Noord en Zuid. Jaargang 9

[p. 300]

Naschrift.
Aan den W.E. Heer Bakker te Haarlem.

Met vreugde begroet ik in U een medestrijder op het gebied der interpretatie van Huygens' werken. Zoo ik mij dus bij de bedenkingen, die Gij, zoowel tegen de verklaringen van Prof. Verdam als de mijne, in 't midden brengt, veelal niet kan neerleggen, schrijf zulks, bid ik U, niet aan betweterij, noch aan parti pris voor eenmaal opgevatte meeningen toe, maar aan een streven, even ernstig als het Uwe, om over duistere plaatsen, die in de geschriften van den geestigen Constanter zoo veelvuldig voorkomen, het juiste licht te doen opgaan.

Pag 8. Hypocratisch nat.

Tegen Uwe verklaring heb ik twee bezwaren:

1o. Python kan geen zin hebben, wanneer het geene klankspeling is met Pythius. Deze laatste naam, eigenlijk een epitheton van Apollo, kan bij overdracht op een dichter toegepast worden en het is toch bij slot van zaken Huygens, en niet het zinnebeeld der geneeskunde, zooals Gij wilt, die den gulden oorspronck (het gedicht) gemengd heeft met Hippocratisch nat. Moet men nu eene klankspeling aannemen bij Python (en hoe zou de Brune anders aan deze vreemde uitdrukking, die hier zoo verre lag, gekomen zijn?) dan is het niet meer dan natuurlijk bij Hippocratisch nat aan eene dergelijke met de Hippocrene te denken.

2o. Hippocratisch nat en hypocras zijn eigenlijk hetzelfde. Vgl. Littré i.v. ‘Cette préparation étant appelé vinum Hippocraticum (vin d' Hippocrate) dans les anciens lexiques médieaux, hypocras malgré la fausse orthographie doit venir de Hippocraticus, dérivé de Hippocrates nom du fameux médecin grec, qui vivait dans le V^ième siècle avant l'ère chrétienne.’

Maar wanneer de Dichter als Dokter optreedt, dan kan hij met den drank, dien hij mengt, geene zinnestreeling beoogen, doch enkel en alleen genezing van de ziekte, in casu, de Modezucht.

Gij hebt mij dus in mijne meening versterkt, dat Python-Pythius de als geneesheer optredende dichter en Hypocras-Hippocrene het genezing beoogende gedicht is.

Bl. 12. Dan soud' ick en alle menschen, etc.

Gelijk ik in mijn inleidend woord tot de Nalezing op Nederl. Klass. III, 2de Uitgave, zeide, lagen mijne aanteekeningen op de

[p. 301]

eerste Uitgave gereed, toen de tweede verscheen. Ik heb deze toen slechts vluchtig kunnen doorloopen en de verkeerde verklaring dezer passage niet opgemerkt. In mijne pasverschenen Huygens-Studiën heb ik dien misslag (bl. 8) hersteld.

Bl. 16. en noyt en hadd' ghekent.

Ook ik vatte aanvankelijk deze woorden op in den door U daaraan toegekenden zin; doch het afkappingsteeken achter hadd', dat in alle edities voorkomt, doet duidelijk zien, dat wij hier met een wenschenden zin (conjunctivus optativus) te doen hebben. De door U gewraakte verklaring is dus de juiste.

Bl. 22. als een verlegen schip.

Met Verdam houd ik het ervoor, dat de uitdrukking eene tweeledige verklaring toelaat, al schenk ik de voorkeur aan de tweede. Deze is ook niet onduidelijk; doch ik erken, dat door U op heldere wijze is aangetoond, hoe verlegen tot de bet. van versleten gekomen is. Dit van Verdam te vergen, die aan een eng bestek gebonden was, is echter wel wat veel geeischt.

Bl. 30. benijdt.

Ik voel geene roeping om een man, als Prof. Verdam, iets uit de handen te nemen. In afwachting echter van Z. Eds. antwoord maak ik er U opmerkzaam op, dat in het Mhd. naast het van neid (nît) afgeleide zwakke ww. nîden veel vaker gebruikt wordt het sterke werkw. niden (imperf. neit, part, geniten.) Weigand houdt het zwakke echter ook voor het oorspronkelijke.

Bl. 39 en 40. verbijstert.

Gij hebt terecht opgemerkt, dat verbijsteren hier bezwaarlijk kan beteekenen: in buitensporigheid overtreffen. De dame zal toch niet gaarne bekennen, dat haar gewaad buitensporig is. Uwe verklaring vind ik echter niet gelukkiger. Immers neemt men verbijsteren in den door U bedoelden zin, dan komt men slechts tot de gedachte maakt mijn gewaad onkenbaar, terwijl Gij er de bet. aan hecht: maakt mij onkenbaar bij eene burgerjuffrouw.

Bij Kiliaen vind ik voor verbysteren o.a. ook opgegeven supprimere, verdonkeren. V. Oosten, de Pr. D.I, bl. 144: ‘Zoodat mitsdien veel weeskinderen hare goede verbijstert ende noch dagelikx afhandich gemaakt worden.

[p. 302]

Dit is m.i. het juiste: zij ontvreemdt mij mijn gewaad, maakt het mij afhandig, nl. door het na te bootsen, wat uitnemend past bij: pronckt met mijn nieuwe vonden. Onze dames spreken immers ook nog van iemands hoed of japon copieeren.

Bl. 42. benijden.

Het lijdt geen twijfel, of de woorden besnoeien, verminderen, en beperken, bepalen, geven de bedoeling van Huygens letterlijker weer. Met de maat aangeven verklaart Gij echter ook niet de bet. van besnijden, maar slechts den algemeenen zin der passage. Ik stel voor er het volgende in te lezen: Wie zal zoo dwaas zijn, van een vorst in zijne kleederdracht te willen beperken?

Bl. 91. braeckt en ripst.

Hier ben ik het geheel met U eens.

Bl. 93. hanght er 't Kroontgien uyt, enz.

In de herberg is hier blijkbaar eene misstelling. Hoe zou uit juist de tegenovergestelde beteekenis van in kunnen hebben?

Ten opzichte van rij kunt Gij ook wel gelijk hebben. Doch rije, en bij afkorting dus ook rij, beteekende vroeger ook, evenals ons rei, chorus saltantium. Zie Kiliaen i.v.

Bl. 94. de knecht.

Het lidw. van bepaaldheid wordt hier m.i. eenvoudig vereischt door de volgende bepaling groen licken as en gras. Het is, alsof er stond: ik, de eertijds zoo groen als gras zijnde (gezonde)knaap, ga (kwijnen) verdorren als hooi.

Bl. 97. wat kost je 't goet gienhouwens.

Lees s.v.p. de nieuwe verklaring, die ik daarvan in mijne Huygens-Studiën geef en zeg mij dan, of Gij ze niet veel aannemelijker vindt dan de Uwe.

Ten slotte de bekentenis, dat ik door Uwe opmerkingen, al stem ik er grootendeels niet meê in, toch tot een helderder inzicht in de besproken passages gekomen ben en daarvoor mijnen hartelijken dank!

Hoogachtend,

Maastricht, 28/5 '86.

H.J. Eymael.