|
| |
| |
| |
| |
Kronyken der Antwerpsche straten.
De Antwerpenaren en Vlamingen in 1355.
Of waent gy 't eervol voor een eedlen man, steeds onregt te gedenken?
De Graef van Vlaenderen, Lodewyk Van Male, in 1347 met Margareta, tweede dochter van Jan, hartog van Braband, in huwelyk getreden zynde, had voor haer bruidschat de belofte eener jaerlyksche rente van tien duizend guldens, op het Markgraefschap en de stad Antwerpen, gekregen. Zoo lang de vader zyner gemalin leefde, had Lodewyk nooit betaling gevorderd; daer hy misschien hoopte er by diens dood eene ryke vergelding voor te bekomen. Doch Johanna, oudste dochter van Jan, haren vader in alle zyne bezittingen opgevolgd zynde, wachtte de graef niet lang om van derzelver gemael, Wincelyn van Luxemburg, het voldoen van Margareta 's bruidschat te verzoeken; en daer deze hem hetzelve weigerde, haestte hy zich een magtig leger te verzamelen en Braband interukken. Na zich van de Stad en Heerlykheid Mechelen te hebben meester gemaekt, trok hy zelf met een groot deel zyner benden verder het hartogdom in, en zond de overigen om het Markgraefschap des heiligen ryks te overweldigen.
| |
| |
Op het eerste gerucht van den inval der Vlamingen was alles te Antwerpen in rep en roere. De hoofdlieden, dekens en kapiteins der gezworene gilden en overige ambachten, destyds met de verdediging der stad voornamentlyk gelast, vergaderden spoedig op het stadhuis, met de burgermeesters, en schepenen, den schoutet, en den amman, ten einde de maetregelen te beramen, die tot het afweren der vyanden hoogstnoodig waren. Het belangrykste vooral scheen aen deze heeren, het kiezen van een man om het bevel te voeren over de vereenigde magten, die zoo wel door zyn verheven stand, als door reeds bekende proeven van moed en beleid in den kryg, bekwaem was den poorteren en krygeren vertrouwen inteboezemen.
Aen het hoofd der gilde van den Ouden Voetboge, stond in dien tyde, een om zyne dapperheid en andere ridderlyke deugden, zoo wel als om den luister zyns adelyken naems, alom geacht en geëerd ridder, genaemd Jakob Happart. Deze moest, volgens de leden zyner gilde, het geschikste en bekwaemste opperhoofd wezen, om zich met het verdedigen der stad te gelasten. Dan, hetzy dat deze ridder aen de andere gilden het zelfde vertrouwen niet inboezemde, hetzy dat men een ander die eer waerdiger oordeelde, de vergadering besloot het opperbevel optedragen aen den ridder Filips Everdy, van geene min adelyke familie dan Happart en vooral van eene beproefde dapperheid. Het slot van dien wydbefaemden krygsman stond ten dien tyde niet verre van de stadsvesten, op eene plaets die men nu nog uit dien hoofde de Everdystraet noemt.
Althans deze keus, hoe regtvaerdig hy misschien on- | |
| |
der alle opzigten wezen mogt, had voor uitwerksel dat hy de reeds niet zeer aenzienlyke magt der Antwerpenaren, nog kleiner deed worden. Want de leden van den Ouden Voetboge, in hunne verwachting van Happart aen het hoofd der legerschaer te zien, te leur gesteld, weigerden van dit oogenblik af, zoo werkelyk als de anderen deel aen de verdediging van het Markgraefschap te nemen. En ofschoon men op andere tyden niet zou nagelaten hebben, hen tot hunne pligt te dwingen, waren echter de verlegenheid en het wanorde door de steeds naderende vyanden veroorzaekt, zoo groot, dat de overige Gilden en Ambachten zich vergenoegden met hunne schutters en krygers by een te roepen, en de straf der wederspannigheid hunner makkers tot een later tydstip uittestellen.
Intusschen waren de benden van Lodewyk Van Male, de stad op eene myl afstands genaderd. Everdy deed al wat men van een kloek en voorzigtig veldoverste kon verwachten. Hy versterkte de poorten, deed goede wacht houden, gebood, om alle verder wanorde te voorkomen, den inboorlingen zich van de plaets te verwyderen, waer men met den vyand zou kunnen handgemeen worden, en trok zelf aen het hoofd zyner gezellen den vyand te gemoed. De leden van den Ouden Voetboge integendeel, bemoeiden zich nergens mede en bleven in hunne wooningen; een zeker aental uitgezonderd die, door Happart geleid, zich belasteden met het bewaken en verdedigen der hoven en huizingen aen hunne gilde toebehoorende en buiten de stad op eene plaets gelegen, waer men vele jaren nadien een straet bouwde, welke men naer de zelfde hoven, Schuttershofstraet noemde.
| |
| |
Ter plaetse waer nu de Kammerstraet de Steenhouwers- en Lombaerdevesten doorsnydt, stond tot in 1518 eene poort, welke men, om de menigvuldige brouweryen die haer omringden, Kammerpoort noemde. Het oude woord Kammer wordt thans nog te Leuven in den zin van Brouwer gebezigd, en de huizen waer toen die brouweryen stonden zyn ook by ons nog onder hunnen ouden naem de Lelie, de Spiegel en de Star bekend. De Sleutel, hiet degene, welke op den hoek der straet stond die thans nog haren naem Sleutelstraet draegt. Deze poort werd later met het vergrooten der stad afgebroken. Langs dezelve nu, was het gros van het antwerpsche leger den vyand tegengetrokken. Niet lang duerde het of de beide legers waren handgemeen. Er werd van weêrkanten met eene ongelooflyke heldhaftigheid gestreden. Overal waer zyne tegenwoordigheid noodig was, zag men Everdy als een leeuw vechten en de zynen met woorden en daden tot het moedig verdedigen hunner haerdsteden aenwakkeren. De Antwerpenaren deden wonderen van dapperheid en zouden buiten twyfel de Vlamingen op de vlugt gekregen hebben, hadden hunne krachten aen den moed waermede zy bezield waren, beantwoord. Maer de vyand had hun twee man tegen eenen te stellen; en niettegenstaende de heldendaden der gildenbroeders, werden zy eindelyk gedwongen achteruit te deinzen en waren zelfs op het punt van het met lyken bedekte veld te verlaten en gelyk langs de Kammerpoort terug de stad intedringen, toen eene nieuwe schaer krygers als uit den hemel daelde om hun verderf te beletten.
Van het begin van den stryd af, hadden Happart en
| |
| |
zyne gezellen, die niet verre van het slagveld wacht hielden, al hunne aendacht op den uitslag deszelfs gevestigd. Met begeerige blikken sloegen zy de minste omstandigheid gade, en de ridder had alle moeite om de hoewel straks nog verbitterden, tegen te houden om zich tusschen de stryders te gaen mengen en hunne wapenbroeders ter hulp te snellen. Reeds meermalen had hy een soort van gemor tegen zyne styfhoofdigheid, gelyk zy het noemden, gehoord; doch hy bleef standvastig, en liet geen oogenblik af, al zyne krachten in te spannen om zyne steeds door uit de stad komende Schutters groeijende bende, by een te houden, en dus den slag, welken hy beraemde zoo veel te wigtiger te doen worden.
Maer wanneer, eindelyk, de, naer allen schyn, onvermydelyke neêrlaeg der poorters hem niet langer meer toeliet te dralen, ontdekte hy eensklaps zyn edelmoedig voornemen aen zyne makkers, moedigde hen nogmaels tot eenen wanhopenden tegenstand aen, en stortte snel als de bliksem en onder het herhaeld geroep: Houdt aen! Houdt aen! op den zich reeds den zege verzekerd wanenden vyand. Op een oogwenk was de kans van het gevecht gekeerd. De vlugtende poorters zich eensklaps niet meer vervolgd ziende, door eenen vyand die reeds werk genoeg had om zich tegen dezen nieuwen aenval te verdedigen, keerden ras op hunne stappen, en vlogen onder het herhaeld geschreeuw: Houdt aen! tot den stryd terug. Houdt aen! klonk het weldra geheel het slagveld rond, en alles vocht weêr met nieuwen moed. Happart en zyne Schutters vooral wikkelden den vyand gestaeg in eene wolk van schichten en drongen eindelyk, na alle
| |
| |
hunne pylen geworpen te hebben, woedend tot in het midden der vyandlyke scharen. Van dit oogenblik af was de overwinning beslist. De Vlamingen door het eerste gevecht afgemat, hadden den moed niet den stryd op nieuw tegen geheel versche krygers te hernemen en na zich nog eenige stonden flauw verdedigd te hebben, ging het alles op de vlugt. De Antwerpenaren vervolgden hen het zwaerd in de lenden en hakten al ter neder wat maer den minsten schyn van tegenstand bood. De slagting was afgrysselyk. De schutters van Happart waren zoodanig op de vyanden verhit, dat zy hunne wapenen wegwerpende, de mannen lyf aen lyf klampten en er een groot deel van in een borneput wierpen die zich ter zyde het slagveld bevond. Meer dan honderd vlaemsche ridderen verloren het leven, met een groot aental mindere krygslieden. De overigen hielden niet op te vlugten voor alleer zy de grenzen van het Markgraefschap verre voorby waren.
De plaets des gevechts werd sints altyd het Vlamingsveld geheeten. Men gaf den naem van Happart aen eene later niet verre van hetzelve gebouwde straet, waervan de Franschen weleer eene rue isolée maekten. Houdt aen! de oorlogskreet der Schutters van den Ouden Voetboog, is ook de naem eener straet, (het oudaentje) geworden. Eindelyk de borneput waer men de Vlamingen in neêrplofte, is tegenwoordig eene pomp, waerop een in steen gesneden schutter aen het gebeurde herrinnert, en wordt nog altoos Schuttersput geheeten.
d. sleeckx.
|
|
Auteursrechtvrij
