Noordnederlandse Historiebijbel

Van den coningen van Egipten ende van den biscoppen van Jherusalem

[Tekst]

Tholomeus was coninc van Egipten. Hi quam te Jherusalem, recht of hi sijn offerhande daer hadde willen doen. Ende het was op enen saterdach. Hi wist wel dat si dan niet en vochten. Hi beroefde Jherusalem ende vinc daer voel joden ende hi vercoftse in Egipten. Ende dat gesciede onder Jadus, den biscop, die Alexander die eer dede. Doe Yadus starf, doe wort sijn soen Onyas bisscop in Jherusalem. Na Onyas wort Symon biscop in Jherusalem.

Als voirseit is, so hadde Alexander sijn lant gedeelt an twaleven, dat onlange duerde, want die 4 verwonnen die 8, want Phillippus, sijn brueder, was coninc in Griecken ende Antygonus in Azyen ende

[fol. 232va]

Selentus in Cyryen. Ende Tholomeus in Egypten die hadde Alexanders suster.

Doe starf Tholomeus ende doe wort Fyladelfus coninc in Egipten. Dese Fyladelfus die hadde grote genoecht in die boken. Ende hi hoerde van die joden die in Egipten gevangen waren, van die wet Gods, die die hemelsche, almachtige God mit sinen monde gesproken hadde. Ende die begheerde hi te hebben. Doe was daer een Griex meester, die hiet Theopompus. Die soude die wet scriven uut Ebreeus in Griex. Ende doe hijt begonnen hadde, doe wort hi verwoet. Doe begant een ander te scriven. Die hiet Theotectus. Ende die wort blint. Mer doe si dat scriven afterlieten, doe worden si gesont. Ende doe starf die biscop Symon. Ende Onyas, sijn kint, was jonc. Doe wort Eleazarus biscop in Jherusalem, Symons brueder.

Doe screef Filadelfus, die coninc van Egipten, enen brief an Eleazarus, den biscop van Jherusalem, dat hi hem somme oude wise mannen senden soude van den joden, die hem die wet Gods scriven souden uut den Ebreeus in Griex. Ende hi sende 100.000 joden die Tholomeus gevangen hadde, weder vry in Judeen. Ende hi cofter 20.000 mit sinen

[fol. 232vb]

eygen guede, die Tholomeus vercoft hadde. Ende hi sendese vri te Jherusalem. Ende oec sende hi daer mede gout ende silver ende duerbaer gesteent den tempel Gods mede te vercieren. Doe die biscop Eleazarus al dese saken gesien ende gehoert hadde, doe sende hi 72 eerbaer wijs mannen die hem die wet uutten Ebreeuschen in Griex setteden. Ende doe gaf hi alle die mannen grote cyerheit ende sendese mit eren weder thuys. Ende hi sende den biscop Eleazarus costelike giften ende gulden vaten in den tempel Ons Heren mede te dienen. Ende hi sende hem een tafel van goude, verciert mit costelic gesteent. Onder dese Philadelfus was een cleerc, die hiet Socratus. Die maecte een van den meesten wonderen in Alexandrien die men in der werelt vint, want hi maecte een toren, staende in die zee sonder fondament, drivende in der zee op 4 glasen die ront waren, onder elken hoec een glas.

Dese Filadelfus sterf ende sijn brueder Euergetes die wort coninc van Egipten. Ende hi wan Syryen ende Azyen. Doe was Eleazarus doot ende sijns brueders zoen Onyas die wort biscop in Jherusalem. Euergetes, die coninc van Egipten, die eyschede weder den tijns van Jherusalem die Filadelfus hem verdregen hadde. Mer Onyas, die biscop, ontseide dat. Doe was die coninc vertorent. Doe sende

[fol. 233ra]

die biscop Onyas sijn zoen Josephus totten coninc ende maecte vrede.

Daerna doe sterf Euergetes. Ende sijn soen Filopater wort coninc in Egipten. Ende Onyas was biscop in Jherusalem. Ende in die tijt doe maecte Jhesus, Sydracs zoen, dat boec Ecclesiasticus.

Die Filopater wort verwonnen van Antyochus, die coninc van Syryen, ende hi wort coninc van Egipten. Ende Onyas was doe bisscop in Jherusalem. Ende Antyochus die settede den tijns weder op die joden, die Filadelfus ofgedaen hadde. Ende hi was so quaet, dat daer voel volcs over hem claechden, sodat Effricanus van Romen quam ende dwanc hem dat hi sijn oerlogen afterliet. Ende hi gaf hem sijn kint te gysel, die Epyfanus hiet.

Dese Antyochus voer tot enen tempel daer hi groten scat waende winnen. Die papen eerden hem ende riepen hem in den tempel ende daer sloghen si hem an stucken doot.

Doe die Antyochus doot was, doe wort sijn soen coninc in Syrien, Celentus. Doe sende hi Helyodorus in Jherusalem om den tempel te roven. Ende doe hi in den tempel quam, doe sloech hem die engel Gods doot. Die biscop Onyas die bat voir hem ende hi stont op van der doot ende was gesont. Doe hi totten coninc Celentus quam, doe seide hi: "Here coninc. Sydi op yement gram, sent die te Jherusalem in den tempel: gi wort

[fol. 233rb]

gewroken."

Doe Epyfanus vernam dat sijn vader doot was, daer hi te Romen te gysel lach, doe toech hi uut der giselscap ende quam in Cyrien ende verdreef sinen broeder ende wort daer coninc. Ende doe starf die biscop Onyas. Ende hi en liet geen kinder. Mer hi liet twee brueders ende elc die woude biscop wesen. Ende want die coninc van Cyryen, Epyfanus, een Griex was, so verwandelden die bruederen haer namen na die Griexe namen om help ende vrientscap van den Griexen coninc te hebben. Want Yadus die noemde hem Jasoen ende Jan noemde hem Menelaus, omdatse Epyfanus in sijn vrientscap ontfangen soude. Ende doe coft Jason dat bisdom jegen Epyfanus. Ende om die quaetheit willen so ghinc dat heilige vuer uut dat opt outaer lach, dat in 70 jaren nye uut en ghinc, daert Yeremyas onder die aerde ghedolven hadde. Daerna doe nam die coninc van Syrien, Epyfanus, Josan dat bisdom ende gaft sinen brueder Menelaus. Dese Menelaus die beval enen man, hiet Andronicus, dat hi Josan, den bisscop, soude dootslaen, als hi dede. Doe wort die Epifanus toornich, omdat die rechte biscop dootgeslagen

[fol. 233va]

was. Doe dede hi Andronicus Jherusalem ommeleden ende seer geselen ende daerna onthoefden. Die coninc Epyfanus toech te Egipten ende wan dat mit verraet. Daerna quam hi voir Jherusalem. Ende die biscop Menelaus die dede hem die poert op ende hi lede hem in den tempel. Ende daer nam hi uut alle die gulden vaten, die gulden tafel, die gulden pot ende al die scyerheit des tempels. Ende hi verboet daer den dienst Gods te doen. Ende hi settede op dat outaer Gods sijn afgod Jupiter, dat men die daer eren soude. Ende in die duerbaer gordijn die in den tempel hinc, daer dede hi in wercken Jupiter, sijn afgod. Ende binnen Jherusalem, op Davids toorn, daer leide hi voel Griecken op, die den joden voel verdriets deden, want wat joden haer kinder deden besnyden, die hingen si hals an hals. Ende om anxt ende om vrese van der doot so hebben voel joden die wet Gods aftergelaten.

Daerna doe waren daer twee wiven gewroecht, omdat si haer kinder besneden. Die worden an haer borsten gehangen ende daerna doer die stede gesleept ende over die muer geworpen.

Doe was daer een out paep, hiet Eleazarus, die woude die

[fol. 233vb]

coninc verkenvleis doen eten. Ende omdattet in die wet verboden was, so en woude hi dat niet eten. Doe seiden sijn vrienden: "Wi sellen u ander vleis brengen. Eet dat ende sect dattet verkensvleis is." Doe seide Eleazarus: "So braec ic emmer die wet. Ic en wil mit genen veynstheit ontgaen. Ic wil den jongen guet exempel laten." Doe wort Eleazarus gedoot, omdat hi die wet Gods niet breken en woude.

Daerna wort voer den coninc gebrocht een wijf mit seven kinderen, omdat si geen verckensvleis en wouden eten. Epyfanus dede doe een groet vuer maken ende hi seide: "Wil gi varkensvleis eten, ic sel u grote giften geven. Die moeder troestese daertoe, dat si die wet souden houden. Daer nam die coninc den outsten brueder eerst ende dede hem die tonge ofsnyden, ende doe sijn vel van den hoefde villen, ende doe sijn handen ende sijn voeten ofsnyden. Ende daerna warp men hem int vuer ende verbarnde hem. Ende sulke pijn deed men alle die seven bruederen. Ende daerna wort die moeder mede gedoot.

Hierom laet ons ymmer die geboden ende die wet Gods houden, opdat gi niet en coemt onder die verdoemde heydenen.