo in de uiterste woede; - wat wacht gy, mannen, - ging hy tot zyne boeven voort, hoort gy niet dat de tyd gekomen is! Maekt spoed en dat zyn lot zich vervulle!’
Op dit bevel bragten de mannen eenen grooten zak by, dien zy gedeeltelyk met zware steenen opgevuld hadden en staken den jongeling in denzelve; doch voor dat dit werk voltooid was, liet hy nog deze woorden ontsnappen: ‘Mina, voor eeuwig, vaerwel! - Alonzo aen u laet ik eene wroeging en aen God de taek van my te wreken!’
‘Der menschen wraek vrees ik ook niet; de veiligheid dezer mannen eischt hun stilzwygen en gy zult my niet komen beschuldigen, Ernest, - want de dooden spreken niet meer;’ antwoordde de Spanjaerd al spottend.
Intusschen hadden de moorders den zak zorgvuldiglyk toegebonden; en na de yzeren staven, die slechts los in het venster stonden, er uitgenomen te hebben, voltooiden zy Alonzo's wraek en wierpen den jongeling in
| |
| |
de Schelde. De waters ontsloten zich om dezen kostbaren pand te ontvangen, en Wilhelmina's minnaer had opgehouden eenen hinderpael aen Alonzo's liefde te zyn!!
‘Mannen, - sprak Mendoze, eene beurs vol gouden stukken op de tafel werpende, - uwe taek is volbragt; ziet daer de belooning.’
| |
III.
Vier maenden waren er verloopen sedert dat men op een morgen de lichamen der twee dienstboden van Van Renterghem, in hun bloed zwemmende, in de Hoogstraet had vinden liggen; en niettegenstaende de navorschingen door zyne magen en door den Schout gedaen, had men van hem zelf niets kunnen ontdekken.
Deze gebeurtenis die in den beginne de nieuwsgierigheid der Antwerpenaren opgewekt en de stof aller gesprekken had uitgemaekt, was byna geheel vergeten. Wilhelmina zelve, de schoone Wilhelmina, die zoo bitterlyk het verlies had betreurd van hem die zy zoo teeder bemind had, die zy reeds als haren echtgenoot aenschouwde, begon zich allengs te getroosten, en vertoonde zich weêr in de openbare wandelingen, waer zy steeds door een ieder bewonderd werd en de harten van alle de jongelingen tot zich trok.
En inderdaed geen bevalliger meisje kon er op de aerde gevonden worden. Hare wezenstrekken drukten
| |
| |
zoo levendig de zoetaertigheid haer's karakters uit; hare blauwe oogen wierpen zulke zachte en teedere blikken, en fyne lokken van het schoonste blonde hair omkransden zoo lieflyk heur hoofd. Met een woord, zy geleek volkomen aen eene pasontlokene roos, want ook zy was in de lente harer dagen; - achttien jaer was Mina's ouderdom; - en hem die 's meisjes liefde had kunnen verkrygen zou de aerde een Eden geworden zyn. Ook had Ernestes dood de hoop in aller harten teruggebragt. Nu Mina van alle banden ontslagen was, dacht men dat zy welhaest tot eenen anderen keus zou overgaen, en ieder jongeling trachtte het voorwerp er van te worden. Geen wonder dan dat, telkens het meisje zich in het openbaer vertoonde, hare voetstappen steeds door eene menigte jonkers gevolgd wierden die alle moeite inspanden om van haer een blik te verkrygen; doch wanneer Mina soms, de oogen opligtende, zich het voorwerp van een ieders verlangen zag, dan voelde zy het rood op hare wangen komen en bukte het hoofd om hare schaemte te verbergen.
Tusschen de menigvuldige mededingers na Mina's hand bevond zich Alonzo de Mendoze. Bezitter van een groot vermogen en van een der edelste huizen van Spanje afstammende, kon het geslacht van Van Berchem niets dan winnen met zich aen het zyne te verbinden. 's Meisjes vader had zulks gevoeld, en wanneer Alonzo hem dezen voorstel gedaen had, was hy niet ongunstig aenhoord geworden. Nogtans minde de oude man zyne dochter te zeer om haer in iets te bedwingen en raedde hy Mendoze aen met geduld te werk te gaen. De goede vader dacht dat wanneer de tyd de droefheid zyner
| |
| |
dochter zou gestild hebben en de gedachtenis van haren boezemvriend geheel uit haer geheugen zou gegaen zyn, het den Spanjaerd minder moeilyk zou vallen zyne aenvraeg gunstig te doen beantwoorden.
Alonzo, van Van Berchem's toestemming verzekerd, zag dus de toekomst hem toelachen, en hy zou zich welligt over zyne misdaed hebben kunnen verheugen zoo Ernestes laetste wensch zich niet verwezentlykt had.
Men herinnere zich dat de jongeling hem gezegd had: ‘Aen u laet ik eene wroeging;’ en sedert den dag dat hy zyn schelmstuk ten uitvoer had gebragt, was Mendoze's hart met folteringen overladen geworden en voelde hy zyn geweten als door een knagenden worm aengedaen. Te vergeefs zocht hy aen deze pyniging te ontsnappen: des nachts kwam de slaep zyne sponde niet meer bezoeken en zag hy gedurig het afbeeldsel des jongelings hem voor de oogen zweven: by dag zocht hy aen dit lyden te ontsnappen, en, in het gezelschap van eenige jonge losbollen, leverde hy zich met woede aen het spel over, en trachtte daer inden middel te vinden om zyne innerlyke smarten te vergeten.
Eens had hy eenige dezer jongelingen ter maeltyd genood, en allen hadden aen zyn verzoek beantwoord, een enkel uitgezonderd. Echter daer er niemand de rede zyner afwezigheid kende, bleef men, ofschoon het bestemde uer reeds lang voorby was, nog eene wyl tyds naer hem wachten. Dan, wanneer er eene halve uer verloopen was, begon een ieder geduld te verliezen, en stelde Alonzo aen zyne vrienden voor, zich, zonder langer toeven, aen tafel te zetten.
Men begrypt ligt dat dit voorstel algemeen aengeno- | |
| |
men werd; nogtans kon de vergenoeging welke zy er over gevoelden, hun den vriend, die hun ontbrak niet doen vergeten? ‘Waer toch mag Hendrik blyven? - vroeg een der jongelingen; - hy die altoos gewoon is den eerste aentekomen, zich nu laten wachten wanneer eene heerlyke maeltyd ons zoo vrolyk toelacht; oh! dit is onvergeeflyk!!’
‘Ik ben van gevoelen, Myneheeren, - sprak een andere, - dat hem iets buitengewoons moet overkomen zyn...’
‘Juist zoo als ik; - viel een derde in, - de duivel zal hem weggevoerd hebben.’
‘Zeg liever dat hy van nacht zal vermoord zyn zoo als aen Ernest Van Renterghem gebeurde..’
‘Wat zegt gy... Ernest.... gemoord! hoe!.. wie?..’ riep Alonzo met een' angstigen schreeuw, uit, terwyl eene bleeke doodskleur zich op zyne wangen verspreidde en den schrik zyner ziel verried.
‘Wat drommel, Mendoze, waerom u zoo ontstellen?... Wy weten immers welk ongelukkig lot Ernest is wedervaren; of vreest gy misschien dat hy uit het graf zal opstaen om u het bezit van Wilhelmina te komen betwisten?.’
Deze laetste woorden deden ieder in een schaterlach uitbersten; en Alonzo gevoelende welke onvoorzigtigheid hy begaen had, trachtte zich te herstellen en eene kalmte op het aengezigt te toonen die nogtans in zyn hart niet woonde. Op het zelfde oogenblik trad Hendrik nog door een ander jongeling gevolgd, de eetzael binnen! Alonzo, - sprak hy, - verschoon my zoo ik aen myn woord niet getrouw ben geweest: deze vreemde- | |
| |
ling is er de oorzaek van. Dezen morgen heb ik het genoegen gehad met hem kennis te maken, en daer hy eenige maenden in de stad gaet verblyven, heb ik de vryheid genomen hem hier te geleiden opdat hy, op eens, met alle de vrienden kennis make.’
‘En gy hebt wel gedaen, Hendrik, - antwoordde Mendoze, die, zonder de trekken des vreemdelings gezien te hebben regt stond om hem te begroeten; doch nauwlyks had hy zyn gelaet bespeurd of hy liet zich in zynen zetel nedervallen, en, geheel ontsteld, ontglipten hem deze woorden: ‘Hemel! wat zie ik... hy is 't!...’
‘Wie?.. wat wilt gy zeggen?’ vroegen hem te gelyk alle zyne makkers.
‘Vindt gy niet, - vroeg de Spanjaerd met eene bevende stem aen den jongeling die nevens hem gezeten was, - vindt gy niet dat die vreemdeling volkomen aen Ernest gelykt?.’
‘By Satan! dit gaet te verre! Begint gy zinneloos te worden, Alonzo?.. Vreest gy dan zoo zeer Mina te verliezen dat gy in elk persoon Van Renterghem meent te herkennen. Kunnen wy aen zynen dood nog twyfelen, of denkt gy misschien dat zyn geest uit het graf zal opryzen, alleen om het vermaek te hebben van u eene poets te spelen?... Kom, kom, stel u zulke grillen uit het hoofd, en ledig liever een beker..’
‘Gy antwoordt niet op myne vraeg...’
‘Wel zoo gy er aen houdt, zal ik u openhartig verklaren dat er tussschen hem en Ernest geene de minste gelykenis bestaet. Zyt gy nu te vreden?’
Alonzo antwoordde niet, maer aen de strakke blikken waer mede hy den vreemdeling bleef aenschouwen, zag men genoeg dat hy niet overtuigd was geworden.
| |
| |
Dit kleine voorval had als eene tint van droefheid over het middagmael geworpen; te vergeefs poogden Hendrik en zyne vrienden Alonzo optebeuren: hunne moeite ging verloren. De Spanjaerd was in eene geestbedwelming gevallen, waeruit hem niets kon trekken, en wanneer zyne gezellen van de tafel opstaende, hem voorstelden naer het speelhuis te gaen waer zy gewoonlyk hunne avonden doorbragten, weigerde hy hen te volgen en ging zich in zyne slaepkamer opsluiten; waer hy ten prooi aen duizend folteringen te vergeefs naer de rust zocht die hem voor eeuwig was ontvloden.
Eenige dagen later was Alonzo, op de Schelde, eene wandeling gaen doen. Zyn geest was zoodanig aengedaen geworden door de wonderbare gelykenis welke hy gevonden had tusschen den vreemdeling door Hendrik by hem ingeleid en het ongelukkig slagtoffer zyner wraek; zyne ziel werd zoodanig door de smart afgemarteld, dat hy nergens wist zich te bergen om aen zyne wroegingen te ontsnappen. Steeds zag hy Ernestes wezen voor zyne oogen; 's jongelings laetste woorden klonken hem gedurig in de ooren; ja, in elk persoon meende hy hem te erkennen die zoo verraderlyk door zyne hand was omgebragt; oh! Alonzo's toestand was afgrysselyk en zyne misdaed woog hem zwaer op het hart! Zyn hoofd, geheel zyn lichaem gloeide als of een verslindend vuer alle zyne aderen doorliep, en niets kon hem noch baet noch hulp verschaffen. - Het water! - oh! ja; dit had hy nog niet beproefd! De koude lucht, de koele wind die altoos op den stroom heerscht, zou hem, - zoo dacht hy, - misschien de hersenen verfrischt hebben, en zoo niet eenige verzachting aen zyne
| |
| |
smarten toebrengen dan toch hem alleen en verre van het stadsgewoel laten lyden.
In het eenzaem bootje, dat langzaem de wateren doorsneed, was Mendoze neêrgezeten, en het hoofd achter over geheld, ademde hy gretig de frische lucht in, zonder te zien dat nog een ander schuitje steeds het zyne volgde, en al meer en meer hetzelve naderde. Op eens schoot hy op: eene stem riep zynen naem. Verbaesd van zich zelf tot daer achtervolgd te zien, draeide de Spanjaerd het hoofd naer den kant waervan de stem scheen te komen, en zag in een vaertuig dat nu het zyne raekte, een man regtstaende en die met den arm stadwaerts uitgestrekt, hem iets scheen aentetoonen. Onwillig en als door de gebiedende houding dezes mans gedwongen, volgde Alonzo de rigting welke men hem aenwees, en dan zag hy:
Hy zag het huisje waerin zyn schelmstuk volbragt was geworden, uit hetwelk hy Ernest had doen in de Schelde werpen!!
In woede wierp zich Mendoze naer dengene die hem dit schrikkelyk oogpunt had doen ontwaren: ‘Ellendeling, - riep hy, - zeg, is het de het die u uitgebraekt heeft om my te achtervolgen! Spreek, of....’
‘De dooden spreken niet meer!’ antwoordde de man langzaem; en tevens den hoed afnemende die hem het hoofd dekte en onder welks breede kanten zyn gelaet schier geheel verborgen was, toonde hy den Spanjaerd wezenstrekken die hem zeer wel bekend waren.
‘Ernest!’ schreeuwde deze als verplet door het afschrikkelyk visioen dat zich voor hem opdeed: ‘Ernest! of is het zyn geest!’ en zich het hoofd in de handen
| |
| |
bergende, riep hy met wanhoop: ‘ô God, God! heb medelyden met my en wees barmhartig! Uwe wet heb ik schandig overtreden, het bloed eens menschen vergoten, - doch spaer my, ô Heere, en straf my niet volgens uwe verbolgendheid!’
Hier borst hy uit in eenen vloed van tranen, die ziltig over zyne wangen rolden en aen zyne voeten neêrvielen. Wanneer hy het hoofd opligtte, was alles verdwenen. Echter gedurende deze weinige oogenblikken had hy een besluit genomen. Daer hy alle middelen had aengewend om zyne misdaed te vergeten of de knaging zyns gewetens te verdooven, zonder dat iets hem geholpen had, wilde hy zich nu aen de voeten des outers gaen werpen en van God de verzachting zyner smarten die de wereld hem niet geven kon, gaen afsmeeken. Met dit inzigt deed hy zich aen de Sinte Walburgis Kerk afzetten, en trok met eenen wankelenden tred den tempel binnen.
Eene menigte geloovigen zaten daer vóór het beeld der H. Moeder Gods, geknield, en offerden hunne gebeden aen Haer die steeds de Troostersse der bedrukten is. Alonzo ging zich by hen plaetsen, en hy, die zoo dikwyls met den godsdienst den spot had gedreven en Gods naem gelasterd, wierp zich nu ter aerde en liet een ootmoedig gebed hemelwaerts opstygen.
Tusschen de geloovigen welke voor de voeten der Moeder-Maegd hulp en bystand waren komen afsmeeken, bevond zich Wilhelmina Van Berchem. Alhoewel zy slechts eenige stappen van Mendoze verwyderd was, had hy haer niet ontwaerd; doch zoohaest hy haer erkende, begon de brandende liefde die hy voor het
| |
| |
meisje gevoelde weêr zoo ongestuimig in zyn hart te woelen dat alle de goede voornemens die hy een oogenblik te voren vormde, op eens uit zyn gedacht verdwenen. Bevend van verlangen om hare schoone wezenstrekken te kunnen aenschouwen, stond hy van zyne plaets op om aen hare zyde te gaen knielen, doch eensklaps voelde hy eene hand zyne schouder vatten terwyl eene mannenstem hem toesprak: ‘wilt gy haer ook moorden, Alonzo?’
De Spanjaerd keerde het hoofd om en erkende den man die hem daer zoo even op de Schelde achtervolgde en wiens aenschouwen zoo schrikverwekkend voor hem geweest was. ‘Ernest!’ schreeuwde hy met luider stemme, en, onder de kracht zyner aendoening bezwykende, zeeg hy roerloos ter aerde neder........................................................
| |
IV.
Ongeveer drie weken na de gebeurtenis welke wy in het voorgaende hoofdstuk verhaeld hebben, waren alle de vrienden van Alonzo ten zynent vergaderd. Sedert den dag op welken Ernest hem tweemael was verschenen, waren zyne krachten teenemael uitgeput geworden en ging hy ten gevolge der wroegingen die zyn hart doorgriefden, bezwyken. Zyn sterfuer naderde
| |
| |
met spoedigen tred, en de eerwaerde priester aen wien hy zyne biecht had gesproken, had van hem geëischt dat hy in tegenwoordigheid van zyne vrienden, van alle zyne kennissen, de belydenis zyner misdaed zou gedaen hebben.
Rond zyne bedsponde geschaerd, vertoonden zy zich allen in eene droevige houding. De smarten hadden den jongeling dusdanig afgehaeld dat hy nauwelyks de schaduwe meer scheen te zyn van hetgeen hy geweest was, en dit zigt beneep de harten zyner makkers, zyner gezellen zoodanig dat zy hun medelyden niet verbergen konden.
Wanneer allen vereenigd waren, rigtte Mendoze zich op, en door den ouden priester ondersteund, begon hy het droevig verhael zyner wandaed.
De verwondering, den afschrik beschryven die deze bekentenis op zyne vrienden deed, zou onmogelyk wezen; allen deinsden achterwaerts en gaven hier door genoeg de blyken hunner verontwaerdiging te kennen.
Nu sprak de gryze priester: ‘Welhoe! myne broederen, gy vlugt! Geen medelyden hebt gy met een armen zondaer, die u een gebed afsmeekt opdat zyne ziel, die welhaest voor den eeuwigen regter gaet verschynen van Hem vergiffenis en genade bekome!’
‘Neen! - sprak een man die tot alsdan achter de anderen was verborgen gebleven, - neen! voor hem is er geene genade, geene vergiffenis te bekomen!’
Een schreeuw ging uit aller monden op: ‘Ernest! -
‘Ja, Ernest, - hernam deze; - Ernest die gy trouwloos hebt meenen omtebrengen, Alonzo, en die, als door een wonder, aen uwe wraek ontsnapt is!’
| |
| |
Alle de jongelingen die hier tegenwoordig waren, omringden nu den gewaenden doode, drukten hem de handen en betuigden hem om het meest het genoegen welk zy genoten van hem levend in hun midden terug te zien; doch hy ontrukte zich aen hunne vriendschaps bewyzen, en digter by het bed naderende, ging hy tot den stervenden Spanjaerd voort:
‘Gy waendet, Alonzo, dat het genoeg was in de tegenwoordigheid van uwe, van myne vrienden de bekentenis uwer misdaed te doen, om er vergiffenis over te bekomen en gy dacht niet eens dat er een mensch kon opstaen om u rekening over zyn bloed te vragen! De dooden spreken niet meer, zegdet gy, niet waer, Alonzo? - Welnu! gy hadt u bedrogen! Hem die gy geloofde in de baren verzwolgen te zyn, is als door de hand Gods gered geweest. De zak die my tot doodskleedsel moest dienen, haekte in het vallen aen den boord der Schelde; hy scheurde aen stukken, en hier door van de steenen ontlast, bleef ik eenige oogenblikken op het water dryven. Gelukkiglyk had een schipper, die juist voorbyvaerde, het gerugt gehoord en was uit nieuwsgierigheid genaderd. Geheel buiten kennis ontving hy my in zyne schuit en bragt my naer het dorp Schelle, alwaer hy woonde. In zyne hut, echter, kon ik geene der hulpmiddelen die my noodig waren verkrygen, - de goede man gevoelde zulks, - en daerom, voerde hy my tot de St. Bernaerds abtdy, waer ik alle de zorgen ontving die mynen staet vereischte.
Lang had ik tegen den dood te worstelen, doch eindelyk hield alle gevaer voor my op; en nu, nu had ik maer één gedacht, maer één wil meer: my over u te wreken!
| |
| |
Ik kon u aen het geregt gaen aenklagen, u in de gevangenis doen werpen, u op het schavot brengen en door de hand des beuls u zien rabraken; doch dan was myne wraek te spoedig geëindigd, en het was eene langzame, eene gedurige wraek die ik begeerde.
Luister dan wat ik deed: ik vermomde my en begaf my naer Hendrik op wiens vriendschap ik verzekerd was te kunnen staet maken. Ik gaf hem alles te kennen; doch verzocht hem tevens de diepste stilzwygenheid te houden. Hy beloofde my zulks en hield zyn woord. Nog den zelfden dag door hem by u ingeleid, zag ik dat ik my niet misgist had, dat myne wraek u wreed op het hart zou gewogen hebben.
Tusschen alle de persoonen die steeds de gezellen myner jeugd geweest waren, waert gy het alleen die my onder myne vermomming herkende; eene koude huivering beving u en deed uw geheel lichaem sidderen.
Sints dien dag deed ik u bespieden en achtervolgen; alle uwe daden waren my bekend en myne tegenwoordigheid bedreeg u gedurig als een zwaerd dat u boven het hoofd zou gehangen hebben. Echter heb ik onvoorzigtig genoeg geweest u tweemael op een dag, - op de Schelde en in de Burgt Kerk - te verschynen, en uw verzwakt gemoed heeft daer aen niet langer kunnen weêrstaen. Myne wraek gaet my nu te vroeg ontsnappen! Gy gaet sterven, Alonzo, en ik kom op uw sterfuer u vervloeken, en u zeggen dat Mina eerlang myne echtgenoot zal zyn; want zy ook is reeds van al het gebeurde onderrigt!’
‘Houd op! - riep de gryze priester, - gy lastert God, jongeling! Hy die u zyne weldaden heeft doen
| |
| |
gevoelen, wiens almogende arm u uit de wateren redde, heeft u het heerlykst voorbeeld gegeven: aen den boom des heiligen kruises heeft God voor zyne vyanden gebeden en hun hunne misdaden vergeven. In zyn naem gebied en bezweer ik u op het hoofd eens stervende zyn goddelyk voorbeeld te volgen. Spreek woorden van verzoening en vergiffenis zoo gy niet wilt dat zyn arm zich over u uitstrekke.’
‘My verzoenen! hem vergeven! - zegde Ernest, - oh neen! eisch zulks niet; dit ware my onmogelyk! Gy weet niet welk leed Mendoze my gedaen heeft; hoezeer hy myne inborst heeft doen veranderen en verslechten. Ja, nimmer had ik den haet gekend, nimmer was myne ziel met dit vuig gevoel bezoedeld geworden, en hy, ja hy, heeft my dien hartstocht bekend gemaekt, hy heeft my doen ondervinden hoe zoet het is zich te wreken, met welk genoegen men het lyden zyns vyands kan aenschouwen....’
‘Zwyg, jongeling, zwyg, want gy handelt niet naer Gods woord. “Ga nooit te bed voor dat gy met uw' vyand verzoend zyt” zegt ons het Heilig Schrift, en gy hebt deze zedeles niet gevolgd. Met uwe driften niet te beteugelen, hebt gy u der dieren gelyk gesteld en u zelf pligtig gemaekt aen de misdryven die gy in Alonzo laekt. Denk niet dat de wraek het zoetst genot geve, neen, er is iets grootscher, iets verhevener, dat de ziel veredelt en eene zoo reine voldoening oplevert: Het ongelyk vergeven dat u aengedaen wordt. Luister dan naer mynen raed en versmaed myne woorden niet, myn zoon! Wees genadig en verzoen u met dezen rampzaligen jongeling voor dat de dood zynen levens- | |
| |
draed komt afsnyden. Vergeef, Ernest, en de kwade gevoelens die uwen boezem hebben overmeesterd, zullen er uit verdwynen en u de rust en het geluk wedergeven. Ja, zoo de vrouw die den twistappel tusschen u beide was ons kon hooren, zy ook zou u toeroepen: Vergeef, Ernest, vergeef, want medelydend zyn, is ook minnen!’
Des grysaerds woorden hadden indruk op Ernest gemaekt en in zyn hart een' zwaren stryd doen ontstaen. De priester werd zulks gewaer, en zyn werk willende voltooijen, vatte hy des jongelings hand en legde ze in die van den Spanjaerd; doch deze die sedert dat Ernest zich daer eensklaps vertoond had, hem met verdwaelde blikken en als onbewust van hetgeen rondom hem gebeurde, had aengezien, gevoelde zich echter de magt niet meer zyne hand te drukken: een grimlach bewoog nog een oogenblik zyne lippen, en dan het hoofd achterover latende hellen, ontging hem de laetste zucht.
‘Broeders, - sprak de priester, - knielt neêr en bidt! Uw vriend heeft opgehouden te lyden! Zyne misdaed was groot, maer hy heeft die bitter moeten boeten en Gods barmhartigheid is oneindig.’
De jongelingen gehoorzaemden en baden gezamentlyk den Allerhoogste de ziel die zich voor zyn Regterstoel bevond, genadig te zyn.
Eenige weken daerna werd het huwelyk van Ernest en Wilhelmina voltrokken. 's Jongelings lot had eenie- | |
| |
der zoodanig voor hem ingenomen dat geheel de stad toegeloopen was om ooggetuige zyner echtverbindtenis te zyn. Ook wanneer de dienst geëindigd was en dat het jonge paer, met bly gelaet, te midden der menigte doortrok, juichtte elkeen toe en wenschtte men hun een lang genot van het geluk dat zoo naby geweest was hun voor eeuwig te ontsnappen en dat zy beide zoo wel verdienden.
s. blereau.
April 1842.
|
|
Auteursrechtvrij
