Noord en Zuid. Jaargang 10

Over 't gebruik van ‘terechtkomen’.¹⁾

De uitdrukking: ‘terechtkomen’ kwam reeds sedert lang in afgelegen plaatsen, en in de achterbuurten van sommige steden in ongerijmde zinnen voor.

Naar zijne beteekenis en het gevestigd gebruik, kan men vrede met dit woord hebben in zinnen als:

‘Na lang omzwerven in het ons bekende bosch, kan men toch eindelijk weer terechtkomen op de plek waar men er is ingegaan.’

1) Het slot van dit art. bewoog ons, dit stuk uit de Wekker over te nemen; het kon dezen en genen bewegen, eens na te gaan, in welke verschillende beteekenissen woorden als omdoen, aandoen, aangaan en vele andere voorkomen; niet als oefening voor 't examen; maar als nuttige poging om de kracht en de beteekenis der woorden te leeren kennen.
Het misbruik van terechtkomen is overdreven; bij (2) wordt het bijna door niemand gebruikt.
Erger dan in deze zinnen maakt men het, waar men spreekt van een spoorlijn of een stoomvaart die tot stand komt, of van een muziekstuk, dat van stapel loopt.
Red.

[p. 153]

‘Al zijn de geldmiddelen van een jongmensch in de war, dan kan door het tijdig opvolgen van een goeden raad, of door zuinig beheer, alles toch nog weer terechtkomen.’

‘De brief kwam toch terecht, hoe slordig het opschrift ook was.’

Meer dan vroeger gebruikt men dat woord tegenwoordig in de berichten in vele dagbladen. Bijna dagelijks ziet men het in bladen, waarin de hoofdartikels vaak in goeden stijl zijn geschreven, en de taalvormen in acht genomen worden. En dan komt het woord ‘terechtkomen’ in zinnen voor, die stuitend, pijnlijk, akelig, soms zelfs belachelijk zijn.

De nadenkende lezer oordeele:

Een kind te S. was in stilte langs de trap naar den zolder geklommen; bij het afdalen viel het kind en kwam met zijn hoofd terecht op den steenen vloer. Het is aan de gevolgen overleden.

(En toch met het hoofd terechtgekomen.)

Een schipper, wiens schip op eene zandbank buiten de Z. vastzat, poogde zich te redden door van 't schip in de boot te springen. Hij miste de boot en kwam terecht in de diepe geul, waaruit hij 's anderdaags levenloos werd opgehaald.

(Waar men zooal terecht kan komen!)

Een jager ging in gezelschap van zijn vriend ter jacht. Ze waren nabij eene hoogte, die bezet was met plantsoen. De jager, die niet wist, dat zijn vriend zich tegen hem over aan de andere zijde van 't houtgewas bevond, schoot op een koppel patrijzen. Hij raakte de patrijzen niet; maar 't schot kwam terecht in 't hoofd van zijn vriend, die onmiddellijk dood neerstortte. (Geen verloren schot dus! neen! het kwam terecht.) - 't Is stuitend voor 't gevoel.

De onzin is soms zóó grappig, dat ze iemand doet lachen. Zoo stond er in 't laatst der vorige maand in eene courant, dat de jongens, die met steenen gooien in de kastanjeboomen op de Collardslaan, hun doel soms missen, zoodat de steenen terechtkomen in de ruiten der ingezetenen of in de straatlantaarns. Hier is 't nog al vertroostend te denken, dat steenen, die hun doel missen, toch nog terechtkomen in 't raam van iemand, die zijne ruiten toch wel eens wil vernieuwen of in de straatlantaarns, die anders waarschijnlijk niet zwaar genoeg zijn.

Het verdient opmerking, dat het woord bijna altoos terechtkomt (2) in uitdrukkingen, die er door gewonnen zouden hebben, als 't woord er niet in te rechtgekomen (2) ware. 't Is of men er jacht op maakt! Hier komt er een terecht in een moddersloot en - stikt, daar komt iemand, die man en vader is van zooveel kinderen, terecht onder een goederenwagen, - ja geheele famieljes storten met wagen en al van den dijk en komen te recht in 't kanaal, waar de eene helft verdrinkt en de andere helft in rouwkleederen terechtkomt (2). 't Is vreeselijk!

[p. 154]

Indien nu dit schrijven onder de oogen van vele berichtgevers van dagbladen terecht komt (2) en ook terecht komt in de kolommen van meer dagbladen, dan kan alles nog weer terechtkomen, als men de uitdrukking vermijdt, of zorgt, dat die alleen dáár terechtkomt (2), waar ze tot haar recht komt.

H.

Hendrik Neerland.