De Noordstar. Jaargang 2

[p. I]

[1841/II]

[Redactioneel]

Iets dat aen velen als een geschilpunt van het grootste gevolg, als een ware twistappel voorkomt, is de oneenigheid op het punt van spelling, die zich in onze moedertael schynt opgedaen te hebben. Velen der vlaemsche letterkundigen, vreezende dat de eerstopkomende tael gevaer liep en mogelyk ging ten gronde zinken, hebben zich het hart ontroerd gevoeld, hebben hunne stem verheven, en geroepen om tot de eenparigheid te komen, elkander van wederzyden wat toetegeven, zich vriendelyk de hand te drukken en gezamentlyk de tael te doen voortgang maken. Die handelwyze van wegens die schryvers, verdient niets als lof: zy toont ons dat hunne ziel warm is, dat hun hart voor tael en letterkunde met ongeveinsdheid klopt, in een woord dat het vraegpunt der moedertael hun waerlyk ter harte gaet. Edoch, zou hunne vrees niet ongegrond zyn? Zouden zy geene schimmen voor waerheid omvat hebben? En is de oneenigheid, zoo zy bestaet, wel zoo groot als men het zich inbeeldt?.... -

En ten eersten, is er oneenigheid tusschen de schryvers?.. - Neen! want oneenigheid kan niet genoemd worden, de overtuiging welke de een of ander letterkundige denkt te hebben om een woord op zoo of zulk eene wyze te schryven. Dit is het verschil eener letter; niets meer. Wat geeft het dat de een eene

[p. II]

dubbele i (ij) schryft, waer de andere eene y zet? Wat geeft het dat de eene schryver onveranderlyk paerd wil schryven en de andere paerd en peerd naer welgevallen of welluidendheidshalve wil gebruiken? Wat geeft het dat eenigen overal de ch bezigen waer anderen soms de g, wanneer deze laetste letter in het wortelwoord bestaet? Kan dit alles met den naem van oneenigheid genoemd worden; is dit oneenigheid tusschen de schryvers? En zyn het dan de letterkundigen, ja alle de letterkundigen niet eens over den grond der spelling? Is de enkele vokaelspelling niet algemeen aengenomen en met haer de overlast der accenten niet verbannen? Is de dubbele letter y niet verworpen waer zy overtollig is en niet meer kracht of klem bezit dan de enkele i? Is de onderscheiding der naemvallen niet gewaerborgd door het algemeen aennemen van den de in den eersten naemval? En zyn dit de groote punten der spelling niet? Zyn dit de ware grondsteenen niet waer het toekomende, ten vollen afgewerkt en verfynd gebouw onzer moedertael eens moet oprusten?......

Ja, zegt men, maer is er te Brussel geene zekere maetschappy, welke het systeem van Desroches aenkleeft; wier leden geladen gaen met alle de accenten welke Desroches uitgevonden heeft en die het waterzuchtige vlaemsch van dien schryver willen blyven volgen? Zyn er niet eenige mannen welke zelfs schriften uitgeven die zy met den naem van boeken betytelen, waer het baster-stelsel van Desroches in zyne volle onbeschaefdheid staet te pronken? - Ja! dit is waer; maer wie en wat zyn die zoo genoemde schryvers? En mag hun den naem van schryver wel met regt toegekend worden? Laet ons die vraegpunten eens onderzoeken en trachten optelossen.

En voor eerst wie en wat zyn die schryvers? - Die schryvers zyn de geleerde heeren Bön en Behaeghel. De heer Bön is bekend door eene Grammaire welke hy op die van den heer R. Van Der Pyl, taelmeester te Dordrecht, gecopieerd heeft, zorg hebbende nogtans dit aen het publiek niet te doen weten, en nog minder aen den Koning aen wie hy die schoone letterdievery heeft durven opdragen. Gemakkelyk zou het ons zyn hier

[p. III]

met voorbeelden in de schriften van den heer Bön voorkomende, aentetoonen dat die heer een volkomen weet-niet, in het punt der tael is; doch dit zou ons te verre brengen, en in der waerheid gezegd, het is aen den man niet besteed.

Wat is de heer Behaeghel? - De heer Behaeghel heeft meer gezond oordeel en meer taelkennis als Bön; doch is om die rede niet min te laken. - Van in het begin der wereld heeft de verwaende hoogmoed niets als onheilen gestigt en nog altyd het grootste kwaed aen die genen toegebragt welken er door besmet waren. Ik heb altyd met veel genoegen de schoone zedeleer gelezen welke in den afval der engelen opgesloten ligt; en de onverpoosde razerny welke men den duivelen toeschryft, is my altyd voorgekomen als het schoonste zinnebeeld om de gevolgen des gekrenkten hoogmoeds afteschilderen. - Dit zy in het voorbygaen en zonder toepassing gezegd. - Nu om tot den heer Behaeghel terugtekeeren, kunnen wy nog zeggen dat die heer opsteller is van een bladje te Brussel verschynende en getyteld: Den waren Belg. Dit is de ware belg van onder Desroches. Men moet den in den nom: en acc: schryven om waerlyk den naem van belg te verdienen: onze voorouders, dat is te zeggen, van voor Desroches, waren geene ware belgen. Die verdwaelden schreven zoo als wy, ook de om het van den acc: den te kunnen onderscheiden. Ongelukkige voorvaderen, die zoo verblind waren van den messias Desroches, een vreemdeling, waren belg nogtans, niet te hebben kunnen voorgevoelen! Ongelukkig wy ook nakomelingen die de duidelykheid en klaerheid in spreekof schryfwyze willen zoeken! Wy ook, de heer Behaeghel zegt het ons, wy ook, wy zyn geene ware Belgen!....

Doch laten wy dien spottenden toon varen: het is reeds lang genoeg gebabbeld over eene zaek welke het in der waerheid niet verdient. Wy gelooven zelfs niet dat het noodig zy verder te willen nagaen en zoeken of die heeren schryvers mogen genoemd worden. Het publiek oordeel, denken wy, is daer lang over geveld en men hoort de heeren Behaeghel en Bön schreeuwen en schryven zoo als men soms een aental van die dieren welke Homeer zoo schoon bezongen heeft, in een verslymd,

[p. IV]

stilstaende water hoort dobberen en kweken. Men gaet een stapje gauwer om te eerder van hun geschreeuw verlost te zyn.

En dit zyn de mannen met welke er zou moeten gesproken worden; aen wie men iets zou moeten toegeven; met wie men de eenparigheid zou moeten bewerken; die men als iets zou moeten beschouwen! Neen! zulke mannen verdienen zelfs niet gemeld te worden. Men gaet slechts een stapje verder, men stopt zich een weinig de ooren en men zal van hun geschreeuw verlost zyn. Dat de ware schryvers, die welke der letterkunde toehooren, dan toch geene vrees opvatten; want oneenigheid bestaet er niet en zal nooit waerlyk tusschen onze letterkundigen bestaen. De heeren Bön en Behaeghel mogen vry schreeuwen en voor het vermolmd stelsel van Desroches pleiten; het stedelyk bestuer van Brussel moge vry, uit welk waer belgisch inzigt het ook zy, die heeren de hand leenen, hun eene vergaderplaets op het Stadhuis verleenen, dat alles kan niets aen de zaek maken: de letterkunde zal er niet om lyden en de taelspelling zal allengskens algemeen gevestigd worden. De tyd is de beste leermeester, zoo als het spreekwoord zegt, en die zal alles uitwyzen. Intusschen bekreune men zich slechts met letterkundige voortbrengsels in het licht te geven en met een zuiver geweten te werken. Het zyn de gewrochten der letterkundigen, niet de regels der spraekkundigen alleen, welke de spelling zullen vaststellen en bekrachtigen. Men beschouwe het werk der tael-commissie als eene goede pooging: men onderzoeke het rapport van den heer Bormans zonder vooringenomenheid of tegenzin: men denke zelfs niet aen den opgeblazen en verwaenden brief welken de heer Bormans zich geweerdigd heeft in het Kunst-en-letterblad te plaetsen. Neen! Men hebbe niets in het zigt als de waerheid, de onpartydigheid en doordeze de overtuiging, en dan zal, wy zyn er ten vollen van overtuigd, de eenparigheid zich niet lang laten wachten.

de bestierder, p.f. van kerckhoven.