De Noordstar. Jaargang 2

[p. 88]

Teregtwyzing.

Que l'on me donne trois lignes de l'écriture d'un homme et je me charge de le faire pendre.
Fouquier Tinville.

Reeds meermael heeft men ons beschuldigd de letterkundige werken al te streng te beoordeelen. Aen al wie ons deze optyging gedaen heeft, hebben wy de vraeg voorgesteld: ‘is onze kritiek onregtveerdig?’ En allen, die door geene dwarsdryvery of bedekte inzigten aengepraemd waren, hebben ons geantwoord: ‘neen! maer zy is wat streng.’ - ‘Dit is ons genoeg’ hebben wy dan hernomen. ‘Streng moeten wy zyn, omdat onze letterkunde geen kinderspel, geene liefhebbery is; omdat de halve letterkundigen niet moeten ontzien worden, vermits zy toch niets doen als den voortgang der litteratuer tegenhouden en te veel aen hunne bekrompene gedachten vastklevende, aen anderen, zoo niet den moed benemen, ten minste op den algemeenen voortgang min of meer slecht uitwerksel maken; omdat nog de kritiek zoo lang zy regtveerdig blyft op de goede schryvers geen slechten indruk kan maken. Wy blyven dus den weg volgen welken wy ingeslagen zyn en geene tegenkantingen of kleinzigtige wraek zal ons van denzelven doen afwyken. Dit is ons stelsel. Allen handelen op deze wyze niet.’

Wanneer wy het laetste nummer van het Kunst-en-Letterblad van Gent, in handen kregen, hebben wy gezien dat andere recensenten, zonder te streng te zyn, wel is waer, een middel uitge-

[p. 89]

vonden hebben om kwaedwillige kritiek ten borde te brengen. Die slimheid bestaet hierin, van eenige verzen, by voorbeeld, overteschryven, dan eene breuk te laten en een stuk vers, veel hooger in het gedicht geplaetst, onder de eerste verzen te zetten en dan te zeggen dat de zin niets beteekent en verward is. Dit is eene fyne trek, waerlyk; doch nog niet fyn genoeg om de geregtigheid te verblinden en te beletten dat eene getrouwe pen de zaken op den goeden voet terugbrenge, en de recensent van meer als verwardheid beschuldige. - Laten wy in ons onderzoek regelmatig voortstappen. Wy nemen slechts de volgende regels uit de kritiek van het Kunst-en-Letterblad over het Jaerboekje van Gent voor 1841:

‘Aen een meisje dat zich ter beoefening der poëzy begeven wilde, door De Laet, bevat veel goeds ten opzigte van de dichterlyke uitdrukking; doch de denkbeelden zyn somtyds wat verward voorgedragen. Wat is een dichter

Die alles proeft

Wat eenig zoet kan medebrengen,
Of rimplen diep in 't voorhoofd groeft,
Maer nooyt geniet?’

Wy antwoorden aen den heer Recensent dat dit zot en verward is; maer wy zeggen te gelykertyd dat dit zich zoo niet bevindt in het dichtstuk en dat de dichter dit niet gezegd heeft. En om dit te bewyzen, gaen wy slechts de verzen van den heer De Laet letterlyk overschryven; zoo als ze waerlyk gedrukt staen:

‘Wat is een dichter op deze aerde?
Een onglukszoon, een offerlam,
Die in zyn hart een sprank bewaerde
Van Godes heilge scheppingsvlam;
Een die in zich een geest hoort woelen,
Een geest aen enklen pas bekend;
Die meerder voelt dan de aerd mag voelen,
En 't zoekend oog ten hemel wendt;

Een die in hooger sferen wandelt,
Op de aerde met bedroefdheid ziet,

[p. 90]

 

In haren dampkring leeft en handelt

 

En denkt en lydt, maer nooyt geniet;

 

Een die zyn slapen laet verzengen

 

Aen 't kunstenvuer; - die alles proeft

 

Wat eenig zoet kan medebrengen,

 

Of rimplen diep in 't voorhoofd groeft;

 

 

 

Een die als Adam heeft gezondigd;

 

Wien by den boom van Goed en Kwaed,

 

Als eene vloekstraf werd verkondigd

 

't Geheim van elke menschendaed;

 

Een die in 't meir der aerdsche snoodheid

 

Zyn blik liet dalen tot den grond;

 

By 't zicht van elke wereldgrootheid

 

Een gryns voelt zweven om zyn mond;’ enz.

Wanneer de verzen aldus in hunnen natuerlyken stand zyn, dan vragen wy waer of de verwardheid nu in bestaet? ‘Wat is een dichter?’ - Vraegt de schryver en hy antwoordt: ‘Een ongelukszoon, een offerlam enz: ‘Een die in zich een geest hoort woelen enz: Een die in hooger sferen wandelt. enz. Een die zyn slapen laet verzengen aen 't kunstenvuer; -’ een die alles proeft wat eenig zoet. enz: Een die als Adam heeft gezondigd. enz.

Indien onze criticus deze vraeg en antwoord verstaen had, zou hy zeker het woord verwardheid niet in den kop gekregen hebben: doch wy misgrypen ons. De onbekende Recensent heeft dit zeer wel verstaen en wy zouden ongelyk aen zyn verstand en oordeel doen, met anders te gelooven. Wat is dan de oorzaek van de verminking welke hy begaen heeft?....... Wy zullen er het toepasselyk woord aen anderen laten byvoegen........ Niettemin zullen wy tot opheldering nog zeggen dat onze Recensent reeds in het Kunst-en-Letterblad. (bladz. 57) op de zelfde wyze met den schryver gehandeld heeft. Toen dachten wy slechts dat het eene vergetelheid was, schoon een zonderlinge vergetelheid; maer wanneer wy er nu de herhaling van gezien hebben, moeten wy bekennen dat ons hetzelve als een genomen stelsel is voorgekomen. Zie hier eenige verzen uit den Kruisvaerder waerin de Recensent eene blykbare tegenstrydigheid vindt.

[p. 91]

 

‘En Diederik van Gallifort

 

Gaf steeds van beider grootheid blyk:

 

Met vreugd had hy zyn bloed gestort

 

Doch't leven droeg hy moediglyk

‘Blykbaer in tegenstrydigheid met de woorden van Diederik zelve:’ zegt hy,

‘ô Mogt de naderende nacht

Myn doodsuer medebrengen.’

By zulk eene verplaetsing en achterlating van verzen als hier de criticus begaet, stemmen wy gaerne zyn gezegde toe; doch laet ons de verminking herstellen, en zien waer dan de tegenstrydigheid te vinden is:

‘ô Mogt de naderende nacht

Myn doodsuer medebrengen.

...............

lager.

‘En Diederik van Gallifort

Gaf steeds van beider grootheid blyk:

Met vreugd had hy zyn bloed gestort

Doch 't leven droeg hy moediglyk.

En nauwlyks vlood de roep om dood op zyne stem
Of weder loofd' hy God en weder bad hy hem.

Nu overwege en oordeele het publiek.

de bestierder, p.f. van kerckhoven.