|
| |
| |
| |
| |
De pelgrim in de woestyn.
- Zinnebeeld. -
Opgedragen aen de Vlaemsche dichteresse, vrouw
De Cock de Pauw.
Een Pelgrim reisde met afgematte leden door de barre woestynen van Arabië; hy staerde met droefheid in de ziel op de ydele uitgestrektheid die hem omringde en zocht nutteloos naer een punt, waer op hy zyn oog, als op eene baek, mogt gevestigd houden. - Geen boompje bekleurde het gele zand met zyne waggelende bladen, geen eenzaem bloempje bewoog zyn kelkje boven den slapenden grond; - geene waterbron goot haer bevend zilver over het oude baerkleed dat zich daer over de doode natuer uitgestrekt had.
Een ongemeene dorst kwelde den mismoedigen Pelgrim, want hy wandelde op een zigtbaer gloeyend zand en onder eenen nog meer gloeyenden hemel. Zyn mond
| |
| |
was droog en zyne lippen kleefden aen elkander; de hoop die steun des levens verzelde hem niet; neen, hy was door lange pynen onttooverd en bevond zich gelyk aen de verstorvene natuer die hy betrad, want alle de geluksdroomen der jeugd waren hem beurtelings in de woestyn ontvallen.
In zich zelven dan met wanhoop terugkeerende zuchte hy:
‘Waerom zou ik myne beenen tot lamheid toe vermoeyen? - Waerom zou ik nog gaen? Niets wacht my; - ik zie niets in het verschiet. De hemel is ginds ook zoo brandend en de aerde ook zoo dor. Neen, hier zy het einde myner droeve reis, - hier, te midden van het aekligst ydel!’
Hy ging met wankelende schreden tot by eenen zandheuvel, zette zich nêer, boog het hoofd, bragt de hand voor het aenzigt, - en weende. Uit zyne verwilderde oogen ontsnapten by poozen twee tranen die, over zyne bleeke wangen rollende, voor zyne voeten in het zand verdwenen. Er was in het hart des Pelgrims een zoo diep verdriet, eene zoo doffe smart dat hy, de wetenschap en het gevoel van zyn bestaen verloor, en weldra hielden zyne tranen op van vlieten, als of zy de laetste teekenen der zielsaendoening geweest waren. Dan hief hy onachtzaem het hoofd op, en staerde met styve blikken over de woestyne, als of hy met zyn verdwaeld gezigt een diep graf had gepeild.
Terwyl hy dáér, voor zich zelven vergeten en als een onbezield schepsel zat, gingen verscheidene karavanen voorby hem; en veel der reizigers met medelyden voor den onbekenden ingenomen, naderden hem, vragende
| |
| |
naer de oorzaek zyner smart terwyl zy hem een drinkvat met het zoetste water aenboden. Ter naeuwer nood had de Pelgrim eenige woorden uitgesproken of de vreemde reizigers rukten hem het aengeboden drinkvat uit de hand, en vertrokken, met hem spottende en lachende, als of de ongelukkige een zinnelooze ware geweest, voor het behoud van den welken het kostbaer bronwater niet mogt verspild worden. Waerom doch kon dit hoonend gedacht in de karavaners opgekomen zyn? De Pelgrim had hun niets gezegd dat den lach kon opwekken, maer, zyne dankbaerheid tot hen uitdrukkende, had hy zulke krachtige tael en zulke verhevene woorden gebruikt dat zy, zonder gevoel om die te verstaen, elkaer met schaemte bezien hadden en hunne onwetenheid met eenen algemeenen lach hadden bedekt. - Men had hem daerenboven het drinkvat ontrukt, uit toorn - gelyk de gevoellooze mensch nooit vergeeft aen die gene, die hem de laegheid zyner ziel door de vergelyking tastbaer maken.
Met smart en wanhoop zag de Pelgrim alle de karavanen beurtelings op den gezigteinder verdwynen, en dan, zyne oogen sluitende, besloot hy dezelve nimmer weder voor het licht der zon te openen; zyn hart wierp der wereld eenen bitteren vaerwel toe.
Men breekt de banden des levens niet zoo gemaklyk; de doodstryd des Pelgrims was ook pynlyk en de dorst kwelde hem daerom niet te min. Na langen tyd echter geraekte hy tot dien oogenblik, op den welken men den geest die ons bezielt voelt geweld doen om het lichaem te verlaten. Dan hief hy het hoofd eensklaps op gelyk iemand die eene vergetene zaek zich herin- | |
| |
nert. De harp die op zynen rug hing voor zich brengende sprak hy:
‘De witte zwaen heeft haren laetsten zang! -’
En zyne vingeren liepen bevend over de harp. Derzelver toonen in zyn oor galmende togen gelyke toonen uit zynen boezem en de stem van het speeltuig versmolt in zyne stem; - hy zong:
‘Het leven des Dichters is gelyk aen eene reis door de eindelooze woestynen van Arabië:’
‘Alleen met zyne onrustige ziel op de wereld, ontmoet hy nooit iets om zynen onbluschbaren dorst te lesschen;’
‘Onvergenoegd met de geschapene natuer droomt hy dingen die niet bestaen;’
‘Hy haekt en zoekt naer schoonheden die op aerde niet te vinden zyn en vormt begeerten die niet kunnen voldaen worden.’
‘Gelyk aen den arend, die den gloed der zon niet vreest, klimt hy boven de bewoonde kringen der wereld, en in zyne stoutheid biedt hy zyne liefde aen de engelen des hemels;’
‘En de engelen des hemels ontvangen zyne liefde en streelen dengenen die machtig genoeg was om tot hen op te klimmen.’
‘Maer gelyk de vlerken des arends zich eens vermoeyen en hem dwingen op aerde te rusten,’
‘Zoo ook vermoeyen zich de vlerken der verbeelding en dwingen den Dichter tot de aerde en hare tastbare wezendlykheid terug te keeren.’
‘Het is dan, ô God der hemelen, dat hy gevoelt wat verderfelyk geschenk Gy hem deed!’
| |
| |
‘Want de natuer is zonder kleur, de maegden zyn zonder schoonheid, de vruchten der aerde bitter, de bloemen der velden verslenst, de stemmen der menschen als het roofgekrysch der hongerige raven.’
‘Voor hem die in den hemel gewoond heeft, die op het glanzende aenzicht der Engelen gestaerd heeft, en die met wellust op den boezem eens Seraphs heeft mogen slapen en de zoetheid zyner stem heeft gehoord.’
‘O Dichter! Dichter! waerom kunt gy niet altyd droomen? Waerom ontvalt u steeds de vrucht wanneer gy uwe lippen ontsluit om ze te smaken?’
‘Geen geluk zou met het uwe gelyk staen indien, met de scheppingskracht, u ook de macht om te bezitten geschonken ware;
‘Want uwe begeerten zyn de begeerten van eenen God, en gy omvat de geschapene en de ongeschapene natuer met uwe armen als of alles - alles u behoorde.’
‘En wanneer gy de schimmen van alles bezeten hebt, wanneer de smaek van alle verbeeldelyke vruchten u bekend is, en dat gy alle de engelen, uwe liefde beurtelings hebt opgedragen: - wat kan er u dan nog overblyven?’
‘Niets! Eene gryze en dorre kleur werwt de onttooverde natuer in uwe oogen en de wereld wordt voor u eene barre woestyn, waer niets zich opdoet dan het eentoonige zand des verdriets en de brandende zon der onvoldane lusten.......’
De Pelgrim schetste in dit lied het beklagelyk ydel zyner ziel; hy zelf was de Dichter die alle de schimmen der verbeelding geliefkoosd had en nu, met een koud en verdroogd hart, de dood als het gewenschte doel zyner droeve levens reis te gemoet zag.
| |
| |
Voortgaende met het aengevangen gezang, werd hy plotseling door een zonderling geluid getroffen; zyne vingeren bleven beweegloos op de snaren hangen en zyne lippen bleven in het vormen van eenen toon geopend staen, terwyl een byna onvatbare grimlach op zyn gelaet kwam zweven.
Wat kon, te midden der eindelooze woestyn, hem zulke ontroering veroorzaken? Dit wist hy zelf niet maer het scheen hem toe dat de snaren eener andere harp by hem geklonken hadden en dat eene andere stem op de zyne had geantwoord. Hoedanig ook zyne nieuwsgierigheid ware dorst hy echter niet omzien vreezende daer door misschien van het geheim geluid iets te zullen verliezen
Weldra galmde hem eene zware mannenstem in het oor, die, ondanks hare ernstige toonen, vol treffende zoetheid was. De Dichter gevoelde zich tot in het diepste van zyn hart ontroerd; nu hoorde hy voor de eerste mael zyns levens, hier op aerde, een lied zoo statig en zoo verheven als hy er in zyne verbeelding dikwyls had gehoord.
Tweemael met ongemeene kracht alle de snaren der harpe geraekt hebbende, antwoordde de geheime zanger in dezer voege op het klagtgezang des Pelgrims:
‘Ja het leven des Dichters is als eene eindelooze reis door de woestynen van Arabië;’
‘Maer de woestynen van Arabië hebben lustprieelen en zilveren waterbronnen, - zingende vogels, sappige vruchten en bekoorlyke bloemen.’
‘Gy hebt op uwe reis die lustprieelen van verre gezien, maer dezelve met vooroordeel veracht, zeggen- | |
| |
de: - de boomen der aerde zyn niet groen genoeg voor my, de bloemen hebben geene kleur.’
‘Gy hebt het gemurmel der beek van verre gehoord en, voorby tredende, hebt gy uwen dorst niet gelescht, zeggende; - het water der aerde is vuil en onsmakelyk.’
‘Gy hebt in de verte den sluier der maegden zien waeyen; gy hebt bare lange hairlokken als eenen mantel op den wind zien vlotten, en gy hebt uw gezigt van haer afgewend, zeggende: - ho, de maegden der aerde gelyken niet aen de engelen die ik bemin.’
‘Gy hebt de rykgekleurde vogelen gezien die u kwamen aenkondigen, dat er ter plaetse een lustprieel door God gebouwd was om u te ontvangen, maer gy uwe ooren sluitende hebt gezegd: - die vogelen zingen niet gelyk de vogelen die myne verbeelding my geschapen heeft;’
‘En gy hebt niets genoten, niets bezeten, om dat gy niets wilde bezitten, niets wilde smaken.’
‘Geloof my! al wat de Dichter droomen kan bevindt zich ook op aerde; want zyne verbeelding spruit ook uit de kennis der bestaende dingen,’
‘En hy bezit met de kracht der verbeelding ook de macht om te bezitten: de wil der menschen is de tooverroede die hun het hoogste geluk kan geven, indien zy niet als zinneloozen de wezenlykheid verlaten om schimmen na te jagen.’
‘Dichter! Dichter! smaek de vruchten eer gy dezelve veracht: geef uwe liefde aen eene maegd eer gy zegt dat haer hart ydel is; en bezie de bloem wel eer gy haer kleur versmaed.’
| |
| |
‘En dan zult gy welligt den smaek der vruchten, het hart der maegden en de kleur der bloemen bewonderen!......’
De Pelgrim zat nog altyd even roerloos; iedermael dat een zwaerdere toon de geheime stem deed trillen, gelyk de wind in het orkaen tusschen de bladen der eiken trilt en beeft, klopte zyn hart heviger en hy hield zynen adem op om alle zyne krachten op zyn gehoor te vereenigen.
De stem verging, en dan eerst wendde de Pelgrim zich om tot de plaets van waer de toonen hem toegekomen waren; niet zoodra had hy die beweging gedaen of een diepe eerbied drong in zyn hart, en hy boog zyn hoofd diep ten teeken van ontzag.
Er stond voor hem een oude man, wiens gelaet met eene ongemeene edelheid blonk; wiens wangen, alhoewel door de jaren verdiept, echter nog den blos der jongheid hàdden behouden en wiens gansche aenzigt onder zyne sneeuwitte haren als het aenzigt eener godheid uitblonk. Het losse kleedsel dat hy droeg was ook van de zuiverste witheid en gaf hem het voorkomen eens priesters; den Pelgrim met een grimlach van goedheid beziende scheen hy op zyn antwoord te wachten.
‘O vader, riep deze, wie toch leerde u die zangen? Wie leerde u die tael welke het hart in zulke zoete verrukking kan ontheffen?’
‘Dichter als gy, antwoordde de Gryzaerd, heb ik ook met droefheid en diepe smart door de woestyn des levens gewandeld, en ik ook heb durven zeggen dat de door God geschapene natuer te slecht en te dor voor my
| |
| |
was: ik verachtte ook de altyd groenende Oasis van Arabië, - ook de maegden, ook de vruchten der aerde. En tot straffe myner ondankbare vermetelheid werd ik ook wanhopig en het leven moede; maer in myn zelven terugkeerende onderzocht ik de dingen die my omringden, met meer regtveerdigheid, en ik vond al wat ik gedroomd had.’
‘Zou ik dit gelooven! riep de Pelgrim uit, hebt gy dan op aerde den engel gevonden die de liefde uwer jeugd genoten had.’
‘Dien engel heb ik gevonden’ was het antwoord des Gryzaerds.
‘Hebt gy de luchtpaleizen gevonden die uwe verbeelding u schiep?’
‘Die paleizen heb ik gevonden.’
‘Hebt gy dan ook die zangen, die vruchten, die beken, die zuivere driften, die warme vrienden, en al het gedroomde geluk gevonden?’
‘Dit alles heb ik gevonden,’ herhaelde de oude Dichter met eenen grimlach van genoegen: hy vatte de band van den jongen Pelgrim en met hem voortgaende sprak hy:’
‘Kom met my en ik zal u toonen dat de aerde meer geven kan dan de inbeelding eens zangers.’
Met zynen vinger in de rigting der dalende zon wyzende hernam hy:
‘Ziet gy ginds, achter die zandheuvelen, niet eenige groene bladen welke op den grond schynen te liggen?’
‘Ja, antwoordde de Pelgrim, ik heb ze overlang bemerkt, het zyn gewis eenige kruipende gewassen, die uit de handen der gierige natuer, op deze woestyn gevallen zyn.’
| |
| |
‘Neen, neen, riep de Gryzaerd, dit zyn de toppen der boomen die myn paleis met een eeuwig loover overschaduwen, en indien gy die weinige bladen niet had veracht, zoudt gy ook als ik het geluk dat er onder verborgen ligt gevonden hebben. Ziet gy hoe de hoogmoed u bedriegt?’
Gevoelende dat dit verwyt door hem verdiend was zweeg de Pelgrim; en voortgaende overdacht hy hoe menigmael hy het aerdsch geluk versmaed had, zonder het te willen beproeven. Uit die overdenking putte hy meer hoop en meer bereiding tot het smaken der vreugde die hem beloofd was, en die hy, door de verwezentlyking zyner blinkende droomen, ging gevoelen.......
Zy kwamen eindelyk, doch niet zonder moeite, boven de aengewezen zandheuvels. De Gryzaerd hield den Pelgrim daer staende, en wees hem eene diepe vallei, die, met hare weeldrige gewassen, als een breed tapyt voor hunne voeten lag uitgestrekt. De jonge zanger hief de armen van verbaesdheid in de hoogte en, zyne oogen over al de schoonheden van het wonderbare Oasis latende zweven, bleef hy sprakeloos en als verstomd staen.
‘Wel nu, vroeg de Gryzaerd zegenpralende, heeft uwe inbeelding u ooit eene zoo ryke, eene zoo aengename luchtstreek aengeboden?’
‘ô Vader, antwoordde de Pelgrim in de uiterste verrukking, ik heb menigmael gedroomd van die gulde vruchten welke ik hier tusschen het streelende groen der boomen zien schitteren; - ik heb dikwyls in myne verbeelding een choorgezang gehoord, dat gelyk was aen de vogelen van dit betooverend Oasis; - ik heb
| |
| |
dikwyls, in geestontheffing, waterstroomen zien vlieten, die als een bevend zilverkleed tusschen de bloemen der velden wandelen: - maer myne inbeelding was nooit machtig genoeg om my alle de wonderheden der natuer in éénen blik te laten omvatten. Ho! indien myne ziel my deze zaken niet in eenen bedriegelyken spiegel voorschept, indien de wezenlykheid voor my staet, - ja dan moet ik belyden dat myne klagtgezangen de natuer en de godheid gelasterd hebben!’
‘De blinddoek is u ontvallen, zegde daer op de Gryzaerd terwyl hy met den Pelgrim in de vallei daelde, gister nog zoudt gy dit alles zonder verw en zonder aentrekkelykheid bevonden hebben, maer heden is uwe genietingskracht verdubbeld. Kom dan, en gy zult al het gedroomde geluk kunnen smaken; maer geef acht op uwe ziel, laet nimmer toe dat zy tot den bedriegelyken hemel der verbeelding opklimme et tot onvoldoenbare lusten overga, want op het oogenblik dat de geest der dichtren u nieuwe schimmen zal voorstellen, zal al het schoone dat gy nu bewonderdt, als een uwer gewoone droomen, zonder heugenis vergaen.’
De Pelgrim begreep de waerschouwing des Gryzaerds en de hoogste begeerte koesterende om de vreugden des levens lang te smaken, besloot hy aen de bevechting van den geest der verbeelding te weêrstaen en zich zonder onderzoek aen het aerdsch geluk, dat hem aengeboden werd, over te geven. Na mate hy met den ouden man dieper in de vallei daelde, werd het gras, dat nu reeds het zand onder hunne voeten begroende, weeldriger en malscher; reeds klom hier en daer een nederig bloempje uit den grond, als de voorbode eener rykere
| |
| |
natuer; - en by poozen kwamen verliefde vogelen, uit het nog verwyderd loover, het voorspel van een statiger gezang boven hunne hoofden aenvangen.
De jonge zanger, gansch in eene zoete hoop op aenstaende vreugde onttogen, stapte langzaem en met de grootste stilzwygenheid voort. Eene met allerlei bloemgeuren bezwangerde lucht werd hem door den veldwind uit het Oasis toegebragt, en dezelve, met gulzigheid in ademende, voelde hy uit zyn hart eene onbekende kracht met het warme bloed door zyne gespanne aderen stroomen: - het goud der vruchten, het groen der kruiden, en het azuer der bloemen werd steeds lieflyker in zyn oog.
Eindelyk kwamen zy aen den voet der boomen die het Oasis als eenen groenen beuk overdekten en, over de donzige zode gaende, vertrapten zy duizende geurige bloempjes die den grond tot eenen starrenhemel schenen te herscheppen. Gelyk de jonge zanger zynen voet op den kelk eener schitterende tulp plaetste en dezelve meende verkroken te hebben, zag hy met mistroost terug naer de plaets waer hy dezelve vertreden had, maer welk was zyne verwondering wanneer hy ze weder van den grond zag opryzen en met meer goud en met meer zilver op hare bladen zag pronken. Zoo ook bemerkte hy dat alle de andere bloemen zich opgeheven hadden en dat er achter hem geen het minste teeken van verderf over bleef; hy bewonderde de levenskracht welke de natuer in deze plaets bezielde en zette van dan af zyne voeten zonder achterdocht op alle de rykdommen welke de grond hem aenbood. Hoe zeer het Oasis zyne verwachting ook te boven ging, bleef hem
| |
| |
echter nog een wensch overig. - Dit schoone lustprieel met zyne zingende vogelen, met zyne blinkende vruchten en verkwikkende dreven, scheen hem het toppunt der volmaektheid nog niet bereikt te hebben daer hy geenen anderen mensch dan den Gryzaerd er in ontwaerde. Hy overdacht in zich zelven dat zyne verbeelding, met al dit schoon der groeyende natuer, hem ook liefderyke maegden had aengeboden en reeds sprak hy met vermetelheid:
‘Myne droomen! - myne dichtrendroomen gy waert schooner!’
Even gelyk dit gedacht in zynen geest opgekomen was, hoorde hy in het diepste der lanen een snarenspel van harpen en cythers, waer onder zich nu en dan een fynere galm mengde, - een galm klinkend als het zuiverste zilver. Over het aenzigt van den Pelgrim liep eene plotselinge uitdrukking van aendacht en nieuwsgirigheid.
‘Vader, Vader! riep hy uit, voldoe aen myne begeerte. Ho, om Godes, gebruik alle de krachten die u overblyven en laet ons loopen! De stem die ons raekt is die der zoo lang gedroomde vrouw: ik hoorde dezelve zoo dikwyls wanneer ik met tranend oog om de wederliefde eener ingebeelde engelinne smeekte. - Hoor! Hoor! ho ja zy is het!’
En niet tegenstaende de waerschouwing des Gryzaerds rukte hy zich van zyne hand los, en liep, als een zinnelooze, in de rigting der plaets van waer het gezang scheen voort te komen.
O dwaes, dwaes! riep de oude man met angst, - ô kom terug! De geest der verbeelding, uw vyand dryft u.......
| |
| |
Maer de Pelgrim was te zeer door blinde liefde ingenomen en, altyd voortsnellende, hoorde hy de stem des gryzen Dichters niet. Hy kwam na eenen langen loop in de nabyheid van een digt overschaduwd looverhuis; groote boomen, wier vorm en bladen hem onbekend waren, hadden hunne takken over het zelve als met liefde te saem gestrengeld en hunne gouden en zilveren vruchten kusten elkander op een bed van altyd purpere wynbessen. Voor hem en by den stam der boomen hadden jeugdige roozen van allerlei geur en verw zich tot kleine rustprieelen boogwyze geschikt, en hunne boezems voor de verfrisschende avondzon openende, vormden zy rondom zich eenen zoeten dampkring die het hart in liefdewellust deed ontsteken. Dáér weenden de myrrhe- en wierookboomen, en de lieflyke geur hunner tranen, met den adem der roozen gemengd, overtroffen den geur der reukwerken die op het altaer van Jehova gebrand worden.
De Pelgrim bleef staen; hy gevoelde dat iets bovennatuerlyks hem vervoerde, en als of eene tooverroede hem had geraekt, bevond hy dat hy zich zelven niet meer gelyk was: zyn hart joeg hevig van verlangen en zyn bloed met kracht voortgedreven deed zyn aenzigt van warmte blaken. Eene innige liefde brandde in zyn hart, en zich den langgedroomden engel voorstellende, ontvielen hem reeds gloeyende minnewoorden die tegen zynen wille uit zyne borst opkwamen. Het gras, waer op hy zyne blikken vallen liet, droeg de ingedrukte vormen van meer dan een schoon vrouwenlichaem dat daer gerust had; allerlei vogelen speelden dartlend onder zyn gezigt, tusschen de roozen, en zoenden elkaer
| |
| |
met eene zoo zigtbare liefde, dat de Pelgrim, by alle die teekens van minnedrift, eenen ongemeenen gloed in zich voelde branden.
Na gedurende eenen korten tyd op dit alles met verdwaeldheid gestaerd te hebben ging hy dieper in het ryke woud, tot dat hy, uit de schaduw der boomen gekomen zynde, zich onder de zachte stralen der avond zon bevond.
Wie in dit oogenblik den Pelgrim tot reismakker had gediend, zou gezien hebben hoe hy beefde en hoe verbaesd hy de oogen opende; hy zou gehoord hebben wat zucht uit zynen boezem opsteeg en wat uitroeping van hooge bewondering van zyne lippen viel.
Een twintigtal maegden of liever engelinnen zaten dáér voor hem, op het zachte gras. Eene miermelende beek, die kronkelend van een hooger oord afrolde, bragt het water tot by hunne voeten in eene wyde kom: Het doorschynend kristael van dien waterspiegel verdubbelde het getal der maegden en gaf hare evenbeelden den aenschouwer schooner terug dan het dezelve had ontvangen. By poozen beefde de effene vlakte der kom en dan kwamen ontellyke spartelende vischjes hunne gouden en roode vinnen vertoonen, en streelden de naekte voeten der maegden, als of zy ook aen de schoonheid der vrouwelyke vormen wilden hulde bieden, waer na zy weder met het kabbelende water van het beekje verdwenen.
De dochteren van het Oasis schepten dit water in zilveren tassen uit de kom, en hetzelve boven hunne hoofden gietende, kamden zy de zyden draden harer hairen als een kleed over hare roosverwige schouders.
| |
| |
Hare kleeding was zonderling en aerdig en met lossen zwier om hare fyne leden geslingerd: sluiers van het ligtste waes, waer in gouden en zilveren stipjes geweven waren, lieten wel toe de zuivere en malsche lynen harer tengere vormen te beseffen; echter kon men dezelve niet zien: er bleven voor het oog nog zoo veel schoonheden verborgen, dat de inbeelding des Dichters zich ten volle in het doorgronden van derzelver geheimnissen kon verlustigen. Nevens haer op het bloemtapyt rustten de harpen en cythers wier klanken den Pelgrim verrukt hadden en daer by nog eenige vaten van wit albast, waer in zonder twyfel reukwerken en balsems opgesloten waren.
Alhoewel alle de maegden, by den eersten blik, elkaer in bekoorlykheden en schoonheid schenen te evenaren, was er echter eene onder haer, die by een nader onderzoek, met meer bevalligheid pronkte; ja zy vereenigde in zich al hetgene de andere in het byzonder deed uitmunten. Hare lokken waren ook langer, hare leden ryziger en tengerder, en hare vingeren, die zy nog niet van de snaren der harpe had getogen, waren ook fyner en met meer roozekleur geverwd. Onder uit hare blonde wimpers rolden warme perels die gelyk waren aen de dauwdruppels welke in dc holte der roozebladen de morgenzon afwachten: de maegd weende, niet uit droefheid, maer door het gevoel van eenen voor haer nog onbekenden drift, dewelke, door het gezigt des Pelgrims in haer ontsteken was. Zy alleen had een kleed van die verw welke den zuiveren hemel eigen is, en op het matte albast van haren hals glanste een peerlsnoer dat als een starrenkrans ee- | |
| |
nen lichtcirkel van haer afzond, rondom haer was de natuer ook milder, want nevens haer lichaem ontsloten gedurig nieuwe bloemen hunne rykgeverwde kelken.
De jonge Pelgrim stapte van eerbied en liefde sidderend tot by dien betooverenden maegden kring; hy was zoo gulzig en zoo begeerlyk dat hy, van alle de Engelinnen, geene enkele met byzondere aendacht bezag, maer ze te gelyk in eenen oogslag omving. In dien stond was hy dermate verblind geworden en van vreugdegevoel vervuld dat hy, den langgedroomden engel zyner standvastige dichtrenliefde vergat, om zyne oogen over alle het hem aengeboden schoon te laten dwalen.
Nogtans! - indien hy eenen byzonderen blik op de maegd met het starrensnoer geworpen had, en dat zy hare vochtige en weewoedige oogappelen tot hem had gewend, dan zou hy welligt met het aenzigt ter aerde gevallen zyn en hy zou voor den weenenden engel zich vernederd hebben, gelyk de Muselman op den grond der Moské zich voor het aenschyn van Allah vernedert.
Tot dan hadden de maegden den vreemdeling niet bezien, daer zy alle met den rug naer hem gekeerd zaten; doch zoodra hy by de waterkom naderde doken de spelende vischjes met schrik naer de diepte, en bewogen door hunne sparteling de vlakte des waters: dit deed de maegden te gelyk opzien.
Een blyde galm klonk uit hare borsten als of de komst van den vreemdeling voor haer een beloofd geluk ware geweest, zy stonden driftig regt, wierpen kammen en tassen tusschen de bloemen der zode en gingen grim- | |
| |
lachend tot den Pelgrim. Terwyl deze met verbaesdheid op het gelaet der tot hem naderende engelinnen staerde, bemerkte hy niet dat de maegd met den starrenkrans achter eenige roozenstruiken was verdwenen en in de verte tusschen de boomen die plaets met eenen snellen loop ontvluchtte. Verdwaeld als hy was scheen hy schier gevoelloos, even gelyk iemand die een bovennatuerlyk voorwerp voor zich ziet staen en niet gelooven kan het geen hy ziet.
De vrolyke dochteren van het Oasis gingen niet over het gras met den gewoonen tred der vrouwen, alles was lieflyker en bekoorlyker in haer, tot zelfs de minste beweging harer lichamen. Het zou moeilyk geweest zyn het nagelaten teeken harer voeten op de zode te vinden, want zoo zacht en zoo ligt was hare gang, dat men zou hebben kunnen denken dat de lucht haer tot steun diende, elke stap was eene zwierige wending die hare ryzige lichamen naer de eene of andere zyde als een halve cirkel deed hollen: neen, geene Bajaderas uit het oosten hebben ooit voor het altaer van haren God Vichnoe hare aenbidding in kunstryker bewegingen vertaeld!
De Pelgrim voelde zich tot in het diepste zyner ziel geroerd wanneer hy de fyne vingeren der maegden tusschen zyne vingeren voelde branden, en nog meer, wanneer de blozende wang eener maegd tegen zyne wang kwam rusten en dat hy de balsemgeurige adem van den engel in zyne longen ontfing. Hy verstond niets van alle de liefdewoorden en verwelkommende spreuken die zy hem toestuerde en liet ze in hare liefkozeryen voortgaen, zonder dat hy er op scheen te letten.
| |
| |
Maer dit was het niet, - de gebaren en de spraek zyn uit de gewoone aendoeningen der menschen gesproten en kunnen dezelve uitdrukken; doch wanneer iemand tot daer met een innig gevoel van geluk of smart is ingenomen, dat zyne ontroering buiten den kring van nog gevoelde aendoeningen gaet, dan kunnen woorden noch gebaren de vertalers der ziel zyn: in zulken stand zwygt de mensch en hy zwemt, met verloochening van alles, in den vloed des drifts die hem ontheft.
Voortgetrokken door de maegden die als eene kooi verliefde tortelduiven rondom hem zweefden, zette de Pelgrim zich eindelyk op het gras neder. Twee der dochteren van het Oasis plaetsten zich nevens hem en hare armen van wederzyde om zynen hals werpende, maekten zy hem een hoofdkussen duizendmael duerbaerder dan den fluweelen divan des Sultans, want de zoon van Machmet slaept op goud en zilver, daer de Pelgrim op de warme en roosverwige armen der maegden mogt rusten. Andere dochteren van het Oosis grepen hunne harpen en cythers en begonnen een verleidend gezang, terwyl de jonge reiziger in genot lag verzonken. De overige maegden ontsloten de marmere balsemvaten en kwamen, na de welkomzang ten einde was, by den jongeling, welkers hoofd zy zoetjes ophieven en met de kostelykste oliën uit het oosten bestreken; dan vlochten zy eene kroon van bloemen die onder hare vingeren uit den grond oprezen en eene van haer plaetste dien krans op het hoofd des Pelgrims. Tot zyne groote verwondering zag hy dat de kroon uit zwakke en brooze bloemen was zamengesteld, er vielen by poozen blauwe of roode blaedjes nevens zyn aen- | |
| |
zigt op den grond, hetgeen hem telkens een teeken was, dat er een bloemkelk van zyn steeltje viel: zuchtend vroeg hy: ‘ô gy lieflyke kinderen der woestenye wat brooze kroon hebt gy voor my gevlochten!’ De maegd die den krans hem op het hoofd geplaetst had antwoordde:
‘Dichter dit is de kroon der wereldsche vreugd!’
Een droef gedacht poogde zich eenen weg tot het hart van den Pelgrim te banen doch de streelingen der maegden die rondom hem zaten lieten hem geenen tyd tot denken; hy gaf zich weder zonder vrees aen het genot over. Langen tyd bleef hy in dit zoete gezelschap en omhelsde beurtelings alle de engelinnen; den zoen van alle beurtelings ontvangende.
Edoch door onachtzaemheid had hy zyne vreugdekroon dikwyls met het hoofd op de bloote schouders der maegden laten rusten en allengsken waren alle de bloemen verpletterd en van hunne stelen gevallen. Hy voelde dan ook zyn geluk verminderen en begon reeds andere begeerten te vormen, waer door hy nu eerst bemerkte dat geene der tegenwoordige maegden de stem van zyne droomminnares bezat. Hy vroeg dan aen eene der dochteren van het Oasis:
‘Engel, gy hebt nog eene zuster?’
‘Ja, zanger, was het antwoord, wy hebben nog eene zuster die ons allen in schoonheid te boven gaet, en wier stem op aerde haers gelyk niet heeft.’
‘Zeg my toch, ô betooverend woestynenkind, hoe is zy en wat schoonheden doen haer uit andere kennen?’
‘Dichter, zy heeft hairen, zoo fyn, zoo talryk en zoo lang, dat zy er zich mede bedekken kan als met
| |
| |
een zyden kleed. Wanneer zy op een bed van roozen en leliën slaept, sluiten die bloemen hare kelken van schaemte, want het lichaem myner zuster gaet ze in lieflykheid van vorm en zuiverheid van verw te boven. - Zy heeft oogen die op het azuer des hemels roemen mogen, en die steeds met tranen van liefde bevochtigd zyn. - Zy draegt aen haren hals eenen starrenkrans die zy uit de plaets waer zy geboren is heeft medegebragt; hare stem brengt de ontroering in alle harten, en wanneer men dezelve hoort wordt men door eene bovennatuerlyke kracht tot den hemel opgeheven. - Haer naem is Zielsmin.’
Het was zigtbaer op het gelaet des Pelgrims dat hy zich meer en meer onstelde, by ieder woord dat, uit den mond der maegd, hem toekwam. Zy had hem het voorwerp zyner dichtrenliefde voorgeschetst: ja, dit was het beeld der vrouw die hy steeds in zyne droomen geliefkoosd had; reeds vormde hy zich eenen voorsmaek van het geluk dat hy zou genieten, indien hy dien schoonsten engel eens mogt zien en omhelzen.
‘O Maegd! riep hy, leid my by uwe zuster! Ik voel my sterven van verlangen.’
Maer gelyk hy dit zegde zag hy in de verte tusschen de boomen eenen blauwen sluier wayen en met denzelven bemerkte hy ook eenige lichtende punten die hem het hoofd der schoonste maegd lieten zien.
hendrik conscience.
(Het vervolg hier na.)
|
|
Auteursrechtvrij
