Noord en Zuid. Jaargang 11

[p. 286]

Vergelijkend Examen te Stavoren.

1. Verklaar onderstaand puntdicht van Staring:

Verbeeldingskracht en geestdrift hiet ik veel!

Maar hebt gij voor, daarmee Parnassus op te streven,

En is gezond verstand u niet tot gids gegeven

Gij dwaalt, den berg voorbij, naar Geel.

Verklaring: Parnassus, Helikon of Zegora is de bergtop in Boeotië, waarop, volgens de Grieksche mythologie, de Muzen hunnen zetel hadden gevestigd.

Geel is een stad in de Belgische prov. Antwerpen, bekend door krankzinnigenverpleging.

Na deze verklaring is 't niet moeielijk te vatten, dat Staring met zijn puntdicht bedoelt:

't Is dwaas, de dichtkunst te willen beoefenen voor iemand, die wel verbeeldingskracht en geestdrift bezit, maar geen gezond verstand. Gezond verstand moet de verbeelding leiden en de geestdrift beteugelen. Zonder dien leidsman maken verbeelding en geestdrift krankzinnig.

2. Hoe behandelt gij met leerlingen der hoogste klasse het cursieve in de volgende regels uit ‘Tollens' overwintering.’

Nog hield het schrik'lijk pleit van dwang en vrijheid aan,
Nog droeg der vad'ren erf de Spaansche legervaan
En dronk om strijd het bloed van landzaat en van vreemden.

Antwoord: Naar aanleiding van eene voorgevallen pleitzaak tusschen twee bekende personen òf uit een voorbeeld door den onderwijzer geschetst, kan den leerlingen worden duidelijk gemaakt, wat men door pleiten en een pleit verstaat in eigenlijken zin: een geschil, of strijd n.l. door het gerecht te beslissen. Hier hebben we alzoo te doen met een strijd tusschen dwang en vrijheid. De overwintering op N.Z. is natuurlijk bekend te veronderstellen evenals de tijd, waarin die plaats had. Hieruit zullen de leerl. zelven kunnen afleiden, dat met dwang bedoeld wordt, de regeering van Filips II van Spanje, en met vrijheid, de vrijheid, die door de Nederlanders begeerd werd; alzoo, dat de strijd tusschen Nederland en Spanjes koning wordt bedoeld.

der vad'ren erf beteekent het erf der vad'ren; zoo noodig kan dit gevonden worden uit andere voorbeelden als: der kinderen vader der keerlen God enz.

erf is niet vreemd: de leerl. kennen de uitdrukking huis en erf,

[p. 287]

en leiden daaruit gemakkelijk af, dat erf = grond. En in de vad'ren (vaderen) zullen ze zeker wel de voorvaderen zoeken: in het geheel dus den vaderlandschen bodem.

de Spaansche legervaan. Een herinnering aan een windvaan kan voorafgaan; daarna komt men gemakkelijk op vaandel, de ond. kan meedeelen, waartoe het dient, en doen opmerken, dat een legerafdeeling, die 't zelfde vaandel volgt een legervaandel genoemd werd.

dronk om strijd. Wie dronk? en wat werd gedronken? Deze beide vragen dienen wel eerst beantwoord te worden door de leerlingen. Ze vinden dan: de grond dronk bloed. Opgemerkt wordt, dat dronk figuurlijk gebruikt is, dat drinken vocht opnemen beteekent, dat dus de grond bloed opnam, inzoog.

Uit verschillende zinnetjes met om strijd, kunnen ze zelven zoeken, dat om strijd overeenkomt met om 't meest.

landzaat. De tegenstelling met vreemden, brengt den leerling al spoedig op weg. Verder kan het woord ingezetenen hem wijzen op 't eigenaardig gebruik van zitten, waarvan zaat ook gevormd is. Gemakkelijk vindt hij dan zelf de beteekenis.

3. Welke aanmerkingen hebt gij op:

a. Het volk is raadloos en dringt sidderend zich te zamen, Maar spoort geen uitkomst op in 't wikken en beramen.

't Komt mij voor, dat opsporen in deze zinnen misplaatst is. Wat spoort men op? een dief, eene fout bijv. iets, waarvan men zeker weet, dat 't bestaat, dat 't te vinden is. Of er voor 't volk op N.Z. uitkomst (= redding) bestond, wisten ze niet, daarom is opsporen af te keuren.

Vervolgens is 't verbindingswoord, 't tegenstellend voegw. maar ook niet 't juiste. Er bestaat niet in 't minst tegenstellend verband tusschen de beide zinnen; 't niet vinden van een redmiddel is in overeenstemming met radeloosheid.

b.)

Denk; gevoel; en vier de toomen
Aan de drift, die in u zwelt,
Maar ken Hollands taal volkomen,
Kneed, maar doe haar nooit geweld.

Bilderdijk.

De laatste zin zou vollediger worden, door haar achter kneed te voegen: Kneed haar, maar enz. Dan blijkt, dat haar in 't eene geval als belangh. voorwerp is, wat samentrekking verbiedt.

Verder kan opgemerkt worden, dat men de teugels wel kan vieren, maar niet de toomen.

M. Sch.