Logo DBNL
Noordnederlandse Historiebijbel (1998)

Noordnederlandse Historiebijbel

(1998)–Anoniem Noordnederlandse Historiebijbel–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Hoe Groet Alexander geboren wort ende voert regneerde

[Tekst]

Na Arsanus was Darius, sijn soen, coninc van Percen ende van Meden. Sebtabanus was doe wonende mit den coninc Phillips van Machedonien. Ende die coninghinne, die hiet Olymphas. Septabanus die was meester in astronomyen ende in der swarter consten. Ende hi seide den coninc ende der coninghinnen voel wonderlike dinghen, sodat hi daer in den hove

was gemint.

Op een tijt doe toech die coninc Phillips van Machedonien uut striden jegen sijn vianden. Ende hi beval Septabanus mit sijnre coninghinnen sijn hof te bewaren. Op een tijt doe sat Septabanus bi der coninghinnen ende seide: "So wie een kint op die nacht wonne, dat kint soude here van al der werelt worden." Doe docht die vrouwe: Dat kint waer guet gewonnen, mer haer man was verre van haer. Doe seide Septabanus: "Wil gi dat kint dragen, u god Amon die sel tot u comen in enen gedaent van enen dier ende sel verwandelen in enen man ende hi sel dat kint an u winnen. Ende het sel hieten uwes mans te wesen."

Des nachts doe quam Septabanus als een draec in der coninghinnen camer. Ende mit sinen swarten consten so verwandelde hi in een mens ende sliep bi haer ende hi wan een kint an haer. Ende die coninghinne waende dattet haer afgod was. Doe si vernam dat si kint droech, doe hadde si anxt voir haren man. Ende si claechde dat Septabanus. Doe dede hi mit sijnre toverien, dat den coninc docht in sinen slaep dat sijn afgod bi sinen wive geslapen

hadde. Doe die coninc thuysquam uut den stride, doe scaemde haer die coninghinne. Doe seide die coninc: "Vrouwe, en scaemt u niet. Ic weet wel, vrouwe, dat gi kint dreecht van onsen afgod."

Op een tijt doe die coninc ende die coninghinne tesamen saten ende aten, doe quam Septabanus voir der tafelen in enen gedaent van enen draec. Doe waren alle die dienres vervaert. Ende die draec ghinc tot der coninghinnen ende leyde sijn hoeft in haren scoet. Doe seide die coninc: "Voirwaer, dieselve draec die sach ic op een tijt doe ic striden soude."

Op een tijt doe quam een haen ende leide een ey in des conincs scoet. Doe werp die coninc dat ey ter aerden, sodattet brac. Doe quam daeruut een draec ende die croep al om dat ey. Ende doe hi weder voir dat gat quam daer hi uut croep, doe bleef hi doot. Doe vraechde die coninc enen meester, die hiet Antyfon, wat dat beduden mocht. Doe seide die meester: "Die werelt is ront als een ey. Ende van uwen wive sel enen soen geboren worden, die sel enen machtich coninc worden. Ende hi sel mit groter macht alle die werelt ommereysen ende bedwingen. Ende als hi wedercomt int lant daer hi geboren is, so sel hi sterven."

Doe dat kint geboren wort,

doe gesciede daer een groet onweder van blixem, van donre ende daer viel enen hagel also groet als keselstenen. Ende die nacht wort verlicht als die dach. Doe die coninc dat sach, doe seide hi totter coninghinnen: "Ic hadde wille dat ic dat kint soude doden. Mer nu sie ic wel dat hem die goden guedertieren sijn; nu wil ict laten leven. Ende ic wilt houden voir mijn kint ende het sel hieten Alexander." Dat kint en gelijcte den coninc noch der coninghinnen niet: het hadde op sijn hoeft cruuft haer ende lange locken, ende sijn een oge was wit ende dat ander was swart. Ende doe dat kint gaen conde, doe wortet Septabanus bevolen te bewaren ende te regyeren ende te leren.

Die coninc Darius van Percen ende van Meden die settede een rechter in Syrien, die hiet Saraballe ende was een Samaritaen. Ende die Saraballe soude den tijns ontfangen van den lande daerontrent. Ende Yadus, die biscop van Jherusalem, die hadde enen brueder, die hiet Manasses. Die woude bisscop te Jherusalem wesen. Ende hi nam Saraballen dochter te wive. Omdat hi hem helpen soude ende omdat sijn wijf geen joetdinne en was, so wort hem verboden in den dienste Gods te dienen. Doe toech die Manasses tot Saraballe, sinen sweer. Die

dede hem maken enen tempel op den berch Garasim ende gaf den volc daer lant ende steden in te wonen, omdat si sinen swager onderdanich souden wesen. Ende dien tempel stont totdatten die van Romen braken.

Septabanus die hadde dat kint Alexander te bewaren ende te leren ende hi leerde hem in die const astronomye.

Op een tijt doe ghinc Septabanus mit Alexander wanderen op een avontstont. Ende hi wijsde Alexander die teykenen des hemels ende seide hem voel wonderlicheit. Doe was Alexander 12 jaer out. Doe seide Alexander tot Septabanus: "Meester, con gi yet sien in den planeten of in den teykenen uwe doot ende die tijt uwes doots?" Doe seide die meester: "Die tijt des doots en mach nyement weten, mer ic weet wel dat mi mijn kint doden sel." Also ghingen si dicke wanderen ende sagen in den teykenen des hemels. Ende op enen tijt doe si alsoe ghinghen, doe seide Septabanus: "So wie op die ure viel, die soude vallen ende daerof sterven." Doe Alexander dat hoerde, doe docht hi dat hijt in boerten woude proven oft oec waer soude wesen. Ende hi stac sijn meester, dat hi viel. Doe seide Septaba\nus:

"O Alexander, lief kint. Waerom dootstu dinen vader ende dinen meester?" Doe seide Alexander: "Ic en ben u kint niet." Doe seide Septabanus: "Vraechtet uwer moeder. Si sel u alle dinc wel seggen." Ende daerna doe starf die meester. Doe ghinc Alexander tot sijnre moeder ende vraechde haer heymelic om die dingen. Ende sijn moeder seidet hem hoet gesciet was. Doe dat Alexander verstaen hadde, doe hielt hijt al heymelic. Ende het was hem leet dat hi synen vader ende sinen meester gedoot hadde. Ende doe dede hi hem eerlic begraven.

Ende in die tijt doe warp een merry een volen in des conincs hof ende was seer wonderlic gedaen: sijn voerste voeten waren gescepen als een hert ende het at menscenvleis; het hadde scarpe tanden, het beet an sticken dat bi hem was. Doe dede die coninc den paerde een stal maken van yser. Ende hi hielt dat paert om der wonderlicheit willen. Ende alle die veroerdelde luden die men doden soude, die gaf men den paerde te eten.

Op een tijt doe vraechde die coninc sinen afgod wie sijn rijc na hem besitten soude. Doe seide die afgod: "Die dat wonderlike

paert can beriden, die sel u rijc besitten."

Op een tijt wort Alexander geseit van dat wonderlike paert dat die luden plach te eten. Doe ghinc Alexander in den stal ende nam dat paert bi sinen manen ende spranc daerop ende retet sonder salen ende sonder toem. Ende dat paert was hem so onderdaen als een hont sinen meester. Ende Alexander gaf dat paert enen naem ende noemdet Putyfal.

Doe Alexander 15 jaer out was, doe was daer tot eenre steden een spul beropen. Daer quamen alle die coningen ende die heren die daeromtrent saten. Doe sende coninc Phillips van Machedonien Alexander mit groter eren ende mit voel gesins om te sien ende te horen. Ende daer wort een gebot gedaen: so wie die vroemste waer, die soude die prijs hebben ende een vergulden croen boven die ander heren. Doe quam daer een jonc coninc tot den spele, die hiet Nyclaus. Die hadde Alexanders geselle geweest in der scolen. Die sprac Alexander toe ende seide: "God gruet u, coninc Alexander." Dat versmade Alexander ende sweech al stille. Doe seide Nyclaus: "Alexander, waerom en spreec gi mi niet toe? Weet gi niet dat ic een coninc ben also wel als gi?" Doe seide Alexander: "Vermeet u niets te voel: gi en weet niet wat u gescien mach."

Daerna doe bereide hem Alexander tot den steecspul. Ende hi was also cloec dat hem niement en mocht wederstaen. Daer wort Alexander den prijs gegeven ende die gulden croen. Ende die coninc Nyclaus die quam in Alexanders gemoet. Ende hi sloech Nyclaus doot mit al sijn gesin.

Ende in die tijt doe werp coninc Phillips sijn onwaerde op sijn coninghinne, Alexanders moeder, ende verdreefse uut sinen hove ende nam een ander wijf. Die hiet Cleopatra. Doe men die bruloft dede, doe quam Alexander riden mit der cronen die hi verdient hadde. Ende doe hi vernam dat sijn moeder verdreven was ende men daer een ander bruloft maecte, doe wort Alexander toornich. Mer hi bedwanc sinen moet ende ghinc in der salen totten coninc ende seide: "Vader, waerom verjaech gi mijn moeder ende neemt een ander wijf?" Doe sat daer een bi den coninc, die Lysyas hiet. Die seide: "Here coninc, bi deser vrouwen sel gi een kint winnen dat u gelikenen sel. Alexander en gelikent u niet." Doe greep Alexander enen drincknap van der tafel ende gaf Lysyas enen slach, dat hi nederstortede ende viel doot. Doe greep die coninc na Alexander. Mer Alexander ontspranc hem ende toech sijn swaert ende quetsede den coninc, sodat hi lange te bedde lach. Mer doe hi weder gesont was, doe ghinc Alexander totten coninc ende seide: "Vader, neemt mijn moeder weder of gi en neemt nymmermeer ander wijf." Die coninc

en dorst daer niet jegen seggen ende nam Alexanders moeder weder.

Daerna doe toech Alexander tot eenre stat die sinen vader ofgegaen was. Ende hi wanse ende dwancse onder sijns vaders conincrijc. Ende doe hi thuusquam, doe quamen daer boden van coninc Darius, coninc van Persen ende van Meden, om tijns te hebben van sinen lande. Doe seide Alexander: "Sect uwen here dat ic hem ontbiede, dat hi geen tijns van ons en sel hebben. Ende sect hem dat die coninc enen zoen heeft, mogende als een draec, die al sijn lant sel vryen."

Daerna doe toech Alexander ende beleide een stat die hem jegen was ende hi verwanse. Ende sijn moeder hadde gesproken mit enen prins, die hiet Pensarius, dat hi den coninc bi nacht soude doden. Si soude mit hem wechtrecken. Pensarius die verwachte die tijt ende doet hem tijt docht, doe sloech hi den coninc ende wonde hem seer. Mer hi quam levende van hem. Ende doe quam Alexander uut den heer daer hi gelegen hadde. Ende hi vernam die saec wat daer gesciet was. Ende hi versach Pensarius ende woude hem mit sinen speer doirriden. Doe hielt Pensarius die coninghinne voir hem. Doe vermyde Alexander sijn moeder, mer sijn moeder veinsde

haer, recht oft haer leet geweest hadde ende seide: "Soen, en spaert hem niet om minen willen." Doe greep Alexander Pensarius ende brocht hem levende voir den coninc ende seide: "Vader, wreect u over uwen viant." Doe gaf Alexander den coninc een swaert in sijn hant. Ende die coninc sloech Pensarius doot. Also wrac die coninc hemselven. Ende corts daerna doe starf hi ende wort eerlic begraven als een doot coninc.

 

Doe was Alexander machtich coninc van Macedonien ende hi ghinc sitten op des conincs stoel. Ende hi ontboet alle die heren ende al sijn volc voir hem ende sprac hem allen toe ende seide: "Alexander sel u vry maken van allen uwen vianden." Ende hi dede hem allen sweren dat si hem navolgen souden waer hi voer toge.

Coninc Alexander die toech uut mit groter mogentheit ende wan voel landen, steden ende sloten. Ende si hulden hem allen voir haer heer.

Doe quam Alexander voir een stat, die hiet Conici. Daer sende hi sijn boden toe of si hem op wouden geven. Die uut der stede die namen die boden ende hingense. Doe wort die coninc toornich ende belach die stede. Ende hi wanse ende destrueerdese ende maectese teniet.

Doe die Romeynen vernamen den zege die Alexander

hadde, doe senden si hem 2.000 ridders te hulp ende maecte vrientscap ende vrede mit hem.

Doe Alexander naecte dat lant van Judeen, doe sach hi op eenre nacht een visioen in sinen slaep. Hem docht datter een biscop tot hem quam mit biscopsgewaden, mit enen myter op sijn hoeft, een palster in sijn hant ende hantscoen an mit vingerlingen van goude, ende hadde gulden scoenen an sijn voeten. Ende die biscop sprac tot hem ende seide: "Alexander, als gi in een lant coemt daer gi aldusdanigen man siet mit aldusdanigen abijt u gemoeten, misdoet dien lande niet, mer doet hem eer ende vrientscap, so sellen u alle dingen voirspoedelic gaen." Doe Alexander ontwake wort, doe docht hi om dat vysioen ende hielt dat in sijnre herten. Doe toech Alexander voirt ende wan al die landen daer hi quam ende quam doe int lant van Judeen.

Yadus, die biscop van Jherusalem, die vernam dat Alexander alle die landen wan ende hem onderdanich worden. Doe hi hoerde dat hi Jherusalem naecte, doe vercyerde hem die biscop mitten levyten ende ghingen mit prosessien coninc Alexander jegens. Ende doe die biscop also vercyert voer Alexander quam ende Alexander hem sach, doe docht hi om dat visioen dat hi gesien hadde ende stont van sinen paerde ende viel voir den bisscop op sijn knyen ende eerde hem ende custe sijn handen. Sijn heren ende

sijn vorsten die dat sagen, die hielden spot daermede ende meenden dat haren coninc raesde. Doe geboet Alexander al sijn heren ende al sijn volc dat nyement dien lande noch dien volc yet misdoen soude op sijn lijf. Ende Alexander die ghinc doe mit den biscop in Jherusalem ende offerde doe grote gaven in Jherusalem in den tempel. Ende Alexander gaf Judeen ende al dat volc vriheden, dat si genen tijns geven en souden. Ende hi beval hem dat si haer ewe houden souden die hem God gegeven hadde.

Daerna doe quam Alexander in Syrien. Doe ontfingen si hem voir een heer. Ende si begheerden die vriheden die hi den joden gegeven hadde, mer ten mocht hem niet gescien. Hi settede dat lant te tijns.

Doe quam Alexander in dat lant van Assyrien, in dat gebercht van Caspia tot die 10 geslachten van Ysrahel, die Salmanaser, die coninc, gevangen hadde ende settese in dat gebercht, omdattet een woest lant was. Doe begeerden si oec die vriheit die die joden hadden. Ende si seiden dat si bruederen waren. Doe vraechde Alexander wat volc dat was. Doe wort hem geseit dat si daer gevangen waren ende waren haer wet ofgegaen ende en wouden niet weder te lande. Doe seide Alexander: "Omdat si horen God onghehoersamich geweest hebben, so sel icse in dat gebercht besluten ende en sellen daer niet uut comen." Doe begon\dese

Alexander daerin te bemueren. Mer dat en vorderde niet. Doe bat Alexander an Gode dat hi hem helpen soude. Daer dede God een groet wonder, dat den enen berch ginc staen an den anderen. Ende daer bleven in besloten 10 geslachten van Ysrahel. Ende die sellen daer also lange in bliven totdat Antekerst regneert.

Doe toech Alexander voert in coninc Darius lant. Ende doe Darius dat vernam, doe sende hi hem boden jegen. Die brochten hem enen brief, enen bal, enen swiep ende penningen. Alexander ontfinc die boden wel. Ende hi las den brief voir sijn heren ende voir al sijn volc. Ende aldus hielt den brief in: "Coninc Darius die gruet coninc Alexander, sinen knecht. Ende hi laet hem weten dat ic here ben van al der werelt. Ic hebbe vernomen dat gi mijn viant worden wilt, mer dat doet u ydel eer ende u dwase kintscheit. Ic rade u: keert weder tot uwer moeder ende suget haer borsten, want gi sijt noch een kint. Ende daerom sende ic u enen bal daer gi mede spelen moecht, enen swiep den tol mede te driven ende oec sende ic u penningen om appelen ende peren mede te copen. Daerom, laet of uwe dwase kintscheit, want gi

en moecht geen zege vechten, want die u raden, dat sijn al struucrovers." Doe Alexanders heren ende sijn volc die brief gehoert hadden, doe waren si bedroeft. Doe seide Alexander: "Waerom bedroef gi u? Weet gi niet dat die honden die alremeest bassen, lichtelic verjaecht worden ende minst biten?" Des anderen dages doe screef Alexander weder enen brief an Darius, aldus inhoudende: "Coninc Darius, het is u grote scande dat gi een kint ontsiet, nadien dat gi also machtich sijt. Gi hebt mi een bal gesent, die is ront. Ende die werelt is ront. Dat beduut dat ic here sel wesen van al der werelt. Gi hebt mi gesent een swiep, die heeft strengen. Dat beduut dat ic u volc binden sel ende u uut uwen lande jagen. Ende gi hebt mi penningen gesent. Dat beduut dat ic here sel wesen over uwen scat." Doe dien brief tot Darius quam ende hien overgelesen hadde, doe ontboet hi sijn steden ende sijn heren, die daer woenden op die palen van sinen lande ende seide: "Als dat kint Alexander tot u comt, so vanctet ende brenctet tot my. Ic selt castien mit enen roede ende sendent weder tot sijnre moeder." Doe ontboden hem die heren ende die steden weder dat hi geen kint en was, want si hadden jegen hem gestreden. Ende hi hadde voel volcs verslegen ende den zege gewonnen.

Doe

quam Alexander een bode dat sijn moeder siec was. Doe ontboet hi Darius, dat hi hem niet en soude laten verlangen: hi soude corts tot hem comen. Doe toech Alexander tot sijnre moeder. Ende in den wech gemoetede hem een groet heer van volc. Daer street Alexander jegen ende wan den zege. Ende doe toech hi tot sijnre moeder ende hi vantse genesen. Doe toefde hi een corte tijt bi haer ende toech doe weder in coninc Darius lant ende wan hem of lant, steden ende sloten. Doe hadde coninc Darius enen ridder, die verwapende hem mit clederen gelijc Alexanders ridderen ende quam in Alexanders heer ende reet mit hem. Ende op een tijt doe reet hi bi Alexander ende toech sijn swaert ende sloech Alexander een grote wonde ende woude hem doden. Die ridder wort gevangen ende voir Alexander gebrocht. Doe seide Alexander: "O, du, vrome ridder. Waerom hebstu mi aldus gewont?" Doe seide die ridder: "Coninc Darius hadde mi sijn dochter geloeft te geven, hadde ic u gedoot." Doe seide Alexander tot sinen ridderen: "Gi heren, dit is een vroem ridder. Ic woude dat gi alle also vroem waert." Ende om sijnre vromicheit willen so liet hi den ridder vry gaen.

Coninc Darius die hadde sijn steden ende sloten beset jegen coninc Alexander. Die een stede bewaerde sijn moeder. Die ander bewaerde sijn wijf. Die dorde bewaerden sijn kinderen. Ende Alexander wan

hem al die steden of ende vinc Darius wijf ende sijn moeder ende sijn kinder ende hieltse in groter eren. Doe vergaderde coninc Darius sijn volc ende woude jegen coninc Alexander striden. Dat vernam Darius moeder ende ontboet hem ende seide: "Mijn lieve kint, gi selt weten: Al had gi al die werelt te hulp, so en moecht gi Alexander niet wederstaen." Doe bedocht Darius sijn moeder, sijn wijf ende sijn kinder vangenis. Alexander toech vast voert ende wan al die steden ende die sloten daer hi voer quam. Ten lesten doe quam Alexander voer een groet water, daer en waren geen scepen. Ende hi en mocht geen bregge daerover maken. Daer dede onse Here God een teyken, ghelijc dat Hi dede den kinder van Ysrahel. Dat water sceide hem ende Alexander ghinc daer droechs voets over mit alle sinen volc. Dat dede God daerom, omdat hi dat quade volc verslaen soude om haer sonden willen. Doe Alexander mit al sinen volc over dat water was, doe geboet hi dat elc man een stoc an sijn paert binden soude ende laten dat na hem slepen. Dat maecte een groet stof ende groet geluut. Doe waenden haer vianden dat des volcs meer was dant was.

Doe woude Alexander een bode gesent hebben tot Darius, dat hi jegen hem quaem striden. Doe quam daer een stemme ende seide: "Alexander, weest selve die bode." Doe nam Alexander twee trouwe ridders mit hem ende reet darwaert.

Doe quamen si voir een water dat des nachts was toebevrosen ende des daechs wast open. Des nachts reet Alexander daer alleen over. Ende die twee ridders liet hi an die ander side ende reet alleen tot coninc Darius. Doe hi tot coninc Darius quam, doe gruetede hi hem ende seide: "Coninc Alexander ontbiet u dat hi rede is te striden. Coemt hoeneer gi wilt ende weest onversaecht." Doe seide Darius: "Gi spreket also stoutelic of gi selve Alexander waert. U dreygen en vervaert mi niet." Doe lede Darius den bode in der salen ende settede hem jegen hem over ter tafelen. Doe Alexander gegeten hadde ende gedronken, doe stac hi alle die sulveren vaten in sinen bosem, die men hem voirrechtede. Ten lesten seide coninc Darius: "Sie gi daerom al hier gecomen, dat gi onse sulveren vaten sout stelen?" Doe seide Alexander: "In mijns heren hove ist een manier, als daer comt een eerbaer bode, al die sulveren vaten die men hem voirset, die sijn sijn. Ende sie gi also eerbaren coninc als Alexander is, so sel gi die manyere ende die gewoent houden die hi heeft." Doe en wist coninc Darius niet wat seggen ende sweech al stille. Doe was daer een bode, die hadde geweest in coninc Alexanders hof, sodat hi hem kende. Die bode

seide tot Darius al heymelic: "Voirwaer, here, dit is Alexander selve." Ende dat mercte Alexander ende spranc op van der tafel ende liep uut den hove ende vant daer een knecht staen mit enen paerde. Hi spranc daerop ende reet totten water daer hi over moest. Doe en vant hi die stede daert bevrosen was, mer hi reet in dat water ende dat paert verdranc. Mer Alexander quam levende te lande ende quam tot sinen heren ende seide hoe hi gevaren hadde.

Daerna doe vergaderde coninc Darius 100.000 mannen ende 80.000 ende quam jegen Alexander te stride. Ende Alexander die sloech hem of 9.000 man. Ende Alexander verlos 100 ende 30 mannen. Doe weec coninc Darius mit al sinen volc ende quam te Susen, in sinen stat. Ende Alexander die vervolchde hem ende belach die stede van Susen. Doe sende hem Darius enen brief ende geerde genade ende lyde verwonnen ende bat dat men hem senden soude sijn moeder, sijn wijf ende sijn kinderen. Hi soude hem wedersenden alsoe voel gouts ende silvers als hi hebben woude. Doe ontboet hem Alexander dat hi geen gout noch silver en begeerde, mer hi gave hemselven op ende al sijn lant, hi soude hem dan genade doen. Onder dit so ghingen die heren te rade. Ende si en waren niet eendrachtich. Ende sonderlinge so waren daer twee heren, als Bissus ende Arboranus,

die worden te rade dat si coninc Darius doot souden slaen. Ende si verlaechden hem ende wonden hem ter doot. Doe seide Darius: "O, gi, eerlike heren, wat heb ic u misdaen dat gi mi dus moerden wilt? Alexander sel u handelen als moerdenaren die haren rechten heer verraden." Mit dat si binnen der steden also twidrachtich waren, so wan Alexander die stede ende ghinc mit macht in des conincs hof ende vant den coninc seer gewont. Doe seide Alexander tot Darius: "O, hertelike lieve here, staet op ende blijft een heer van al uwen lande. Ic sweer u dat ic u wreken sel over diegene die u dit gedaen hebben. Ende ic wil u al u guet wedergeven." Doe hief die coninc sijn handen op ende vinc Alexander op den hals ende custe hem ende seide: "O, lieve Alexander, het is u wel vergaen. Denct u leste eynde ende uwe doot. Ende merct wat ic gisteren was ende wat ic nu ben. Gisteren was ic een heer over voel volcs ende nu en ben ic mijns selfs niet machtich. Ic beveel u mijn moeder ende mijn wijf. Ende ic geef u mijn dochter tot enen wive." Ende mit dien woerden so gaf Darius den geest ende bleef doot. Doe was Alexander bedroeft. Ende hi halp Darius eerlic ter aerden. Ende hi droech selve die baer. Doe weenden si alle die dat sagen, omdat hi also groet ontfermherticheit hadde over sinen viant. Daer\na

doe dede Alexander die twee heren doden die haren heer Darius vermoert hadden. Ende doe maecte Allexander daer een groet bruloft ende nam Darius dochter tot enen wive. Ende si was genoemt Rosa. Ende daer bleef Alexander een wijl tijts in die stat van Susen. Ende hi hadde minne ende liefte op Rosa, sijn wijf, sodat hi sijn heren vergat ende bleef bi Rosa, sinen wive.

Daerna quam coninc Alexander tot enen meester, hiet Deogenes, die sat in een cuup van enen wijnvat. Daer woude Alexander mede disputeren ende ghinc voir hem staen ende nam hem dat schijn van der sonnen ende gruetede den meester. Doe seide die meester: "Wat mens bistu? Du neemste mi dattu mi niet geven en moechste." Doe seide Alexander: "Wat neem ic di?" Die meester seide: "Dat schijn van der sonnen dat neem gi mi ende gi en moechtet mi niet geven." Doe seide Alexander: "Ic mach u aerts guet geven, want ic ben here van al der werelt." Doe seide Deogenes: "O, arm here. Mijn knecht is u heer, want gi dient die rijcheit ende daer arbeide gi om. Ende die rijcheit heb ic verwonnen ende si is mijn knecht. Oec seit gi: Gi sout my aerts guet geven. Dat en heb gi geen macht, want ic en wil niet hebben." Doe seide Alexander: "Ic mach u wel wat ontnemen." Doe seide die meester: "Gi en moecht my niet ontnemen, want ic en hebbe niet dan dese cuup;

die geef ic u, so en heb ic niet." Doe seide Alexander: "Ic mach u dat leven nemen." Die meester seide: "Gi en hebt dat geen macht. Dat sel ic u bewisen. Daer sit een vliech op uwen arm. Doot die." Dat dede die coninc. Doe seide die meester: "Heb gi der vliegen haer leven genomen, so laet mi dat leven sien." Doe seide die meester: "Gi moecht mi doden mer mijn leven niet nemen. Ende dat en con gi niet begripen." Dese ende deser gelijc disputacien die hadde Alexander mit den meester Deogenes.

Aristotiles was Alexanders meester. Ende hi beruspede Alexander, omdat hi gaerne geselscap hadde mit sinen wive ende seide hem dat hi daermede sijn leven cortede, sijn lichaem crancte ende sijn sinnen verstroeyde. Doe liet Alexander dat geselscap after mit sinen wive ende maecte doe conversaci ende wanderinge mit sinen heren. Doe die coninghinne Rosa vernam dat Alexander geen geselscap mit haer en geerde, doe ghinc si tot Alexander ende vraechde hem waerom dat hi haer geselscap scuwede. Doe seide Alexander haer al dat Aristotiles hem geseit hadde: hoe dat geselscap der vrouwen der mannen leven cortede ende dat

lichaem crancte ende die synnen verstroeyde. Doe sweech Rosa, die coninghinne, ende en andwoerde doe daer niet op. Ende op een tijt daerna doe sat Aristotiles ende studeerde ende screef. Ende Rosa, die coninghinne, die quam heymelic in sijn camer ende ghinc after hem staen ende sweech al stille. Mer daer lach een spiegel op sijn scrijfbort. Daer sach si in. Ende doe Aristoteles in den spiegel sach, doe sach hi daer een vrouwenaensicht in den spiegel. Ende doe Aristoteles ommesach, doe sach hi dattet die coninghinne was. Doe dede hi haer vrientscap ende eer. Ende si spraken tesamen van genoechten, soedat si tesamen overeendrogen dat Aristotiles soude der coninghinnen wille doen. Ende die coninghinne soude Aristotiles wille doen. Ende daer scicte die coninghinne enen dach toe dat dat gescien soude. Doe ghinc Rosa, die coninghinne, tot Alexander ende seide hem hoe si Aristotiles verwonnen hadde in dieselve saken daer hi hem of beruspet hadde. Ende si seide: "Op dees tijt so hebbe ic hem dach geleit. Ende dan sel gi medegaen ende ondervindent ende sient sonder ercheit." Ende doe die dach quam, doe ghinc die coninghinne tot Aristotiles in sijn camer. Ende die coninc Alexander ghinc heymelic

mede ende verberch hem. Doe seide die coninghinne tot Aristotiles: "Doet nu mine wille, dat ic begheer. Ende dan sel ic uwe wille doen." Doe seide Aristotiles: "Wat is u begeren van my?" Doe seide die coninghinne tot Aristotiles: "Gaet leggen over handen ende over voeten ende laet my u riden, gelijc dat een ridder rijt op sijn paert." Doe ghinc Aristotiles leggen over handen ende over voeten. Ende die coninghinne leide hem enen toem in sinen mont ende ghinc op sijn rugge sitten ende reet hem ghins ende weder in der camer ende hadde een gesel in die hant ende smeet hem daermede voert. Doe dat Alexander sach, doe openbaerde hi hem in der camer ende seide tot Aristotiles: "O, meester, laet gi u aldus verwinnen van enen wive?" Doe was Aristotiles bescaemt ende en wist niet wat hi seggen soude, omdat hi van dat wijf bedrogen was. Daerom seggen dese vaersen: "Adam, Sampsonen, Lod, David et Salomonen femina decepit. Quis modo tutus erit?" Adam, Sampson, Lod, David ende Salomon die sijn al van wiven bedrogen. Wie sel daer dan vry of gaen?

Daerna doe toech Alexander van Susen ende belach een grote stede. Ende daer waren wise meesters in der stat. Die setteden een groet scijf midden in der stat op enen hogen boem

ende op die scijf settense een venijnt dier, dat basiliscus hiet. Mer ten mocht nyement in die stede sien. Ende so wie dat dier sach, die starf van sinen venijn. Doe was Aristotiles bi Alexander. Die ordineerde ende geboet dat nyement om die stede gaen en soude, hi en soude een glavy hebben ende daer een spiegel an hangen. Also dede al dat volc. Ende doe dat venijnde dier hemselven in den spiegel spiegelde, doe bleeft doot. Ende doe die meesters ende die heren van der stede dat vernamen dat Alexander alsulke wijsheit bi hem hadde, doe gingen si in genaden ende gaven die stede op.

Daerna doe quam Alexander in coninc Porus lant. Doe screef hem coninc Porus enen brief, aldus inhoudende: "Coninc Porus van Yndien die ontbiet enen struucrover, die Alexander hiet. Gi hebt verwonnen enen cranc volc. Gi selt weten dat ic een zegevechter ben, want die goden ende dat volc sijn mi onderdaen. Daerom, keert weder thuyswaert, of gi selt scandelic verslegen worden." Alexander die screef hem weder dat hi bereet was jegen hem te striden. Doe quam coninc Porus mit enen groten heer van volc ende hadde olyfanten mit hem, die een burch op haer lijf drogen, gemaect van hout ende van yser. Daer waren in wel dortich mannen mit vol harnas, die daeruut

scoten ende vochten. Ende die olyfanten die beten ende scoerden dat volc mit haren monde. Doe dede Alexander ghieten metalen mannen die binnen hol waren. Ende die dede hi setten daer si striden souden. Ende die metalen mannen dede hi binnen vol vuers doen, sodat si alle heet waren. Doe die olyfanten an die vianden quamen ende haer mulen staken an die metalen mannen ende hem daeran barnden, doe en wouden si niet voirwaert. Mer si liepen afterwaert ende vertraden haer volc. Alexander sat op sijn paert Putifal ende reet in sijn vianden. Ende dat paert beet ende Alexander sloech. Ende sijn heren volchden hem. Ende daer wort voel volcs verslegen an beide siden. Ende coninc Porus die quam Alexander alsoe na dat hi Putifal, sijn paert, dootstac. Ende doe maecten si 20 dagen bestant, omdat si die doden mochten begraven ende haer gequetste luden verbinden. Daerna doe die 20 dagen geleden waren, doe seide Alexander tot coninc Porus: "Wat helptet ons dat wi voel volcs verslaen ende dat wi voel sielen ter hellen senden? Laet ons onder ons tween vechten. Ende so wie den anderen verwint, die sel heer over sijn

volc bliven." Ende si deden also. Si vochten onder hem tween. Ende Alexander versloech Porus ende bleef heer over sijn volc. Doe gaf hi als Porus volc vrihede ende lietse weder thuus varen.

Daerna doe quam voir Alexander een groete clage dat daer een rover op der see was, die die coepluden grote scade dede. Doe dede Alexander scepen toemaken. Ende die rover wort gevangen ende voer Alexander gebrocht. Doe seide Alexander: "Waerom doe gi aldus grote scade op die zee ende neemt die coepluden haer guet?" Doe seide die rover tot Alexander: "Here, waerom neem gi den volc haer guet opten lande ende breect ende barnt die sloten ende steden? Ende gi maect menigen mens lijfloes ende guedeloes. Ende gi sijt here van der werelt. Ende gi hebt guets genoech te verteren. Ende ic hebbe anders nyet te verteren dan ic mit roven bi der zee moet winnen." Doe seide Alexander: "Doe gijt om den cost te winnen, so sel ic u versien." Doe gaf hem Alexander een grote stede ende seide: "Dese stede geef ic u. Ende ic maec u daer een heer of. Ende regiert rechtvaerdelic ende doet recht. Hoer ic clage over u, dat sel ic over u rechten." Doe leefde die rover rechtvaerdelic.

Daerna doe bat een arm man Alexander dat hi hem enen penninc geven soude. Doe gaf hem Alexander een grote stede ende seide: "Die stede geef ic u. Weest daer heer over." Doe seide die arme man: "Lieve here, dat en betaemt mi nyet te hebben." Doe seide Alexander: "Ic en acht daer niet op wat u betaemt te hebben, mer ic acht daerop wat mi betaemt te geven."

Daerna doe toech Alexander voirt ende quam in een lant. Daer woenden die luden in holen in der aerden. Ende si waren al naect. Si en conden niet striden, mer si gaven hem op in genaden. Doe gaf hem Alexander een bede: wat si baden, hi sout hem geven. Doe baden si om ewelic te leven. Doe seide Alexander: "Dat en heb ic geen macht u te geven. Ic moet selve sterven. Dat ic aldus wandere, dat is die wille Gods."

Daerna quam Alexander voer een lant, daer liep een water alle omme. Doe waren daer 36 mannen ende wouden over dat water swemmen. Doe quamen die luden van dien lande ende grepense ende atense.

Daerna doe quamen si tot enen zee, die was also soet als honich. Daer wouden si wat rusten. Des nachts doe quamen die leeuwen, beren, wolven ende ander dieren ende daer quam een groet vreselic dier ende verbeet een deel volcs. Mer ten

lesten doe slogen si dat doot. Daer vlogen grote vledermusen als gansen, die beten die luden die nosen of.

Daerna quamen si in een lant, dat al grote rosen waren. Die setteden hem ter weer ende slogen Alexander voel volcs of, al stille swigende, want si en consten niet ropen. Doe dat Alexander vernam, doe dede hi al sijn volc lude ropen. Doe begonden die ander te vlien. Doe worter voel van den rosen verslegen.

Daerna quamen si in een lant. Daer waren bomen, die ghingen te prijmtijt uut der aerden ende wiesen lanc ende brochten vruchten ende waren des avonts weder onder die aerde.

Daerna quamen si tot enen hogen berch. Daer ghinc men op mit 2.000 trappen van saphieren. Daer vonden si op enen sconen tempel, gemaect van goude. Daer stont op een gulden bedde. Daerop lach een groet man ende hadde een wit cleet an. Si negen hem ende ghingen vandaen.

Daerna quam Alexander in een lant, daer was een wedue coninghinne, die hiet Candatus, die hadde 3 sonen. Doe die coninghinne vernam dat Alexander in haer lant was, doe sende si hem grote gaven. Ende si sende mitten bode een maliere, die Alexander malen soude in een cleet, ende brengent haer.

Doe toech een van der coninghinnen sonen mit somme ridders uut ende quamen in Alexanders heer. Ende hi quam tot enen heer,

hiet Tholomeus, ende meende dattet Alexander was. Hi claechde hem sinen noet ende seide: "Here, ic soude tot eenre tijt riden mit minen wive vermorgen. Daer quam een coninc ende nymt mijn wijf ende sloech my voel ridders of." Doe seide Tholomeus: "Ontbeit mijns hier, totdat ic wedercome." Doe ghinc hi tot Alexander ende seide hem die saec wat hi verstaen hadde. Doe nam Alexander sijn croen ende setse Tholomeus opt hoeft ende seide: "Gaet sitten op mijn coninclike stoel. Ende ic sel seggen dat ic ben Antigonus. Ende wat raet geef gi mi, dat ic help dat dese heer sijn wijf wedercrige?" Doe seide hi: "Ic wil die stat winnen ende ic wil hem sijn wijf wedergeven." Doe was die here seer blide. Doe belach die coninc die stat des nachts mit enen groten heer. Ende hi seide totten burgers van der stat: "Gheeft desen here sijn vrouwe weder, of ic sel al die stat destrueren." Doe braken die burgers des conincs palaes op ende namen die vrouwe daeruut ende gavense den here weder. Doe dancte die here hem seer ende bat hem dat hi mede woude riden tot sijns moeders hove. Doe seide hi: "Ic wil eerst oerlof nemen an coninc Alexander." Doe ginc

hi mit hem totten coninc ende bat oerlof ende toech mit hem tot sijnre moeder, die coninghinne. Die coninghinne quam hem jegen ende ontfinc hem vriendelic ende leide hem in haer palaes, dat was cyerlic gemaect. Daer sach hi voel wonders. Daerna doe leide si hem in haer slaepcamer, die wonderlic vercyert was. Daerna doe toechde si hem een ander camer van hout, wonderlic vercyert ende sterc gemaect, ende hinc an yseren veteren. Ende die drogen 20 olyfanten waer datse die coninghinne hebben woude. Doe seide Antigonus: "Dit waren wonderlike scoen dingen, waren si in coninc Alexanders hof." Doe seide die coninghinne: "Du biste selve Alexander." Doe hi hoerde dat si hem noemde bi sinen naem, doe hadde hi anxt ende wort bleec van vorwen. Doe seide die coninghinne: "Waerom wort u aensicht bleeck?" Doe seide hi: "Vrouwe, ic hiet Antigonus ende niet Alexander." Doe seide die vrouwe: "Ic selt u bewisen dattu Alexander biste." Doe liet si hem dat beelde sien ende seide: "Kenstu dit aensicht yet?" Doe began hi te beven. Doe seide die vrouwe: "Waerom beef gi? Gi hebt so menich scoen lant doergevochten. Nu sidi gecomen in eens wijfs lant daer u leven staet in haren handen. Daerom en sel hem nyement verheffen in hoverdien,

want nyement en weet wat hem toecomen mach. Ende een mens en is niet also sterc, men vint wel een ander also sterc." Doe wort Alexander toornich ende beet sijn tanden van toorn. Doe seide die coninghinne: "Waerom vertoren gi u?" Doe seide hi: "Omdat ic geen swaert en hebbe." Doe seide die vrouwe: "Of du een swaert hadste, wat woutstu daermede doen?" Doe seide hi: "Ic woude u eerst doden ende daerna miselven, ende ic ben mit wille hier gecomen in u gewelt." Doe seide die vrouwe: "Hebt geen anxt: gi selt des genyeten dat gi mijn soen geholpen hebt an sijnre vrouwen. Mer gi sloecht enen coninc doot, hiet Porus. Mijn joncste soen heeft sijn dochter. Wist hi dat gi Alexander waert, hi sloech u doot." Doe ghinc si tot haren sonen ende seide: "Laet ons desen bode gonst ende eer doen ende eerliken thuys senden." Doe seide die joncste soen: "Sijn heer, coninc Alexander, die sloech mijns wijfs vader doot. Ic wil desen weder slaen in wraec van minen sweer." Doe seide sijn brueder: "Wat eren hadden wi daerof, dat wi hem slogen. Hi heeft mi doch vrientscap gedaen, want hi halp mi an mijn wijf. Ende ic heb hem hier gebrocht. Ende ic sel hem weder gesont van heen helpen." Doe seide die joncste brueder: "Wy souden daer eer beide om sterven." Doe die coninghinne hoerde dat die brueders vechten wouden, doe was si bedroeft

ende ghinc tot Alexander ende seide heymelic tot hem: "O, Alexander, bewise nu dijn wijsheit dat hier geen vechtelic en gescie tusschen mijn kinderen." Doe seide Alexander: "Est dat gi mi doot, Alexander heeft vromer ridderen dan ic ben, die mi wel wreken sellen. Mer wil gi coninc Alexander hebben, ic love u dat ic hem brengen sel in u palaes." Doe lieten si haren toorn ende loveden hem groet guet, opdat hi dat dade. Doe gaf hem die coninghinne een croen, gemaect van goude ende van costelic gesteent. Ende si wijsde hem enen berch daer haer afgoden waren. Doe hi opten berch quam, doe offerde hi daer voer die afgoden ende ghinc voert in den tempel, die wonderlic vercyert was. Daer saten duvelen an een tafel in menschenschijn, die haer ogen wonderliken lichteden. Doe sprac daer een ende seide: "Weest welcoem, coninc Alexander." Doe seide coninc Alexander: "Wie bistu?" Doe seide die duvel: "Ic ben die coninc der weelden. Ganc bet voert. Daer selstu meer wonders sien." Doe ghinc Alexander voert ende sach een gulden godynne sitten op enen conincliken stoel. Ende hi vraechde wie si waer. Die duvel sprac ende seide: "Ic ben een moeder alre godynnen." Doe vraechde haer Alexander ende seide: "Hoe lange sel ic leven?" Doe seide die duvel: "Die saec en moet geen mens weten." Doe ghinc Alexander uut ende quam weder tot sinen

volc ende seide hoe hi gevaren hadde. Doe bescicte hi sijn volc ende wan die coninghinne haer lant of ende quam int palaes, als hi geloeft hadde.

Daerna doe quam Alexander in een lant, daer waren al vrouwen ende geen mannen. Ende die vrouwen consten wel striden ende vechten. Ende die mannen die waren in een ander lant. Ende eens des jaers so quamen sy een tijt tesamen. Ende als daer een maechdekijn geboren wort, dat hielden si bi hem in haren lande. Ende die knechtgins senden si over in der mannen lande. Die vrouwen ontfingen Alexander vriendelic ende gaven hem grote gaven ende giften. Ende si gaven hem 200 maechden te harnas, die wel conden striden.

Doe coninc Alexander voel landen bedwongen hadde, doe hoerde hi van den paradise. Ende daer woude hi mede wesen. Hi sende boden darwaert. Doe si opten wege waren, doe quam hem jegen een out man. Die seide: "Keer weder ende sect uwen heer dat hi niet en mach comen mit hovaerdien int paradijs mer mit oetmoedicheit." Doe gaf hi den boden een steentgin ende seide: "Brenct dat steentgin uwen heer." Die boden quamen weder ende seiden Alexander die boetscap ende gaeven hem dat steentgin. Doe vraechde

Alexander enen wisen meester wat dien steen bedude. Die meester nam den steen ende leiden in een wicht in een scael. Ende in die ander scael leit men swaren last. Ende dat cleyn steentgin woecht al op. Dat verwonderde hem allen. Doe nam die meester aerde ende bedecte dat steentgin daerin ende leidet doe in die scael. Ende in die ander scael leide hi een pluum. Ende die woech den steen op. Dat verwonderde den coninc ende alle die dat sagen. Doe vraechde Alexander wat dat bedude, dat die steen also swaer woech doe hi bloet was ende nu hi in der aerden bedect is, dat hi licht weget. Doe seide die meester: "Here coninc, gi sijt beteykent bi den steen. Die wijl dat gi leeft, so si di machtiger dan al die coningen der werelt. Mer als gi mitter aerden sijt bedect, so is een pluum swaerre dan gi sijt. Dat is: als gi doot sijt, so en sie gi niets waerdich ter werelt."

Daerna toech Alexander voel landen omme ende brochtse alle onder sijn bedwanc. Ende doe Alexander meest omme gewandert hadde al aertrijc ende besien, doe woude hi oec weten wat in der luchten was ende dede gebraden vleis binden an een sterc spit ende dede beneden an\binden

2 gyeren, dat si dat vleis niet raken en mochten. Ende daer dede hi hem selven beneden in een corf an binden. Ende hi hielt dat vleis opwaert. Ende die vogelen vlogen na den roke ende aes altoes opwaerts, also langhe dat Alexander docht dat hi van al der werelt niet en sach dan een cleyn hofstede. Anders dochtet hem al water wesen. Doe hielt hi dat spit nederwaert. Doe vlogen die vogelen nederwaert na dat aes. Ende hi quam neder ter aerden 10 dachvaerden van sinen volc.

Daerna doe dede Alexander hemselven in een glas ende daeran een langen veter, die maect men vast op der aerden. Ende men worp hem in der zee, daer hi menigherhande wonder sach.

Daerna toech Alexander voirt ende quam tot eenre stat. Daer was een vrouwe, die hadde een kint, dat was half een mens ende half een dier. Doe vraechde Alexander enen meester wat dat beduden mocht. Doe seide die meester: "Dattet uwe doot naect, dat is die bedudenis, want een tijt heb gi een mens geweest. Ende daerna sel gi worden dieren ende wormen in der aerden."

Doe was Alexander bedroeft ende thoech thuyswaert. Doe hi in Babilonyen quam, doe vergaf hem sijn suster mit venijn. Ende doe eyschede hi een gansveder om

dat venijn weder uut te locken ende over te geven. Doe gaf hem Colus, sijn camerlinc, een veer, mer si was oec gevenijnt. Des nachts doe wort hem so wee, dat hi uut der camer croep ende woude hemselven drencken. Mer sijn coninghinne Rosa die vernam dat ende brochten weder in die camer. Des anderen dages doe begheerden die heren ende dat gemeen volc haren coninc te sien. Doe wort hi buten gebrocht int pallaes. Doe quamen die heren tot hem, mer hi en mocht niet spreken. Mer hi screef sinen wille ende besette sijn lant an 12 heren. Ende doe hi sinen wille daer in een brief gescreven hadde, doe gaf hi den geest ende starf. Ende sijn regnaci ende heerlicheit en duerde niet meer dan 12 jaer. Doe die grote heren ende meesteren vernamen dat Alexander also haestelic doot was, doe quamen si tot hem. Die een seide: "O, Alexander, gisteren doe bescermde gi voel menschen van der doot, mer gi en moecht uselven niet bescermen." Die ander seide: "Gisteren was Alexander een heer over alle menschen. Nu sijn die menschen heren over hem." Die dorde seide: "Gisteren doe maecte Alexander van gout ende van silver een scat. Nu maect dat gout ende dat sulver van hem een scat." Die vierde seide: "Gisteren doe hadde Alexander groet gesin. Hu\den

is hi van allen menschen gelaten." Die vijfte seide: "Gisteren was Allexander van al den volc ontsien. Ende nu ontsiet hem nyement." Die seste seide: "Gisteren hadde Alexander voel vrienden. Nu gaen si hem alle of." Die sevende seide: "Gisteren doe geerde een ygeliken bi Alexander te wesen. Nu en geert nyement bi hem te wesen." Die achtende seide: "Gisteren doe en genoechde Alexander niet mit dat hi here was van al der werelt. Nu moet hi hem laten genogen mit een graf van 7 voeten."

Als voirseit is, so hadde Alexander sijn lant gedeelt an 12 heren, dat onlange duerde, want die 4 verwonnen die acht. Want Phillips, sijn brueder, was coninc in Griecken ende Antygonus in Azyen ende Celentus in Syrien. Ende Tholomeus in Egypten die hadde Alexanders suster.


Vorige Volgende